6 อินเดีย: เมืองสาวัตถี-วัดพระเชตวันมหาวิหาร

ที่วัดไทยลุมพินีวัน เขาเตรียมที่พักให้พักห้องละสี่คน เรามากันห้าคนพี่น้องที่สุดมีคนหนึ่งต้องแยก พี่ตู่เป็นผู้เสียสละที่สุดแล้วก็นำเตียงที่มีทั้งหมดในห้องมาชิดกันแล้วไปชวนพี่ตู่มาพักด้วยซึ่งค่อนข้างมีผลต่อจิตใจถามว่าแยกพักกันได้ไหมข้าพเจ้าเชื่อว่าทุกคนนั้นพักได้ แต่ถ้าจะให้เลือกหรือมีโอกาสที่จะเลือกเราก็พึงรักษาโอกาสนั้นไว้ ห้องพักน่าพักสะอาดสอ้านแต่ข้าพเจ้าสังเกตว่าการระบายถ่ายเทอากาศไม่ดีนัก อากาศข้างนอกจะโปร่งโล่งดีแต่ภายในห้องนั้นอบอ้าว ข้าพเจ้ามักตื่นนอนแต่เช้ามืดเสร็จภาระกิจก่อนใครเพื่อนสะดวกสบายใจดี

เช้านี้ข้าพเจ้าเลือกที่จะงดมื้อเช้า เพราะเจตนาจะรับอาหารมื้อเดียวข้าพเจ้าเลือกที่จะทานมื้อเที่ยงก่อนดีกว่าสะดวกใจต่อผู้คนด้วยเพราะหากเราไม่ทานก็จะทำให้หลายคนเป็นกังวลใจไม่ดีแน่ ทำกิจวัตรให้เงียบให้กระทบต่อผู้อื่นให้น้อยที่สุด

ข้อเสียอย่างหนึ่งของข้าพเจ้าคือ มักรำคาญต่อการเซ้าซี้ของผู้คน เมื่อเข้าสู่วันที่ห้าความที่ไม่เข้ากันในแนววิถีชีวิตเริ่มมีความชัดเจนขึ้นพระภิกษุที่ร่วมเดินทางมาด้วยกันท่านบวชมานานหลายปีแต่ปฏิปทาท่านยังคล้ายกับฆราวาส การรับอุปฐากจากน้องสาวของท่านที่หยิบยื่นของให้กัน การใช้จ่ายเงินที่ไม่แตกต่างจากผู้เป็นปุถุชน ความไม่สำรวมระวังเป็นบทเรียนหนึ่งที่ข้าพเจ้าจะต้องได้เรียนรู้แต่สิ่งหนึ่งที่ข้าพเจ้ารู้สึกคือ ความสลดสังเวชใจต่อความเป็นสมณะ เสียดายโอกาสของท่าน

"ดูวัดให้ดูฐาน ดูสมภารให้ดูลูกศิษย์" เป็นบทธรรมที่หลวงปู่เมตตาให้ไว้ให้ได้ท่องไว้ในใจ และมาเห็นย้ำเตือนอีกครั้งที่ป้ายติดที่วัดไทยนาลันทา

เราออกจากวัดไทยลุมพินีวันเมื่อเวลาได้เจ็ดโมงกว่า รถเคลื่อนไปตามถนนในเนปาล ข้าพเจ้าสังเกตว่าที่นี่ตึกรามบ้านช่องสร้างไว้อย่างเรียบร้อย รถวิ่งมาได้ไม่นานไม่ถึงชั่วโมงก็มาถึงด่านรอบนี้รถจอดอยู่ที่ด่านไม่นานเหมือนเมื่อวาน เราย้อนกลับมาทางเดิมแวะจอดที่ 960 เช่นเดิมเพื่อพักเข้าห้องน้ำ

ข้าพเจ้ามองออกไปภายนอกหน้าต่าง หมู่บ้านที่อยู่ใกล้หรือไกลบ่งบอกถึงฐานะแห่งความยากจน แววตา รูปลักษณ์ภายนอกดูยากจนมากแล้วใจของเขาล่ะจะเป็นอย่างไรกันนะ การที่เกิดมาในชนชั้นวรรณะศูทรหรือจันทารนั้นคือการเกิดตลอดกาล ต่างกับไทยเราแม้อาจเกิดมาในครอบครัวที่ยากจนแต่นั่นอนาคตของชีวิิตเขาอาจเปลี่ยนได้เนื่องด้วยการศึกษาหรือรายได้จากการประกอบอาชีพ แต่ที่อินเดียเกิดมาเป็นอะไรเขาก็จะเป็นเยี่ยงนั้นตลอดกาล

ถามกันเล่นๆกับน้องหนุ่ยว่า "พี่อยากทราบภาวะจิตใจและความซึมเศร้าของเขาจังเลย" ทราบแล้วจะเอาไปทำอะไร ก็คงจะเอาไปทำผลงานทางวิชาการไม่ได้หรอกหากแต่สามารถนำไปเป็นพื้นฐานข้อมูลแห่งการตระหนักรู้ในจิตใจของผู้ที่เกิดมาเป็นคนและน้อมนำไปสู่ความกรุณาต่อกันเยี่ยงมนุษย์ที่พึงมีต่อสรรพสิ่งต่างๆ

เรานั่งรถกันนานมาก ข้าพเจ้าหลับอยู่หลายครั้งมาถึงอีกทีก็อยู่หน้าบ้านบิณทกะเศรษฐี ซึ่งตรงกันข้ามเป็นบ้านขององคุลีมาร จากนั้นไม่ไกลนักมองเห็นยอดเจดีย์ที่กำลังก่อสร้างซึ่งตั้งอยู่ในพื้นที่ของแดนมหามงคลชัยที่อยู่ในความดูแลของอุบาสิกาบงกช (ท่านเป็นคนไทยซึ่งในทัศนะของข้าพเจ้านั้นท่านเปี่ยมนำศรัทธาบารมีต่อพระพุทธศาสนาอย่างแรงกล้า) เราใช้เวลาที่นี่ไม่นานนักได้มีโอกาสสนทนาธรรมกับอุบาสิการทั้งชาวไทยและต่างประเทศหลายคน อนุโมทนาในวิถีแห่งมรรคของทุกท่าน สำหรับข้าพเจ้าแล้วไม่ว่าวิธีการเดินทางจะเป็นอย่างไรหากตั้งอยู่บนสัมมาทิฐิแล้วนั้นสามารถนำพาพวกเขาไปสู่เป้าหมายของความหมายเรื่องชีวิตแล้วนั้นถือว่าเป็นสิ่งที่ดีเสมอ

ที่วัดพระเชตวันมหาวิหาร เราได้มีโอกาสปฏิบัติบูชา ทำวัตรเย็นบนพื้นที่ที่เชื่อว่าเป็นที่ตั้งแห่งกุฏิขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ข้าพเจ้ารู้สึกปิติเมื่อได้สักการะกุฏิของท่านพระสารีบุตร พระมหากัสสะปะ พระโมคคัลลานะ และพระองคุลีมาร ที่นี่ได้เจอเด็กน้อยน่าจะเกิดในวรรณะจันทารแนะนำตัวกับข้าพเจ้าว่า ชื่อมาทะราม เรียนจบชั้น 6 (class 6) เดินแนะนำสถานที่ไปพร้อมๆกัน คนดูแลที่นี่พยายามไล่เด็กคนนี้ออกไปแต่ข้าพเจ้าบอกว่าไม่ต้อง ตอนที่เดินมาที่รถน้องหนุ่ยเอาเงินเหรียญบาทไทยให้สักพักก็เดินเอามาคืนและบอกว่าใช้ไม่ได้ ทัศนะข้าพเจ้ามองว่าแม้เป็นเด็กที่เกิดในวรรณะที่ต่ำแต่จิตใจสูงอาจเนื่องด้วยเล่ห์กลไม่มากพื้นฐานจิตเดิมแท้อันบริสุทธิ์ยังมีอยู่มากจึ
งมีคุณธรรมด้านนี้อยู่อย่างเป็นธรรมชาติ

ก่อนเข้าที่พักเราได้แวะสถานที่ทรงแสดงยมกปาฏิหาริย์ที่นี่อากาศดี ลมพัดเย็นสักพักไม่ไกลกันนักก็เคลื่อนเข้าสู่ที่พักวัดไทยพระเชตวัน วันนี้เรามีสมาชิกมาพักรวมด้วยเป็นหกคน สถานที่ก่อสร้างคล้ายๆ สิ่งปลูกสร้างของชาวอินเดียทั่วไปตามที่มองเห็นเวลาที่นั่งรถผ่าน แต่ข้าพเจ้าพิจารณาว่าถึงแม้สภาพบ้านของชาวอินเดียในชนบทสร้างด้วยอิฐดินแดงก็ตามแต่สภาพพื้นยังเป็นดินและที่สำคัญเขาไม่ได้ใช้ปูนสาบแต่ใช้มูลสัตว์ฉาบผนังแทน มองๆ ไปก็คลาสสิคดี

ตอนเย็นขณะที่หลายๆ คนไปร่วมทอดผ้าป่าแต่ข้าพเจ้าแยกนั่งสมาธิภาวนาคนเดียวในห้องพักซึ่งเป็นห่วงเวลาที่สงัดวิเวกดีหลายคนบอกส่าเสียดายแทนที่ข้าพเจ้าไม่ไปร่วมทอดผ้าป่า แต่หลายคนก็ลืมไปว่ากุศลแห่งการภาวนาไม่ได้น้อยไปกว่ากันเลย

นับตั้งแต่เมื่อวานที่อยู่สถานที่ประสูติแห่งพระพุทธองค์จนถึงวันนี้บนพื้นที่แห่งการจำพรรษายาวนานที่สุดของพระพุทธองค์ทำให้ข้าพเจ้าพิจารณาใคร่ครวญในอะไรหลายๆ อย่าง

...

๒๙ มิถุนายน พ.ศ.๒๕๕๔