กระบวนการเรียนรู้
กระบวนการเรียนรู้
ผมได้เขียนคำนำไว้ในหนังสือเล่มนี้ดังต่อไปนี้
คำนำ
เรื่องของกระบวนการเรียนรู้ เป็นเรื่องที่เรียนรู้ได้ไม่มีจบสิ้น กระบวนการเรียนรู้เกี่ยวข้องกับธรรมชาติของความเป็นมนุษย์และเกี่ยวข้องกับสภาพแวดล้อมของมนุษย์ที่เปลี่ยนไป ทำให้กระบวนการเรียนรู้ของมนุษย์เปลี่ยนไปด้วย นอกจากนั้นการทอนกระบวนการเรียนรู้ของมนุษย์ก็มองได้จากหลากหลายแง่มุม
ดังกรณีหนังสือ “กระบวนการเรียนรู้ : แนวคิด ความหมาย และบทเรียนสังคมไทย” นี้ ดร. สุพัตรา ชาติบัญชาชัย เขียนจากมุมมองของกระบวนการเรียนรู้ของปัจเจกบุคคล ซึ่งเป็นมุมมองที่ยึดถือกันอยู่โดยทั่วไป แต่ในขณะนี้เกิดมุมมองใหม่ต่อกระบวนการเรียนรู้ ที่เป็นการเรียนรู้ร่วมกันของคนจำนวนมาก ผ่านการปฏิบัติร่วมกัน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการเรียนรู้จากการปฏิบัติงาน กระบวนการเรียนรู้แบบนี้เรียกชื่อว่า “การจัดการความรู้” (knowledge management) ผู้สนใจอาจค้นคว้าได้จากเว็บไซด์ www.kmi.or.th
บทที่ 2 ผู้เขียนแจกแจงความรู้ออกเป็น 4 ประเภทคือ ความรู้ในสังคม ความรู้ในศาสตร์ ความรู้ตามหลักศาสนา และความรู้ทางปรัชญา ผู้เขียนคำนำมีความเห็นว่า อาจรวมความรู้ทั้ง 4 ประเภทนี้เป็นกลุ่มเดียว เป็นความรู้เชิงสาระ (content) และจัดความรู้อีกกลุ่มหนึ่งเข้าคู่คือ ความรู้เชิงบริบท (context) ในการประยุกต์ใช้ความรู้เพื่อกิจการใดก็ตาม ต้องรู้จักใช้ความรู้ ทั้งที่เป็นความรู้เชิงสาระ และเชิงบริบทอย่างสอดคล้องเหมาะสม จึงจะสำเร็จประโยชน์
บทที่ 4 ผู้เขียนเน้นการเรียนรู้ในสังคมยุคใหม่ และได้ยกตัวอย่างนิทานและเรื่องจริงขึ้นมาอธิบายวิธีคิดและความรู้ ผู้เขียนคำนำมีความเห็นว่า ผู้คนในสังคมยุคใหม่ต้องการการเรียนรู้พลังสาม ได้แก่ การเรียนรู้ภาคความรู้ ภาควิชาชีพ และภาคจิตวิญญาณ ซึ่งส่วนที่คนยุคใหม่ขาดอย่างยิ่งคือ การเรียนรู้ภาคจิตวิญญาณ โดยสามารถทำได้ใน 3 ลักษณะคือ (1) การฟังอย่างลึกซึ้ง (deep listening) (2) การน้อมสู่ใจอย่างใคร่ครวญ (contemplation) และ (3) การเฝ้ามองเห็นตามที่เป็นจริง (meditation)
หนังสือเล่มนี้ ดร. สุพัตรา ชาติบัญชาชัย เขียนถึงความรู้โยงกับการเรียนรู้และโยงกับความคิดและการนึกคิด ยังมีการเรียนรู้อีกแบบหนึ่ง ซึ่งยึดถือหลักการตรงกันข้ามคือ การเรียนรู้โดยไม่คิด (intuitive learning) ตัวอย่างของหนังสือเกี่ยวกับเรื่องนี้คือ OSHO Intuition : Knowledge Beyond Logic. New York : St. Martin’s Griffin, 2001
การเรียนรู้ตามแบบที่เราคุ้นเคย มักเรียนรู้เฉพาะด้านหรือเป็นรายสาขาวิชา (disciplinary) เวลานี้มีผู้พยายามคิดค้นวิธีเรียนรู้และความรู้ที่เป็นองค์รวมซึ่งมองอย่างรอบด้าน เช่น แนวคิดแบบวิธีการของ Ken Wilber เป็นต้น
จะเห็นว่า เมื่อก้าวเข้าสู่เรื่องของกระบวนการเรียนรู้ ความรู้ ความคิด ดังนั้นจะมีประเด็นที่แตกแขนง หรือมีมุมมองเป็นขั้วตรงข้ามได้มากมาย การที่โครงการเสริมสร้างการเรียนรู้เพื่อชุมชนเป็นสุข (สรส.) ดำเนินการตีพิมพ์เผยแพร่หนังสือ “กระบวนการเรียนรู้ : แนวคิด ความหมาย และบทเรียนสังคมไทย” โดย ดร. สุพัตรา ชาติบัญชาชัย จึงเป็นการนำเสนอเรื่องที่สำคัญยิ่งนี้ต่อสังคมไทย เป็นการสร้างกระแสการถกเถียงโต้แย้ง หรือตั้งข้อสังเกตเพิ่มเติม ดังที่ผู้เขียนคำนำได้พยายามกระทำ เพื่อเป็นจุดเริ่มต้นของการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเรื่องที่มีความสำคัญยิ่งนี้
วิจารณ์ พานิช
สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.)
ความเห็น (2)
pol.plp.
นิจพร มาจันทร์
ส่งมาแล้ว