สำหรับในช่วงบ่าย ซึ่งถือเป็นไฮไลต์ของผู้เขียน คือ การแบ่งกลุ่มย่อยล้อมวงแลกเปลี่ยนเวียนกันคิด โดยแบ่งเป็น 8 กลุ่ม คือ
- ประสบการณ์จากอดีตถึงปัจจุบันของการจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชน
- ผู้นำความเข้มแข็งสู่การอนุรักษ์และการจัดการทรัพยากรการท่องเที่ยว
- การจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชนอย่างยั่งยืน
- การประชาสัมพันธ์และการตลาด
- การบริการที่พักและการสื่อความหมายในชุมชน
- ผลิตภัณฑ์ชุมชน
- การจัดการงบประมาณ
- บทบาทขององค์กรภาคที่เกี่ยวข้อง
รูปแบบกิจกรรมผู้จัดได้มีความพยายามในการนำรูปแบบการจัดการความรู้ โดยเฉพาะการเล่าเรื่องและการสกัดขุมความรู้มาใช้ แต่เท่าที่เห็น บางกลุ่ม “คุณอำนวย” ทำหน้าที่ได้ดี เน้นการเล่าประสบการณ์จริงๆ ตามประเด็นของกลุ่มย่อย และสกัดออกมาเป็นขุมความรู้ แต่บางกลุ่มยังเป็นเพียงการประชุมกลุ่มย่อยเพื่อระดมความคิดเห็น
ผู้เขียนได้เข้าไปสังเกตการณ์ในกลุ่มที่ 1 คือ กลุ่มที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเรื่อง “ประสบการณ์จากอดีตถึงปัจจุบันของการจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชน” ซึ่งเริ่มแรก “คุณอำนวย” กลุ่ม ได้ให้แต่ละคนแนะนำตัวเองสั้นๆ โดยประเด็นที่ “คุณอำนวย” ยกมาให้กลุ่มเล่าเรื่องแลกเปลี่ยนเรียนรู้ คือ ประเด็นจุดเริ่มต้นของการท่องเที่ยวโดยชุมชน แต่ละคนก็เล่าเรื่องของชุมชนตนเองได้อย่างน่าสนใจ ซึ่งสามารถสรุปความรู้จากเรื่องของประเด็นนี้ได้ ดังนี้
จุดเริ่มต้นของการท่องเที่ยวโดยชุมชน เกิดขึ้นมาจาก
- ต้องการอนุรักษ์วัฒนธรรม
- ดำรงรักษาวิถีชีวิตดั้งเดิม
- มีพื้นฐานจากการทำวิจัย
- ความภาคภูมิใจในท้องถิ่น และต้องการเผยแพร่ให้คนภายนอกได้รับรู้
- ภาครัฐเข้ามาแนะนำช่วยเหลือ
- รายได้จากการท่องเที่ยวเป็นตัวกระตุ้น
- ในชุมชนมีทุนทางวัฒนธรรมที่น่าสนใจ
- ต้องการเผยแพร่และจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของชุมชน
- มีทุนทางธรรมชาติที่น่าสนใจ
- ต้องการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
- ต้องการสร้างความมั่นคงให้กับอาชีพและการจัดการท้องถิ่น
- เป็นพื้นที่เรียนรู้ดูงาน
- เป็นหมู่บ้านที่มีการคมนาคมสะดวก
ประเด็นต่อมาเป็นเรื่องปัญหาที่พบและวิธีการแก้ไขในการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน ซึ่งสรุปประเด็นจากเรื่องเล่าได้ดังนี้
- ตลาด 100 ปี สามชุก พบปัญหาคนมาเที่ยวเยอะมาก ชาวบ้านรับไม่ไหว สิ่งอำนวยความสะดวกไม่เพียงพอ มีคนภายนอกเข้ามาค้าขายแข่งกับชุมชน การจราจรเป็นปัญหามาก โดยเฉพาะในวันหยุด ซึ่งชุมชนแก้ไขโดยจ้าง อปพร. หรือจราจร ให้ดูแลและจัดระเบียบจราจร โดยใช้เงินส่วนกลางของชุมชน และการวางกล่องรับบริจาคเงินจากนักท่องเที่ยว ทำให้ปัญหาการจราจรลดน้อยลงไปบ้าง
- การท่องเที่ยวโดยชุมชน จากจังหวัดสระแก้ว พบปัญหาเจ้าหน้าที่ของรัฐมาถ่ายรูปกับป้าย เพื่อนำมาเป็นผลงานบ่อยมาก อีกทั้งยังเข้ามาก้าวก่ายการบริหารจัดการของชุมชน จึงแก้ปัญหา โดยการทำจะหมายถึงผู้ว่าราชการจังหวัดให้แต่งตั้งคณะกรรมการชุมชนขึ้นมาทำหน้าที่อย่างรูปธรรม
- การท่องเที่ยวโดยชุมชน บางน้ำผึ้ง จังหวัดสุมทรปราการ พบปัญหาเรื่องที่จอดรถ เนื่องจากมีนักท่องเที่ยวมาเยอะมาก แก้ไขปัญหาโดยการขอให้เจ้าหน้าที่ อบต. เข้ามาช่วยในการจัดระเบียบการจราจารให้
- การท่องเที่ยวโดยชุมชนเกาะสุกร จังหวัดตรัง พบปัญหาการตัดราคากันเองของคนในชุมชน แก้ปัญหาโดยการจัดเวทีหาข้อตกลงร่วมกัน
นอกจากนั้น พบปัญหาเรื่องของคน ขาดช่วงการสืบทอดของคนรุ่นต่อไปของชุมชน เด็กเยาวชนรุ่นใหม่ไม่รู้จักรากเหง้าของตนเอง ปัญหาการขาดการกระจายรายได้ในชุมชน ปัญหาการขาดจิตสำนึกในการรักษาประเพณีและวัฒนธรรมชุมชน แก้โดยการจัดกิจกรรมร่วมของชุมชนอย่างต่อเนื่อง
ประเด็นต่อมา คือ เรื่องการกระตุ้นการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน มีประเด็นที่น่าสนใจ ดังนี้
- มีเวทีประชุม เพื่อชี้แจงภาระความรับชอบของคณะกรรมการชุมชน มีการจัดตั้งทีมดูแลงานแต่ละด้านขึ้นมา มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน
- มีการนำวัฒนธรรมท้องถิ่นเข้ามากระตุ้นจิตสำนึกของชุมชน
- มีการสะสมเงินร่วมกัน (คล้ายวงแชร์ แต่ไม่มีดอกเบี้ย) และนำเงินบางส่วนมาจัดเลี้ยงร่วมกัน เพื่อสร้างสัมพันธภาพที่ดีของชุมชน
- บางชุมชน มีสมาชิก 50 คน ก็ให้สะสมเงินคนละ 110 บาท จับสลากแต่ละวันว่า ใครจะได้เงินก้อนนี้ แต่จะหักไว้คนละ 10 บาทเป็นกองกลาง และนำมาซื้อกับข้าวกินร่วมกัน
- บางชุมชนสร้างจิตสำนึกโดยให้เยาวชนเข้ามามีส่วนร่วมในการท่องเที่ยวโดยชุมชน โดยให้ทำหน้าที่เก็บข้อมูลวิจัย
- บางชุมชนใช้วัฒนธรรมเป็นเครื่องมือในการรวมตัวกัน
- บางชุมชนให้หลัก “บวร” (บ้าน วัด โรงเรียน) ประชุมร่วมกัน ทำกิจกรรมร่วมกัน
- ฯลฯ
โปรดติดตามตอนต่อไปคะ
ไม่มีความเห็น