สัมมันตะ และมิจฉัตตะ
มีผู้ถามคำว่า สัมมันตะ มา และไม่ได้ให้ email ไว้ จะบอกให้ไปค้นเอาเองในหนังสือ เพราะศัพท์นี้ค้นหาได้ไม่ยาก (นักเรียนรุ่นใหม่ไม่ชอบค้น ชอบมาตั้งกระทู้ถามใน web) ... และเนื่องจาก มิจฉัตตะ ตรงข้ามกับสัมมันตะ จึงถือโอกาสนำมาบอกเล่าควบคู่กันไป...
สัมมันตะ ตามที่มีผู้ถามมา น่าจะเขียนผิด เพราะเคยเจอแต่ สัมมัตตะ ดังนั้น จะว่าไปตามความหมายคำว่า สัมมัตตะ (เพิ่มเติมและแก้ไขจากกัลยาณมิตรแนะนำ)
- สัมมัตตะ แปลว่า ความเป็นถูก
- มิจฉัตตะ แปลว่า ความเป็นผิด
สัมมัตตะ จัดเป็นหมวดธรรมมี ๑๐ ข้อ ซึ่งเพิ่มมาจากอริยมรรคมีองค์ ๘ อีก ๒ ข้อ (ส่วนที่ตรงกันข้ามเรียกว่า มิจฉัตตะ) ดังนี้
- สัมมาทิฎฐิ เห็นชอบ - มิจฉาทิฎฐิ เห็นผิด
- สัมมาสังกัปปะ ดำริชอบ - มิจฉาสังกัปปะ ดำริผิด
- สัมมาวาจา พูดชอบ - มิจฉาวาจา พูดผิด
- สัมมากัมมันตะ การงานชอบ - มิจฉากัมมันตะ การงานผิด
- สัมมาอาชีวะ อาชีพชอบ - มิจฉาอาชีวะ อาชีพผิด
- สัมมาวายามะ เพียรชอบ - มิจฉาวายามะ เพียรผิด
- สัมมาสติ ระลึกชอบ - มิจฉาสติ ระลึกผิด
- สัมมาสมาธิ สมาธิชอบ - มิจฉาสมาธิ สมาธิผิด
- สัมมาญาณ รู้ชอบ - มิจฉาญาณ รู้ผิด
- สัมมาวิมุตติ หลุดพ้นชอบ - มิจฉาวิมุตติ หลุดพ้นผิด
.........
ผู้เขียนยังไม่เคยเจอเนื้อหาที่อธิบายเรื่องนี้ไว้โดยพิสดาร (ละเอียด) เจอแต่เพียงที่อธิบายไว้โดยสังเขป (ย่อ) เท่านั้น... ดังนั้น จึงเล่าไปตามความเห็นส่วนตัว...
ในการดำเนินชีวิตหรือการปฏิบัตินั้น ถ้าเป็นไปตามอริยมรรคมีองค์ ๘ ก็จะถึง สัมมาญาณ คือ รู้ชอบ และเมื่อรู้ชอบแล้วก็จะหลุดพ้นชอบ คือ สัมมาวิมุตติ... นี้เรียกว่า สัมมัตตะ การกำหนดความเป็นธรรมที่ถูกต้อง
ในส่วนที่แตกต่างกัน ถ้าการดำเนินชีวิตหรือการปฏิบัตินั้น เป็นไปตรงข้ามกับอริยมรรคมีองค์ ๘ แล้ว ก็จะถึง มิจฉาญาณ คือ รู้ผิด และเพราะรู้ผิดนี้เองจึงสำคัญว่าตนเองหลุดพ้น นั้นคือ มิจฉาวิมุตติ ... นี้เรียกว่า มิจฉัตตะ การกำหนดความเป็นธรรมผิด
..........
ตามสำนักปฏิบัติที่สอนกันอยู่ทั่วไปในเมืองไทย บางสำนักสอนกรรมฐานแบบผิดๆ ก็จะเกิดมิจฉาสติและ มิจฉาสมาธิ ซึ่งอาจไปสู่ความสำคัญตนเองว่ารู้แจ้งบางสิ่งบางอย่าง (มิจฉาญาณ) และสำคัญตนว่าหลุดพ้น (มิจฉาวิมุตติ)...
หรือบางครั้ง อาจารย์สอนไม่ผิด แต่ผู้ฝึกกรรมฐานเข้าใจผิดด้วยอำนาจวิปัสสนูปกิเลส (ความเศร้าหมองแห่งจิตด้วยความสำคัญว่ารู้แจ้ง) ก็อาจนำไปสู่ มิจฉาสติ มิจฉาสมาธิ มิจฉาญาณ และมิจฉาวิมุตติ เช่นเดียวกัน...
อนึ่ง ความรู้ คือ ญาณ และ วิมุตติ คือ ความหลุดพ้น ซึ่งมีอยู่ในคำสอนอื่นๆ นอกพุทธศาสนา ก็จัดเป็น มิจฉาญาณ และมิจฉาวิมุตติ เช่นเดียวกัน...
ความเห็น (2)
- นมัสการ หลวงพี่
- สังคมไทย ความรู้ไม่พอใช้ จึงทำให้วุ่นวายทั้งตัวและหัวใจ
- ไม่ได้อ่านงานหลวงพี่ นานพอสมควร
