หากทำได้ และทำได้ดีเหมือนโรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ ผมจึงอยากให้ประเด็นนี้เป็น บทเรียนที่ดี(Best practice) และเป็น นวัตกรรม (Public health Innovation) ในงานสาธารณสุข สำหรับผู้ที่สนใจครับ
“อยู่ดี
กิ๋นลำ” นิยามความสุขแบบง่ายๆของคนท้องถิ่นภาคเหนือ
หากอยู่ดีหมายถึงการเป็นอยู่ ชีวิตไม่เจ็บป่วยไข้
หรือแม้จะป่วยก็สามารถรักษาให้หายได้ โดยการดูแลตนเอง
(Self health
care)
หากอาการไม่ดีขึ้นก็มีบุคลากรสุขภาพคอยดูแลเยียวยา ทั้งหมดถือว่า
เป็นชีวิตที่พึงพอใจแล้วสำหรับคนชนบทคำว่า “กิ๋นลำ” ก็คือ
การรับประทานข้าวปลา อาหารที่เอร็ดอร่อย มีคุณค่า เสริมสร้างร่างกาย
เป็นอาหารพื้นบ้านที่คุ้นเคย ถูกปาก
แค่นี้นิยามความสุขก็เติมเต็ม
ตอนผมเรียนปริญญาตรี
อาจารย์แพทย์ท่านหนึ่ง ที่ มช. ให้นิยามสุขภาพได้อย่างน่าสนใจ
ท่านบอกว่า Health
is “ม่วน” คำว่า
“ม่วน”
เป็นภาษาเหนือ
แปลรวมๆได้ว่า มีความสุข สนุก รื่นเริง
ความหมายของสุขภาพจึงแทนได้กับคำว่าม่วนของคนเหนือ
ที่ครอบคลุมความหมาย ที่เป็นสภาวะแห่งความสุข คือ
สุขสมบูรณ์ทั้งร่างกาย (Physical)จิตใจ
(Mental)สังคม(Social) และจิตวิญญาณ
(Spiritual)ครอบคลุมไปโน้นเลย
จะม่วนได้จะได???
(จะมีสุขภาพดีได้อย่างไร) นี่เป็นคำถามที่ท้าทายชาวสาธารณสุขทุกยุคสมัย
หากเวลาเปลี่ยน วิถีการดูแลสุขภาพก็เปลี่ยนไปด้วย
โรคอุบัติการณ์ใหม่ๆก็เกิดขึ้น อย่างไม่ซ้ำโรค
สิ่งคุกคามภาวะสุขภาพมากขึ้นด้วย เมื่อสถานการณ์เปลี่ยนไปเช่นนี้
การดูแลสุขภาพของคนจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนให้รู้เท่าทัน และที่สำคัญ
นักพัฒนาด้านสุขภาพจำเป็นต้องเข้าใจกระบวนการทำงานกับชุมชนและเข้าใจวิถีที่เปลี่ยนแปลงไปพร้อมๆกัน
ไม่ทำตามนโยบายสำเร็จรูปแต่เพียงอย่างเดียว หากแปลง
เปลี่ยนแปลงให้เข้ากับกลุ่มเป้าหมาย งานก็สำเร็จได้ไม่ยาก
สุขภาพดีอยู่ที่ชุมชน และคนในชุมชน ให้เข้าใจในทุกมิติ
นโยบายรัฐก็เพียงนำทาง
ที่เกริ่นมายืดยาวเพียงแต่อยากจะ
นำเสนอ ผลงานดีๆของโรงพยาบาลศูนย์เชียงรายประชานุเคราะห์
ที่ได้รับรางวัลโรงพยาบาลต้นแบบอาหารปลอดภัย
ถือว่าเป็นนวัตกรรม(Innovation)
ที่สื่อสารไปในช่องทางที่เหมาะสม เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมสุขภาพ
พร้อมกับสร้างพลังชุมชน ในประเด็น
การสร้างสุขภาพจากการกิน
งานที่ดูเหมือนง่ายแต่ไม่ง่าย
หากกระบวนการไม่ชัด ก็ทำแล้วจบตามปีงบประมาณ
ไม่ได้สร้างพลังให้แก่ชุมชนให้เกิดการพัฒนาและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมได้เลย
ตรงนั้นคือเครดิตที่ โรงพยาบาลศูนย์เชียงรายประชานุเคราะห์ทำได้
และทำได้ดี จนได้รับรางวัล “โรงพยาบาลต้นแบบอาหารปลอดภัย”
กระบวนการของโรงพยาบาลศูนย์เชียงรายประชานุเคราะห์สู่การเป็นโรงพยาบาลต้นแบบ
“อาหารปลอดภัย”
ทำอย่างไร?? น่าสนใจดีครับ
เขาคิดจากงานประจำสู่การสื่อสารสุขภาพเข้าไปในชุมชนได้อย่างกลมกลืน
-
งานประจำ
/นโยบายสาธารณสุข Clean
food good taste
“อาหารสะอาด
รสชาติอร่อย”
ร้านอาหารตามมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุข
งานนี้ทำแบบละเอียดถึงขั้นตรวจความสะอาดมือผู้ปรุงอาหารกันเลยทีเดียว
เป็นงานเชิงเทคนิคที่ทางกระทรวงสาธารณสุขทำในร้านอาหารทั้งหมด
-
วัตถุดิบที่ปรุงต้อง
ปลอดภัย มาตรการนี้เป็นการส่งเสริมและประชาสัมพันธ์แหล่งอาหารปลอดภัย
เช่น แหล่งผลิตผักอินทรีย์ ตลาดปลอดสารพิษ
ฯลฯ
-
การเฝ้าระวังจุลินทรีย์และสารเคมีปนเปื้อนในอาหาร
มาตรการนี้แม้จะเป็นงานเชิงเทคนิคแต่ทางโรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ทำได้ดี
โดยประสานงานร่วมกับศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์
-
พัฒนาศักยภาพผู้บริโภคให้มีความรู้ความเข้าใจ
สื่อสารสุขภาพทุกช่องทาง
-
สร้างปัจจัยเอื้อให้เกิดการเลือกซื้อและการบริโภคอาหารปลอดภัย
เช่น
มีร้านตัวอย่าง,ตลาดสดอาหารปลอดภัย,OTOP คุณภาพ
เรียกได้ว่าสร้างปัจจัยเอื้อให้ผู้บริโภคเต็มที่
-
ขยายเครือข่ายสู่ชุมชน
ทำดีต้องขยาย
ชุมชนเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนาเชิงรุก
ดังนั้นกระบวนการนี้จึงสำคัญ ทางโรงพยาบาล
ดำเนินการพัฒนาเชิงประเด็นนี้ ลงสู่โรงเรียน
,วัด,สถาบันการศึกษา,เครือข่ายผู้ผลิต,และที่สำคัญที่สุดคือ
“สร้างกระบวนการเรียนรู้”
ให้กับชุมชนเปิดพื้นที่เกิดพูดคุยเพื่อพัฒนา
ซุ้มนิทรรศการที่ออกแบบได้อย่างเรียบ
หรู นำเสนอในประเด็น "อาหารปลอดภัย"
โรงพยาบาลศูนย์เชียงรายประชานุเคราะห์ ในงานนวัตกรรมสาธารณสุข
ที่โรงแรมปางสวนแก้วเชียงใหม่ที่ผ่านมา ออกแบบและตกแต่งโดย น้องบอย ปริวิทย์ ไวทยาชีวะ Blogger
ที่เรารู้จักกัน
จากกระบวนการที่นำเสนอคร่าวๆ
เราจะเห็นการดำเนินการอย่างเป็นระบบ จากงานประจำ
ขยายเครือข่ายไปยังชุมชน งานดูเหมือนไม่ยาก
แต่ไม่ง่ายเพราะทำเพื่อหวังผลการพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ
ที่เรียกว่าเป็นโจทย์ที่ท้าทายคนสาธารณสุขยิ่งนัก
คุณรุ่งเรือง สิทธิไชย นักโภชนาการ
คนเก่งกับรางวัลที่ได้รับ
ผมสนใจกระบวนการทำงานนี้ครับ
เพราะอดีตก็เคยทำงานประเด็นอาหารปลอดภัยมาก่อน
เห็นว่าเป็นเรื่องที่ยาก หากเราไม่คิดใหม่ ทำใหม่ ทะลุกรอบของวิธีคิด
ทำให้จบๆไปตามกรอบของปีงบประมาณไป ก็พอใจแล้ว แต่หากทำได้
และทำได้ดีเหมือนโรงพยาบาลศุนย์เชียงรายประชานุเคราะห์
ผมจึงอยากให้ประเด็นนี้เป็น บทเรียนที่ดี(Best
practice)
และเป็น
นวัตกรรม (Public
health Innovation) ในงานสาธารณสุข
สำหรับผู้ที่สนใจครับ
ทีมงานของโรงพยาบาลศูนย์เชียงรายประชานุเคราะห์ที่น่าภาคภูมิใจ
ขอปรบมือดังๆให้กับ
ทีมงานโรงพยาบาลศูนย์เชียงรายประชานุเคราะห์
ผู้อำนวยการโรงพยาบาล
และ คุณรุ่งเรือง
สิทธิไชย นักโภชนาการ
พร้อมกับทีมงานผู้ดำเนินการที่เข้มแข็งทุกท่าน
ผลสำเร็จนี้เพื่อการพัฒนางานสาธารณสุขเมืองไทยให้มีสุขภาพดี
เมืองไทยแข็งแรง
–
Healthy Thailand