ขอทบทวนภาพรวมของกระบวนการทำแผนที่ผลลัพธ์ (Outcome Mapping) ซึ่งประกอบด้วย 3 ส่วน (ตามแผนภาพ) คือ
ส่วนที่ 1 การกำหนดกรอบการพัฒนา (ขั้นตอนที่ 1-7)
คุณอุรพิณ ชูเกาะทวด ได้วางหมากให้แล้วในส่วนที่ 1 การกำหนดกรอบการพัฒนา อันประกอบด้วย 7 ขั้นย่อย ซึ่งถือว่าเป็นช่วงเวลาสำคัญอย่างยิ่งในการก่อร่างสร้างตัว เนื่องจากเป็๋นปัจจัยหลักที่มีผลต่อการเกิดผลลัพธ์หรือการดำเนินการที่ต้องการ
อย่างไรก็ดี เมื่อมีรากฐาน โครงสร้าง และการออกแบบที่ดีแล้ว เราก็ควรจะมีการติดตามการดำเนินงานและประเมินผล (Monitoring & Evaluation) เป็นระยะ ๆ เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดี และหาทางปรับแก้ได้หากมีข้อผิดเพี้ยนไปบ้าง ตรงนี้น่าจะตรงกับการทำ AAR คือ ทบทวนการทำกิจกรรมระหว่างการทำงาน
ใน Outcome Mapping ใช้ Monitoring & Evaluation (M&E) เพื่อการติดตามและประเมินผลลัพธ์ของการดำเนินงาน โดยเน้นที่การประเมินเพื่อการพัฒนา มากกว่าการดูที่ผลกระทบ (impact) เพียงอย่างเดียว ซึ่งมักมองเพียงมิติเดียวว่า บวกหรือลบ ได้หรือตก
ครานี้ มาสานต่อ ส่วนที่ 1 ด้วย ส่วนที่ 2 การติดตามผลลัพธ์ และการดำเนินการ (ขั้นตอนที่ 8-11)
ส่วนที่ 2 การติดตามผลลัพธ์ และการดำเนินการ
ส่วนที่ 2 มี 4 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 8-11 (8. จัดลำดับการติดตามการทำงาน, 9. แบบบันทึกผลลัพธ์, 10. แบบบันทึกยุทธศาสตร์, 11 แบบบันทึกการดำเนินงาน)
OM ขั้นตอนที่ 8 การจัดลำดับความสำคัญของการติดตามงาน
เพื่อให้ได้เรียนรู้และติดตามกระบวนการทำงานอย่างเป็นขั้นตอน ควรจะจัดลำดับความสำคัญประเด็นที่ต้องการติดตาม คือ
8.1 การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของภาคีหุ้นส่วน
(ใช้แบบบันทึกผลลัพธ์ ขั้นตอนที่ 9)
8.2 ประสิทธิผลของยุทธศาสตร์
(ใช้แบบบันทึกยุทธศาสตร์ ขั้นตอนที่ 10)
8.3 การดำเนินงานขององค์กร
(ใช้แบบบันทึกการดำเนินการขององค์กร ขั้นตอนที่ 10)
การติดตามของแผนที่ผลลัพธ์ เกี่ยวข้องกับ
- การเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบ
- วงจรของกระบวนการเรียนรู้อย่างสม่ำเสมอและพัฒนาให้ดีขึ้น
- สนับสนุนให้แผนงานมีการทบทวนตรวจสอบตัวเอง
- เก็บรวมรวมและจัดระบบข้อมูล แต่ไม่ต้องวิเคราะห์
เพื่อให้การติดตามมีประสิทธิภาพ กลุ่มต้องร่วมกันตัดสินใจว่า มีอะไรที่สามารถติดตาม และจัดลำดับความสำคัญ โดยพิจารณาว่าใครคือผู้ใช้ข้อมูล และด้วยจุดประสงค์อะไร
ในการจัดลำดับความสำคัญ การติดตามข้อมูล มาดูว่า เราต้องการข้อมูลเพื่ออะไร
- พัฒนาการปฏิบัติงาน ผ่านกระบวนการเรียนรู้
- สนับสนุนการจัดทำรายงานให้สมบูรณ์มากขึ้น
- สนับสนุนสารสนเทศเพื่อเป็นประโยชน์ต่อการประเมินผล - เสนอเอกสารสาธารณะ สื่อสารกิจกรรม หรือ กรณีศึกษา - สนับสนุนกระบวนการเรียนรู้ของภาคีหุ้นส่วน
ลำดับความสำคัญของสารสนเทศ ขึ้นอยู่กับ
- ระดับของความเสี่ยง ตามยุทธศาสตร์ / แนวทางการดำเนินการ / ภาคีหุ้นส่วน
- ระดับ ซึ่ง ยุทธศาสตร์ / แนวทางการดำเนินการ / ภาคีหุ้นส่วน เป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้แผนงานบรรลุความสำเร็จ
- ระดับของความคิดริเริ่มใหม่ๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับ ยุทธศาสตร์ / แนวทางการดำเนินการ / ภาคีหุ้นส่วน หรือ
- ถ้า ยุทธศาสตร์ / แนวทางการดำเนินงาน / ภาคีหุ้นส่วน เป็นสิ่งที่แหล่งทุน หรือ พันธมิตร ให้ความสนใจ
เคล็ดชี้แนะ
เมื่อได้ลำดับความสำคัญของข้อมูลที่จะต้องติดตามแล้ว ควรจะต้องตรวจสอบดูว่า เป็นข้อมูลที่เราจะสามารถจัดการได้จริงหรือไม่ ภายใต้ข้อจำกัดเรื่องคนและงบประมาณ และสามารถทำให้ข้อมูลดังต่อไปนี้เป็นรูปธรรมได้ เช่น
- ใครเป็นผู้ใช้ข้อมูล
- จุดประสงค์ของการเก็บข้อมูล
- ใช้เมื่อไร
- ใครเป็นผู้เก็บข้อมูล
- ความถี่ในการเก็บข้อมูล
- วิธีการเก็บข้อมูล
- เครื่องมือที่ใช้
ครั้งหน้า จะพาไปดู OM ขั้นตอนที่ 9 นะคะ
ไม่มีความเห็น