การทำแผนกลยุทธ์

จากการได้เข้าฟังบรรยายโดยดร.อุทิศ ขาวเธียร ในการทำแผนฯ

ทำงานแผนฯอยู่เลยได้มีโอกาสรับฟังข้อมูลดีๆเลยอยากนำมา ลปรร. ครับ

บันทึกจากการบรรยายของ 

ดร.อุทิศ ขาวเธียร

รองเลขาธิการ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

เกี่ยวกับแนวคิดในการทำแผนฯ ที่ท่านได้มาให้ความรู้กับทางสจล.ครับ

 เมื่อ 31 พค 2550

1. เทคนิคในการทำแผนฯ                แผนฯ เป็นเครื่องมือของผู้บริหารทุกระดับ

                                งานหลักของผู้บริหารคือการตัดสินใจ....แผนฯช่วยในกระบวนการตัดสินใจ

                        การวางแผนฯ เป็นกระบวนการ “คิดก่อนทำ”

• อย่างถูกทิศทาง
• มีทางเลือกปฎิบัติที่เหมาะสม (ขององค์กร วิเคราะห์จุดอ่อนจุดแข่งของเราเอง)
• สามารถเร่งรัดปรับเปลี่ยนการจัดการอย่างทันกาล

                 แผนบอกทิศทาง....วิสัยทัศน์ vision  พันธกิจ mission = วัฒนธรรมของการแข่งขัน เพื่อความอยู่รอด อยู่ในกลุ่มประเทศ กลุ่มเหนือ    ส่วนในบ้านเราประเทศกลุ่มใต้ ไม่มีวัฒนธรรม mission เพราะมีวัฒนธรรมการรอมชอม ในน้ำมีปลาในนามีข้าว ....ดังนั้นผิดทางตั้งแต่ต้น...ที่ทำแผนเพราะสำนักงบประมาณฯบังคับ ได้แผนฯแล้วเพื่อของบประมาณแล้วก็นำขึ้นหิ้ง....พันธกิจ...เป็นเงื่อนไขที่ต้องทำ เป็นธรรมนูญของแผน เปลี่ยนแปลงไม่ได้....พันธกิจ เขียนข้อเดียวเป็นการบูรณาการ (statement)...ไม่มีหลายข้อ เป็นคำสาบานร่วมกันในองค์กร...ไม่ทำแล้วตาย (ดังนั้น ไม่ทำ...เพราะจะตาย)                 ความหมายของคำว่าบูรณาการ =รสรวมมิตร เกิดจากการบูรณาการ ต้องกินพร้อมกัน ไม่ใช้แยก กินที่ละชนิด                ทุกมหาวิทยาลัยเขียน เป็นเสิศ....เป็นไปไม่ได้...ไม่รู้ทิศทาง..... จุดอ่อนจุดแข่งต่างกันดังนั้นการกำหนดยุทธศาสตร์ต้องสอดรับกับสถานะการของเราเอง..เราเป็นอย่างไร....

                ยุคโลกาภิวัตน์ ...เกิดการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา...ไม่นิ่ง...แผนฯช่วยเป็นแนวทางการประเมินผล....และการปรับองค์กรและ กลไก...ให้ทันเวลา

    การวางแผนฯ เป็นกระบวนการ “คิดก่อนทำ”

คิดร่วมกันไปในทิศทางเดียวกัน...เป็นเครื่องมือช่วยให้เกิดผลสำฤทธิ์.....(ดูเรื่องภาษา)

ผลสำฤทธิ์ คือ “ผลลัพท์และผลผลิตที่ดีกว่าเดิม” ......ดีเท่าเดิมคืองานประจำไม่ต้องทำแผนฯ

แผนกลยุทธ์ชี้นำองค์กรให้อยู่รอดและแข่งขันได้

 

การบริหารเชิงกลยุทธ์ มีความพร้อมสามด้าน

• แผนที่ดี  แผนกลยุทธ์         (...ไม่ประกันความสำเร็จ แผนฉบับที่ 1 ใช้ได้ไม่เกิน 30% ทำไปเรื่อยๆก่อน...สะสมประสพการณ์ มีการติดตามผล และประเมิน) แผนไม่ดีประกันความล้มเหลว
• บริหารแบบก้าวหน้า  กระบวนการดำเนินงาน ใช้ balance score card และกระบวนการจัดการศึกษา ตามมาตรฐานสากล เป็นตัวแปลงเป็นโครงการ โครงงาน
• พัฒนาบุคลากร องค์กร พัฒนาเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้  information à knowledge à wisdom การพัฒนาทรัพยากรบุคคล

 

ประเทศไทยมีวัฒนธรรมการยืม....เรื่องภาษา แผนกลยุทธ์ แผนยุทธศาสตร์ แผนเชิงยุทธ์ ฯลฯ..ยังไม่ตกผลึกฯ แผนมหายุทธ์ สำหรับ .???

 องค์ประกอบหลักการวางแผนกลยุทธ์

ขั้นตอนการบริหารเชิงยุทธ์ (strategic management steps)

  โจทย์ต้องชัด...การศึกษาไม่ใช้การทำกำไร...ต้องทำการพัฒนา 

• รู้เขารู้เรา วิเคราะห์ภาวะแวดล้อม ภายนอกและภายใน  (รู้เข้ารู้เรา รู้เราอย่างลึกซึ้ง รบร้อยครั้ง ชนะร้อยครั้ง)

ตักน้ำใส่กระโหลก กะลา  ชะโงกดูเงา = ดูตัวเองก่อน  จะได้กำหนดทิศทางได้อย่างเหมาะสม

• กำหนดทิศทางพัฒนาองค์กร

วิสัยทัศน์ vision   ระยะไกล สิ่งที่เป็น...สมเหตุสมผลพันธกิจ Mission สิ่งที่ต้องทำ                                                                                                               ดีที่สุด

วัตถุประสงค์หลัก goals  เกณฑ์  เงือนไขที่ชัดเจน  วิธี กำหนดดัชนีในการประเมินผลได้

·        การยกร่างและกำหนดยุทธศาสตร์การพัฒนา                                                                         ดีกว่าเดิม

• กำหนดยุทธวิธี (กลวิธี) การแปลงยุทธศาสตร์เป็นยุทธวิธี  การดำเนินงาน

การจัดโครงสร้าง ไม่ได้เป็นการแบ่งเคก

• ปรับยุทธการดำเนินการด้านกลไกและการติดตามการประเมิน                                  เพื่อให้อยู่รอด

มีการติดตามผล ตามดัชนี  Strategic Management, A focus process:Samuel C. Certo; J.Pall Peter    การคิดเชิงยุทธ์   สี่ขั้นตอน

1. Where are we now ? รู้ตัวเองก่อน เป็นอะไร อยู่ในฐานะอะไร (ดูเรา รู้เรา)  รู้เขา คู่แข่ง
2. Where would we like to be?  การกำหนดทิศทางขององค์กร
3. What issues that we need to address? …. สิ่งที่เราต้องเผชิญ strategic issue เป็นแนวทางปฎิบัติ ที่มีอยู่ ....
4. What actions must we take to get there?.... How to do ? แผนงานเชิงยุทธ์  จะได้เป็น เรือธง flag ship

 องค์ประกอบหลักของแผนกลยุทธ์

1. ส่วนเป้าประสงค์ ....มีทิศทางเดียวกัน
2. ส่วนทางเลื่อก ที่เหมาะสม....ทำให้ดีกว่าเดิม ลดความเสี่ยง  swot กำหนดทิศทางด้วย
3. ส่วนกลไก ผลักดันกระบวนการ....ปรับองค์กร ไม่ใช้เพิ่มงาน เพิ่มวิธีการ ต้องแก้ไขปัจจัยถ่วง

ชี้แนะแนวทางการประเมินผล ทำในแต่ละระดับของผู้บริหาร....เช่น

                ประเมินผลงาน ประเมินผลลัพท์ ประเมินผลของแผนฯ ฯลฯ ต้องมีระบบที่ปราศจากอคติ....

 องค์ประกอบหลักการยกร่างแผนฯ

• ด้านศิลป์  หลักการ concept guide theory etc. จินตนาการ การจัดการ
• ด้านศาสตร์  เทคนิคในการวางแผนฯ การวิเคราะห์ การเปรียบเทียบ การจัดลำดับ
• ด้านประสพการณ์  องค์ความรู้ wisdom ขององค์กร...ภูมิปัญญาของแต่ละสถาบัน ต่อยอดในการทำงาน ....การเขียนแผนฯ การวางแผนหลายรอบจะมีความเฉียบคมมากขึ้น...

  ระบบบริหารที่มุ่งผลสัมฤทธิ์ 4 มุมมอง  (balanced scorecard)·        Customer ; External Perspective            good governance การบริหารที่โปร่งใส·        Management ; Internal Perspective        ลูกค้าต้องการอะไรอย่างแท้จริง ...การศึกษาที่มีคุณภาพ ไม่ใช้กระดาษ

• Innovation  (learning) Perspective          นวัฒกรรม  เป็น learning organization สังคมแห่งการเรียนรู้
• Financial Perspective    ประสิทธิภาพ ประสิทธิผลการจัดสรรงบตามแผนฯ  ตรวจสอบ ประเมินฯ

 “ผู้บริหารต้องสามารถวางแผนกลยุทธ์ กำหนดทิศทางและยุทธ์ศาสตร์ที่เหมาะสมกับสภาวะแวดล้อมได้ก่อน” ประสพการณ์ การทำแผนฯระดับประเทศ

• ในการทำ 4 แผนแรก   ยืมจากต่างประเทศ Economic growth & Industrialization  ตามเขาก่อนแต่ไม่ประสพความสำเร็จ ....  1มีการจัดการ วิธีการบริหารจัดการ 2เทคโนโลยี การต่อยอดองค์ความรู้ 3 ทุน

ยืมมาทั้งหมด ทำให้เกิดแบ่งแยกรวย จน มาก ขาดเสถียรภาพทางการพัฒนาประเทศ

• ในช่วงถัดมา ทำ balance development การสร้าง พัฒนาสังคมและเศรษกิจ
• ในปัจจุบัน พัฒนาสังคม และสิ่งแวดล้อม และปรัชญาเศรษกิจพอเพียง self sufficient economy

ควรมีความพัฒนาแบบไทยๆ หาจุดอ่อน  ทำอย่างพอเพียงก่อน ประเทศชาติจะได้เดินไปได้ 

Thai wisdom

ความรอบรู้              คนไม่เรียนรู้ ไม่เรียนจำ คุณภาพการศึกษาไม่รู้จักวิเคราะห์

คุณธรรม                 สังคมขาดจริยธรรม

ความเพียร               สังคมขาดความเพียร...ชอบเรียนลัด  แนวทางการมีส่วนร่วม การวางแผนฯต้องทำร่วมกัน ...ขจัดความขัดแย้ง อุปสรรค์ที่ไม่จำเป็น...ต่อรองและยอมรับร่วมกัน....ลงทุนเตรียมการสูง (โดยเฉพาะเวลา  review  ทำซ้ำ)  ลดทุนทางปฎิบัติได้มากกว่า

สองฝ่ายหลัก ฝ่ายบู้ ฝ่ายบุ้น  คือด้านการดำเนินงานและด้านการบริหาร จัดการ

 

ตัวอย่าง วิทยาลัยแพทย์ พระมงกุฎ

1. เตรียมงาน
2. กำหนดพันธกิจสมมุติ
3. วิเคราะห์สภาพแวดล้อม
4. กำหนดเกณฑ์และร่างลำดับความสำคัญ
5. กำหนดร่างเป้าประสงค์ (วิสัยทัศน์ พันธกิจ วัตถุประสงค์หลัก)
6. สัมมนา ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง
7. การปรับร่าง เป้าประสงค์ และกำหนดดัชนีเบื้องต้น
8. ยกร่างยุทธศาสตร์ ยุทธวิธี  strategy/project idea
9. สัมมนา ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง
10. การปรับร่าง ยุทธศาสตร์ แผนที่เชิงกลยุทธ
11. ยกร่างแผนงาน/โครงการ โดยหน่วยงานที่รับผิดชอบ
12. ยกร่าง กลไก ระเบียบ และ วัฒนธรรมองค์กร
13. การกำหนดดัชนี การติดตาม ประเมินผล
14. การตรวจสอบความสอดคล้องแผนงาน โครงการ
15. .......ดูตัวอย่าง hand out

        2. การวิเคราะห์ SWOT ที่ถูกต้อง... 

Swot ที่ถูกต้อง ต้องมีการจัดลำดับความสำคัญ เกรด ABCD

บริหารแบบลืมตาบริหารฯ แผนกลยุทธ์ ผู้บริหารหลักต้องจับตาดู ส่วนแผนงานประจำให้รองฯต่างๆดู  

SWOT

 พันธกิจสมมุติ มีส่วนประกอบดังนี้

ใคร? ทำอะไร? (ต้องวัดได้ tangible) แค่ไหน? อย่างไร?(ตรวจสอบวัดไม่ได้ in tangible)          

“ต้องรบ ให้ชนะ อย่างกล้าหาญ” ตัวอย่าง   “ อัศวินต้องรบ ให้กษัตริย์ชนะ อย่างกล้าหาญ “

โจทย์การพัฒนา ต้องมากกว่ากำไร ขาดทุน เขียนอยู่ในกรอบ....

การวิเคราะห์สภาพแวดล้อม....กำหนด พันธกิจสมมุติ 3-5 ปีข้างหน้าจะทำอะไร และการวิเคราะห์ ตัวแปรที่มีอิทธิพลต่อความสำเร็จหรือล้มเหลว strategic issue ....

 ตัวแปรสองประเภท  เขา   และ    เรา

            ตัวแปรเรา ที่มีอยู่  ในปัจจุบัน...เช่น การบริหาร 5M  man money management

·        ปัจจัยพื้นฐานการประกอบการ   คน เงิน ข่าว

·        ในการดำเนินงาน วัฒนธรรมองค์กร ฯลฯ

·        ผลผลิต  นักศึกษา

    ตัวแปร เขา ภาวะภายนอกที่ควบคุมไม่ได้

·        ที่จะเป็น สภาวะที่มีอิทธิพล (ตลาด) สังคม การเมือง

·        ที่จะเป็น ลูกค้า ประชาชน

·        ที่จะเป็น คู่แข่ง  มหาวิทยาลัยในต่างประเทศ คู่แข่ง

 สูตรการวิเคราะห์ SWOTสภาวะแวดล้อมที่ชัดเจน = ตัวแปร + บทบาทตัวแปร วิเคราะห์ให้ได้ข้อเท็จจริง 

ไม่มีอคติ  inside out คิดแต่เราดีหมด à outside in

         Cause  à  Effect เหตุและผล

         Scope à  Scan มีการเปรียบเทียบ

 คนที่เกี่ยวข้อง steak holder ในการทำแผนฯข้อผิดพลาดการวิเคราะห์ SWOT

1.เรา เขา บวก ลบ สับสน

2.มองข้ามตัวแปรที่มีอิทธิพล        

3.แปรบทบาทของตัวแปรผิด

4.ขาดความครอบคลุมลึกซึ้ง           วิเคราะห์ให้ตรงจุด     ตรวจสอบการระดมสมอง SWOT

·        ตัวแปรที่มีอิทธิพล

·        บทบาทตัวแปร เป็นบทบาทที่สำคัญที่สุดจริงหรือไม่

·        กำหนดสภาวะ ถูกต้องหรือไม่

·        จุดอ่อนขัดแย้งจุดแข็ง

·        สาระสมบูรณ์หรือไม่

·        สาระยาวเกินไป วกวน

·        สาระเท็จจริงเพียงใด

·        มีสภาวะแวดล้อมครอบคลุม ลึก ชัดเพียงพอ

·        ทุกสภาวะแวดล้อมอยู่ในขอบข่าย

 พันธกิจสมมุติใคร ทำอะไร                     ให้ใคร แค่ไหน                       ทำอย่างไร                              

ภารกิจที่ต้องทำ                       มาตรฐานที่ต้องบรรลุ              กลไก ค่านิยมที่ต้องปรับ

ต้องพัฒนาน้ำประปา              ให้ดื่มได้ทั่วถึง ทั้งเมือง          อย่างยุติธรรมต่อคนทุกชั้น       ตัวแปรสำคัญ

ระบบการจัดการเดิม ปัจจัยการลงทุน   เทคโนโลยี   ความร่วมมือกับสาธารณะ

 การวิเคราะห์ SWOT

ตัวแปร สำคัญ à   บทบาทตัวแปร สำคัญ  à      กำหนด SWOT

 จัดลำดับความสำคัญ

SWOT  à  คะแนนและลำดับ balance score card à จัดเกรด ตรวจสอบ (เชิงสถิติ) à ใช้ประโยชน์ SWOT ที่สำคัญ นำไปใช้ได้

 

การกำหนดทิศทางการพัฒนา ....มาจาก SWOT ที่มีเกรดสูงมาใช้  สำหรับบัจจุบัน และวิสัยทัศน์ พันธกิจและวัตถุประสงค์หลัก สำหรับอนาคต.... ข้อมูลจะมาจากการจินตนาการ... ทำทีละมุม

มุม S-O จุดแข็ง โอกาส ทำย่างไรให้ประชาชน และสังคม

What could happen? What should happen?

What could be done? What should be done?

At what level achievement?

 

มุม W-T จุดอ่อน ภัยคุกคาม  หาคำตอบ

What could happen? What should happen?

What could be done? What should be done?

At what level achievement?

 

จะได้เป็นภาพอนาคต ....ประเด็นชี้นำจะมากำหนดวิสัยทัศน์ (ภาพหมาย)

What could happen? What should happen?

What could be done? What should be done? ....จะได้เงื่อนไขที่ต้องทำ

At what level achievement? ....จะได้ วัตถุประสงค์หลัก   

อนาคต ดู trend แนวโน้ม แต่ปัจจุบันมีภาวะผกผันมาก ดังนั้นต้องจินตนาการ จาก...

·  คำนึงถึงแนวโน้มและภาวะพลิกผัน

·  ต้องกล้าคิดนอกกรอบ และคิดอย่างสร้างสรรค์

·  จากสิ่งบอกเหตุ ทั้งที่เด่นและที่ซ่อนเร้น

·  รวมสถานะการณ์ทั้งที่เป็นบวก และลบ 

ตัวอย่าง บริษัท shell  ดูประเทศต่างๆที่จะเป็น industrialization นักวางแผนฯเห็นสิ่งบอกเหตุ ดังนั้นจะเกิดการบริโภคน้ำมันอย่างมหาศาลในโลก จึงเตรียมการในด้านนี้ บุกเบิก.....ทำก่อน

 ภาพอนาคต

ภาพที่สมเหตุสมผล

ผูกเป็นเรื่องอย่างมีเหตุและผล

มีประเด็นที่สำคัญ  ฯลฯ ....   .....จินตนาการเป็นการใช้สมอง....ทำให้คิดเป็น....เด็กไทยขาดอย่างมาก....

เทคโนโลยีมีผลต่อการทำงาน behavior

Creativity by learning, rebelling, thinking, practicing, di

ขอบพระคุณค่ะ 

[sasinanda]

สวัสดีค่ะ

sasinanda

ไม่ได้คุยกันนานเลยนะคะ

แผน เราทำดีเท่าไรก็ได้ แต่เวลาทำจริงๆ อาจไม่ได้ตามแผนนัก เพราะมีข้อจำกัดหลายประการนะคะ

[โอชกร ภาคสุวรรณ]

สวัสดีครับ

sasinanda
ช่วงนี้งานยุ่งมากเลยครับ ไม่มีเวลามาตามหาความรู้ใน g2k เลย ....ทำงานแผนก็ยากในการทำความเข้าใจ ทั้งผู้บริหารและบุคลากร....ยากแต่ก็สนุกครับ(พอดีได้ไปช่วยในกองแผนงานของสจล. ได้ความรู้ดี) เป็นงานที่นอกเหนือจากการสอนและงานบริหารห้องสมุดครับ....ขอบคุณที่แวะมา

โอชกร

ปล.แผนแรกสำเร็จได้ 30% ก็สอบผ่านแล้วครับ

แผนบางอย่างวางไว้นานเกินไปก็ไม่เป็นผล ขาดคนและกระบวนการติดตามแผนก็ยากจะสำเร้จตามแผนค่ะ หลากหลายปัญหา แต่ขอแสดงความเห็นว่า แผนมีวางไว้ให้เป็นแนวทางให้ทำงานไปในทางเดียวกัน หากประสบปัญหาหรือข้อติดขัดก็ต้องแก้ไขกันไป แต่ห้ามลืมการติดตามผลนะคะ

ชอบข้อมุูลค่ะ

ชื่นชม

[sarawara]

วิทยาทานจริงๆ ครับ

อนุโมทนา สาธุ ครับ