ครอบครัวมีความสำคัญในฐานะที่เป็นสถาบันพื้นฐานแรกที่สุดและเก่าแก่ที่สุดที่ทำหน้าที่หล่อหลอมและอบรมเลี้ยงดูแก่สมาชิกใหม่ซึ่งในที่นี้หมายถึงทารกและเด็ก คุณภาพของครอบครัวมักจะเป็นตัวบ่งชี้ถึงคุณภาพของสมาชิกด้วย แม้ว่าปัจจุบันมีความยากลำบากในการให้ความหมายของคำว่า"ครอบครัว"
เนื่องจากสังคมมีความสลับซับซ้อนขึ้นและมีการยอมรับ "การเป็นครอบครัว" ในลักษณะที่แตกต่างไปจากเดิมซึ่งมีอยู่เพียง 2 ลักษณะที่ชัดเจนคือครอบครัวเดี่ยวซึ่งประกอบด้วยพ่อแม่ลูกและครอบครัวขยายที่มีนอกจากจะมีพ่อแม่ลูกแล้วยังมี ปู่ ย่า ตา ยายและญาติคนอื่นๆอาศัยร่วมอยู่ด้วย
นอกจากนี้นายแพทย์ มล.สมชาย จักรพันธ์ จากกรมสุขภาพจิตได้กล่าวถึงระบบครอบครัวใหม่ (new family )ว่าครอบครัวอาจเกิดขึ้นได้จากความผูกพัน ความไว้วางใจ ความเห็นอกเห็นใจและความต้องการที่จะช่วยเหลือซึ่งกันและกันกลายเป็นลักษณะครอบครัวทางสังคม( social family ) เช่นการสาบานเป็นพี่น้องกัน เป็นต้น
อย่างไรก็ตามก็ได้มีการให้ความหมายไว้กว้างๆว่า
ครอบครัวคือ
กลุ่มบุคคลที่มีความผูกพันกันทางอารมณ์และจิตใจในการดำเนินชีวิตร่วมกันรวมทั้งการพึ่งพาอาศัยกันทางเศรษฐกิจ สังคมและมีความสัมพันธ์กันทางกฎหมายหรือทางสายโลหิต
โดยครอบครัวบางครอบครัวอาจจะมีลักษณะที่เป็นข้อยกเว้นบางประการก็ได้
แม้ว่าครอบครัวจะมีลักษณะและความหมายที่แปลกและแตกต่างไปจากเดิมหาได้บั่นทอนให้คุณค่าหรือความสำคัญของครอบครัวในความหมายที่เป็นแหล่งเพาะบ่มและฟูกฟักสมาชิกใหม่
ให้เติบโตเป็นสมาชิกของสังคมที่มีความสมบรูณ์
ทั้งทางร่างกาย จิตใจ สังคม
อารมณ์และสติปัญญาไม่ ในทางกลับกันยิ่งสังคมกว้างใหญ่มีความสลับซับซ้อนมากขึ้นเพียงใดมนุษย์กลับยิ่งต้องทำความเข้าใจกับรากเหง้าของชีวิต
ด้วยความตระหนักถึงความสำคัญของสถาบันครอบครัว
คณะอนุกรรมการพัฒนาครอบครัว
และแก้ไขความรุนแรงต่อเด็กและสตรีในคณะกรรมการส่งเสริมและประสานงานสตรีแห่งชาติ(กสส.)สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี
จึงได้กำหนดคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครอบครัวไทยขึ้นดังนี้
สรวงธร นาวาผล
ผมรักแม่ และครอบครัว นะ คับบบ!!!
รักแม่มากๆๆคับ
หนูรักทุกคนในครอบครัวมากที่สุดๆๆๆๆ ตา พ่อ แม่ น้อง
อยากทราบวัตถุประสงค์ของครอบครัวว่าเป็นอย่างไรและมีประโยชน์อะไรบ้างและมีเป้าหมายอย่างไร
คำว่าครอบครัวมีความสำคัญมากๆๆค่ะเป็นเหมือนโลกใบหนึ่งที่โอบอุ้มความสุขและความเข้าใจกันและกันซึ่งมีพ่อและแม่คอยเป็นกำลังใจให้กับลูกๆทุกคนและอยากจะเป็นกำลังใจให้กับทุกทุกคนนะคะ