เรื่องเล่าจากดงหลวง 84 ตลาดชุมชน (2) คู่แข่งที่ไม่ต้องการจะแข่ง

ที่แปลกก็คือ หลายชุมชนไม่ยอมคอย พอศึกษาดูงานเสร็จก็จัดตั้งตลาดชุมชนกันเองก่อนเลย(ร้อนวิชา) ซึ่งยากมากที่จะมีกิจกรรมอะไรจะเกิดปรากฏการณ์อย่างนี้ขึ้น ??

คณะทำงานของสถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยขอนแก่น ออกทำการสรุปบทเรียน (Lesson Learn) เรื่องตลาดชุมชนโดยการออกไปตระเวนพบปะพูดคุยกับคณะกรรมการตลาดชุมชน แม่ค้า และผู้ซื้อตลอดจนชาวบ้านทั่วไปในชุมชนนั้นๆแล้วสรุปมาว่า ชาวบ้านเห็นว่าตลาดชุมชนก่อให้เกิดผลดังนี้

เป็นตลาดที่ช่วยรองรับผลผลิตที่เหลือกินภายในครอบครัว
เป็นตลาดที่ช่วยป้องกันการเอารัดเอาเปรียบจากพ่อค้าภายนอก
เกิดการกระตุ้นให้มีการวางแผนการผลิตและเน้นให้มีอาหารปลอดภัยมาขายในชุมชน
ช่วยคนในชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้น และลดรายจ่าย
เกิดการหมุนเวียนเงินขึ้นในชุมชน

แต่การทำกิจกรรมอะไรก็ตามไม่ใช่ว่าจะราบรื่น ล้วนมีอุปสรรค ก็เป็นเรื่องที่คณะกรรมการและแม่ค้าในตลาดชุมชนทราบและแลกเปลี่ยนกันเพื่อหาทางแก้ไขปัญหากันต่อไป เช่น

อาหารพื้นบ้าน

ทุกหมู่บ้านย่อมมีร้านค้าเอกชนอยู่แล้ว มีมากมีน้อยก็แล้วแต่ชุมชน แต่เป็นที่ตรงกันในการสังเกตว่า ชุมชนที่เป็นชนเผ่าผู้ไทยนั้นจะมีร้านค้ามากกว่าชุมชนที่เป็นชนเผ่าอื่นๆ โดยเฉพาะชนเผ่าไทโซ่ ค้าขายไม่เป็นเลย การมีตลาดชุมชนเกิดขึ้นย่อมที่จะเป็นคู่แข่งโดยปริยายกับร้านค้าของเอกชน โดยเฉพาะที่ขายของสดด้วย แรกๆก็เล่นเอามองหน้ากันไม่ติดเหมือนกัน แต่เมื่อผ่านไปสักระยะหนึ่งก็เป็นที่รับได้ เพราะว่าตลาดชุมชนส่วนใหญ่เปิดเฉพาะวันและเวลา เช่น เปิด 1-3 วันต่อสัปดาห์ เฉพาะเวลาบ่ายถึงค่ำเท่านั้น แล้วแต่ชุมชนจะตกลงกันเอง ยกเว้นบางชุมชนที่ตกลงว่าเปิดทุกวัน แต่ไม่เต็มวันดังกล่าว

ที่มาแรงแซงทางโค้งเห็นจะเป็น "กลุ่มรถพุ่มพวง" บางท่านไม่รู้จักใคร่แนะนำว่า รถพุ่มพวงคือ ชาวบ้านที่ยึดอาชีพพ่อค้าแบบ delivery โดยเอารถมอเตอร์ไซด์มาดัดแปลงเบาะหลังเป็นภาชนะบรรจุสินค้า บางทีก็มีแป้นไม้ตอกตะปูแล้วแขวนถุงพลาสติกที่ใส่อาหารเต็มหลังรถ วิ่งไปเอาสินค้าต่างๆจากตลาดตอนตี 4-5 แล้ววิ่งเข้าหมู่บ้านตามเส้นทางที่เขาแบ่งสายกันเอง ที่เป็น delivery เพราะ เข้าถึงหัวบันไดบ้านเลย สั่งสินค้าได้ ว่าพรุ่งนี้จะเอาอะไรเท่าไหร่ บริการให้เสร็จ ชาวบ้านผู้บริโภคที่ไม่คิดอะไรก็ชอบแบบนี้เพราะไม่ต้องไปเดินซื้อของเอง เมื่อถึงเวลารถพุ่มพวงก็มาส่งสินค้าตามต้องการ ผู้เขียนว่า บริการ 1112 สู้ไม่ได้นะครับ เคยสอบถามเขาได้กำไรวันละ 500-700 บาทสุทธิ แต่รถพุ่มพวงไม่มีทุกหมู่บ้าน ส่วนใหญ่จะอยู่ในจังหวัดขอนแก่นกับมหาสารคาม

"ตลาดนัดพิเศษที่เรียกคาราวาน" เป็นกลุ่มที่ไม่ใช่คนท้องถิ่นมาจากทุกสารทิศ จะมีกลุ่มของเขาที่มีรถปิคอัพ ตั้งแต่ 5-15 คันโดยประมาณ เอาสินค้าทุกชนิดจากโรงงาน หรือไปเหมาถูกๆมาจากห้างใหญ่ ส่วนมากเป็นของใช้ทุกอย่างที่ครัวเรือนต้องการ เร่ไปจัดตลาดนัดเรื่อยไปตามจุดที่เขามาสำรวจและตกลงกับผู้นำชุมชนไว้แล้ว ซึ่งชาวบ้านก็จะมาจับจ่ายกันเป็นจำนวนมาก นี่แหละที่เป็นจุดเงินไหลออกจากชุมชนทุกสัปดาห์จำนวนมากทีเดียว

ตลาดชุมชนก็ไม่ได้แทนที่การตลาดดังกล่าวทั้งหมด แต่เน้นตามวัตถุประสงค์ดังกล่าวมาแล้วในตอนแรก ซึ่งมีหลักการเพื่อชุมชนมากกว่าตลาดแบบอื่นๆ จึงเป็นเรื่องที่ต้องประชาสัมพันธ์ ทำความเข้าใจกับชาวบ้านทั้งหมดและใกล้เคียงให้เห็นประโยชน์แก่ชุมชนดังกล่าว เห็นไหมละครับว่าไม่มีอะไรง่ายดาย แต่หากหลักการดีเพื่อประโยชน์ชาวบ้าน ชุมชน ชาวบ้านยอมรับ ชาวบ้านย่อมสนับสนุนและเข้าร่วมมือด้วย

กว่าจะจัดตั้งตลาดชุมชนแต่ละแห่งขึ้นมาได้นั้นต้องผ่านขั้นตอนการศึกษาชุมชน การศึกษาดูงาน การฝึกอบรม การประชุมเตรียมความคิดกับชุมชน เพื่อทุกอย่างพร้อมจึงเริ่ม

เขียนใน GotoKnow โดย บางทราย
ใน เรื่องเล่าจากดงหลวง

คำสำคัญ (Tags): #ตลาดนัด#รถพุ่มพวง

หมายเลขบันทึก: 93293เขียนเมื่อ 29 เมษายน 2007 23:27 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 17:57 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน

ความเห็น (34)

Ranee

เขียนเมื่อ 29 เมษายน 2007 23:41 น. ()

สวัสดีค่ะพี่บางทราย

ตามมาอ่านต่อจากตอนที่แล้วค่ะ
หากหลักการดีเพื่อประโยชน์ชาวบ้าน ชุมชน ชาวบ้านยอมรับ ชาวบ้านย่อมสนับสนุนและเข้าร่วมมือด้วย (หยิบมาบางส่วน)
ไม่มีอะไรได้มาอย่างง่าย ๆ โดยไม่ต้องลงทุน ลงแรง แต่สิ่งที่ทำต้องศึกษาอย่างรอบคอบด้วย
ขอบคุณค่ะ

บางทราย