การศึกษา

การปฏิรูปการศึกษาครั้งที่หนึ่ง : การศึกษาเพื่อความทันสมัย

 

สภาพของโลกในยุคประมาณ 150-100 ปีมาแล้ว เป็นยุคล่าอาณานิคมของประเทศตะวันตก หลายประเทศในทวีป เอเชียและแอฟริกา ตกเป็นอาณานิคม ชาวตะวันตกกล่าวหาว่า ประเทศเหล่านี้ป่าเถื่อน แต่ด้วยพระปรีชาสามารถของรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 4 ด้วยนโยบายทางการทูต และมีการเจริญ สัมพันธไมตรีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ได้นำความรู้ตะวันตกมาประยุกต์ใช้ จึงได้ปฏิรูปทุกระบบของประเทศไปสู่ความทันสมัยบนรากฐานของวัฒนธรรมไทย การศึกษาก็เป็นระบบหนึ่งที่ได้ปฏิรูปให้สอดคล้องกันกับระบบกฎหมาย การปกครอง การคมนาคมขนส่ง การแพทย์ พยาบาล และสาธารณสุข ฯลฯ

 

ผู้นำการศึกษาและการปกครองในยุคแรก คือ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ และต่อมาเมื่อจัดตั้งกระทรวงธรรมการ เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2535 มีเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ เป็นเสนาบดี และมีเสนาบดีต่อเนื่องมารวม 5 ท่าน จนถึง พ.ศ. 2475 เฉลี่ยแต่ละท่านดำรงตำแหน่งท่านละ 8 ปี จึงดำเนินการต่อเนื่องกันจนผลเป็นที่ประจักษ์

 

ได้มีการปฏิรูปการศึกษาอย่างต่อเนื่อง จากการศึกษาในวัด ในวัง และในครัวเรือน มาเป็นการศึกษาในโรงเรียน มีการจัดทำโครงการการศึกษา หรือแผนการศึกษาแห่งชาติ หรือพระราชบัญญัติการศึกษา เพราะแต่ละโครงการหรือแผนในขณะนั้น เป็นพระบรมราชโองการ จึงถือเสมือนเป็นพระราชบัญญัติในปัจจุบัน นอกจากนี้ก็มีการจัดทำหลักสูตร โดยประยุกต์ให้เข้ากับสังคมไทย มีการจัดตั้งโรงเรียนประถมและมัธยม โรงเรียนฝึกอาชีพ มีการจัดตั้งโรงเรียนฝึกหัดครู มีการจัดตั้งมหาวิทยาลัย ฯลฯ สอดคล้องทั้งระบบ อย่างไรก็ตาม ด้วยสภาพเศรษฐกิจและสังคม การศึกษาจึงกระจุกตัวอยู่ในเมือง ในตัวจังหวัด เป็นหลัก อย่างไรก็ดี ประเทศไทยก็คงสภาพเป็นอิสระไม่ตกเป็นอาณานิคมของต่างชาติ

 

สรุปได้ว่า ความสำเร็จเนื่องมาจาก พระปรีชาสามารถภาวะผู้นำของพระมหากษัตริย์ทั้ง 3 พระองค์ ร.5 ร.6 และ ร.7 รวมทั้งเสนาบดีกระทรวงธรรมการและเสนาบดีกระทรวงศึกษาธิการทั้ง 5 ท่าน ที่มีภาวะผู้นำ ความจริงจัง และความจริงใจ ที่ผลักดันงานการศึกษาเพื่อความทันสมัย และปฏิรูประบบอื่นขึ้นอย่างสอดคล้องกัน