วันจันทร์ที่ 10 กันยายน 50 ผมก็ได้ไปล่าเรื่องประสบการณ์ การทำค่ายเบาหวาน ในการประชุม"ผู้จัดกิจกรรมค่ายเบาหวาน"ของ สปสช. รุ่นที่ 9 ซึ่งก็เป็นการไปเล่าในครั้งที่3 ของผม หลังจากไปเมื่อ รุ่นแผ่นดินไหว  และ รุ่นที่แล้ว ซึ่งก็ยังใช้รูปแบบการนำเสนอเหมือนเดิมครับ เพียงแต่ว่าครั้งนี้ตัวชี้วัหรือผลการประเมินต่างๆ ที่ต้องรอเวลาก็ชัดเจนขึ้น รวมทั้งได้เล่าประสบการณ์จากการ ลปรร.กับผู้จัดค่ายในหลากหลายรูปแบบในช่วงหลายๆเดือนที่ผ่านมา ในมุมมองของผมเองก็เพิ่มเติมด้วยครับ เช่น

       1.ตัวชี้วัดที่ใช้ในการประเมินผลค่าย ต้องติดตามนานแค่ไหน ใช้อะไรบ้าง?
        เนื่องจากค่ายเบาหวานเป็นค่ายความรู้ ที่มุ่งไปที่การสร้างความตระหนักของผู้ป่วยเอง(empowerment) ดังนั้นการวัดที่เป็นลักษณะ clinical outcome จึงยากเหมือนกันที่จะสรุปแบบฟันธงไปเลยว่า ผลที่ได้เกิดจากการเข้าค่ายเพียงอย่างเดียว โดยเฉพาะหลังจากเข้าค่าย 3 เดือน 6 เดือน เช่นค่า FBS, HbA1C, BMI, รอบเอว  ดังนั้นการแบ่งเป็นสองกลุ่มคือวัดทันทีตอนทำค่าย เช่น ความรู้ก่อน-หลัง  Postpandial glucose และวัดแบบระยะยาว 

          2.ค่ายต่างจากการสอนรูปแบบอื่นๆ อย่างไร ได้อะไรมากกว่า?
           ค่ายเป็นการเรียนรู้แบบปฏิบัติจริง คนที่ได้มีทั้งผู้เข้าค่ายเอง ซึ่งการสร้างความสัมพันธ์ของคนในค่าย ทำให้เกิดการรวมกลุ่ม มีการ ลปรร.อย่างใกล้ชิดทั้งตัวผู้เข้าค่ายเองและกับทีมวิทยากร  มันทำให้เกิดแรงกระตุ้นบางอย่างที่เราเรียกว่าพันธะสัญญา ว่าหลังจากนี้เมื่อพบกันเราจะดีขึ้นหรืออย่างน้อยๆก็ไม่แย่ลง และช่วยเหลือกันเมื่อบางคนมีผลไม่ดีนัก
            อีกอย่างที่ได้แน่ๆ คือ จนท.ได้การทำงานเป็นทีม อย่างเป็นรูปธรรม ทีมของนักปฏิบัติที่เกิดการเรียนเรียนอยู่ตลอด มันพัฒนาตนเองขึ้นมาอย่างไม่น่าเชื่อ พัฒนาทั้งเทคนิกการสอน รวมทั้งตระหนักถึงการเป็นแบบอย่างด้านสุขภาพแก่ผู้อื่น

         3.เนื้อหาเกี่ยวกับโรคเบาหวานมีมากมาย หลากหลายประเด็น เราจะสอนอย่างไร จัดกิจกรรมอย่างไร จึงจะครบถ้วน และได้ประโยชน์มากที่สุด?
        มีหลายประเด็นในการกำหนดเนื้อหาที่ใช้ รวมทั้งรูปแบบการจัดกิจกรรม คือ
         - กลุ่มคนเข้าค่ายเป็นใคร ถ้าเป็นกลุ่มเสี่ยง ประเด็นสอนก็ไม่ต้องบรรยายโรค โรคแทรกซ้อน หรือการใช้ยา แต่ไปเน้นที่การสอน Risk ต่างๆที่เกียวกับเบาหวานแทน และการป้องกัน (ใช้ DM risk score ของ น.พ.วิชัย เป็นหลัก) แต่ถ้าคนเข้าค่ายเป็นกลุ่มป่วยก็มีเนื้อหาเพิ่มขึ้น แต่คงไม่ต้องลงลึกถึงเนิ้อหากลไกลการเกิดโรค การใช้ยา (นอกเสียจากเป็นค่ายของ จนท.เอง) อ้อ......อย่าลืมเช็ค การอ่านออกเขียนได้ การมองเห็น ด้วยนะครับ เพราะสำคัญมากต่อการเรียนรู้และวัดผลครับ
        - วัตถุประสงค์ที่ตั้งเอาไว้ว่าเอาขนาดไหน จะวัดด้วยอะไร เราก็กำหนดเนื้อหาตามนั้น เช่นค่ายกลุ่มเสี่ยงวัดที่ DM risk score ก็เน้นไปที่ทำอย่างไรจะลดรอบพุง ลดน้ำหนัก (ถ้าลดอายุ เปลี่ยนเพศ และเลือกเกิดในตระกูลปลอดเบาหวาน ทำได้ก็เพิ่มเติมไปครับ)
         - วิทยากรเป็นใครมั่ง มีความรู้ความเชี่ยวชาญ ขนาดไหน เพราะจากการ ลปรร.ที่ผ่านมา ก็เป็นทั้งจุดเด่นและจุดด้อยในตัวเอง ร.พ.บางแห่งเต็มไปด้วยผู้เชียวชาญก็กลับพบปัญหาไม่รู้จะให้ใครสอน ไม่กล้าเสนอแนะรูปแบบการสอน เนื้อหา ไปซะก็มี แต่ในมุมกลับกันถ้าไม่มีผู้เชียวชาญเลย (เช่นใน รพ.ชุมชน ทั่วๆไป) การกำหนดเนื้อหาสำคัญมาก เพราะทำให้คนสอนไม่ลงลึกในสิ่งที่ไม่ถนัดเช่นถ้าให้พยาบาลสอนแทนโภชนากร ก็อาจกำหนดเนื้อหาเป็นสอนกลุ่มอาหารตามธงโภชนาการ อาหารต้องห้าม แทนการเน้นอาหารแลกเปลี่ยน ถ้าเรื่องยาก็เลือกสอนเฉพาะยาที่ใช้ในโรงพยาบาลและผู้ป่วยใช้อยู่จริงเป็นต้น
         - รูปแบบการสอนไม่ควรตายตัว ต้องปรับให้เหมาะกับแต่ละแห่ง แต่ละค่าย เช่นถ้าเป็น รพ.ชุมชนแถบอิสาน ก็ใช้อาหารท้องถิ่นในตลาด ในที่กินประจำมาสอน แทนที่จะพูดถึงอาหารแบบภาคอื่น แบบคนเมือง หรือพวกฟาร์สฟูด ที่สำคัญเนื่อหาต้องไม่มาก พูดยาวๆ หรือใช้สไลด์ที่เป็นตัวหนังสือเต็มไปหมดสอนในห้องประชุม(ขนาด จนท.เราอบรมไปยังหลับไป แล้วชาวบ้านจะเหลือ รึ..........) ต้องเน้นเกมส์ให้สนุก เน้นการได้ทำหยิบจับ ได้พูด และได้ปฏิบัติจริงให้มากเข้าไว้ครับ

ส่วนบรรยากาศ และสิ่งที่เปลี่ยนไปของรุ่นนี้มีอะไร จะมาเล่าต่อตอน(2)ครับ