........

การปลูก "ข้าวไร่" ภูมิปัญญาในการคบหาสมาคมของคนใต้ เดี๋ยวนี้ห่างหายไปจากสังคมภาคใต้บ้านเราเนื่องจากไร่ที่เคยปลูกข้าวกลายเป็นสวนยางพารา แต่ไมแน่  เมื่อข้าวสารราคาแพงขึ้น  สวนยางพาราอาจกลายไปเป็นไร่ข้าวเหมือนเดิมอีกครั้งก็ได้

     วันก่อนตอนไปงาน ถังแดง นั่งกินข้าวกับพี่สร้อย  เลยนึกถามพี่สร้อยขึ้นมาว่าสมัยก่อนชาวบ้านที่นี่ทำนากันอย่างไร  พี่สร้อย ภรรยาของพี่เล็ก (อุทัย  บุญดำ)  ผู้ประสานงานเครือข่ายสินธุ์แพรทอง   เล่าให้ฟังว่า “ ตอน สาว ๆ จะไปหนำข้าวที่ควน ”   หมายถึงไปปลูกข้าวที่ไร่  คำว่า “หนำ”  แปลว่าปลูก สมัยก่อนให้รู้ว่าใครจะปลูกข้าวไร่  ต่างพากันไปช่วย   แล้วหมุนเวียนกันไปไร่คนโน้นทีคนนี้ที  ต่างถือคติว่า  วันนี้ให้เขามาช่วยเราก่อน  แล้ววันหลังเราจะไปช่วยเขาอีก   ถ้าไปช่วยหลาย ๆ คนจะได้เสร็จเร็วและเอาเวลาไปทำอย่างอื่นได้อีก   เวลาไปจะเตรียมกับข้าวไปกินพร้อมกันที่ไร่  มีปลาเค็ม หัวมัน หัวเผือก  ที่ขาดไม่ได้คือ หอม กระเทียม กะปิ เกลือ พริกขี้หนูไว้สำหรับตำน้ำพริก   ส่วนผักค่อยไปเด็ดเอาในไร่หรือบางคนจะพาไปจากบ้าน

           วิธีปลูก  เดินเรียงแถวหน้ากระดานประมาณ 10 คน ผู้ชายจะเดินนำหน้า    มือถือไม้ไผ่สองอันไว้ทิ่มลงบนดินเพื่อเจาะรูให้เป็นหลุมเพื่อให้ผู้หญิงที่เดินตามหลังพร้อมเมล็ดข้าวที่ใส่ไว้ในกระบอกไม้ไผ่คอยหย่อนลงรูที่ผู้ชายเตรียมไว้  4-5 เมล็ด   แล้วกรบหลุมด้วยกระบอกไม้ไผ่ 

และระหว่างที่นั่งเขียนบันทึกนี้พี่วิทย์พนักงานขับรถ สปสช.สงขลา   เล่าว่าสมัยเด็ก ๆ ก็มีโอกาสไปปลูกข้าวไรเหมือนกันระหว่างทางเดินไปไร่ต้นหญ้าจะรกมาก   มองใครไม่เห็น  จะตะโกนผ่านทุ่งหญ้า   ส่งสัญญาณถึงกันเพื่อให้หลงทาง   เมื่อทำการปลูกเสร็จเจ้าของไร่จะคอยไปดูแลรักษาเก็บหญ้าใส่ปุ๋ย และคอยสั่นกระดิ่งไม่ให้นกมาจิก

เมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยวต่างก็พา  แกะ (ที่ใช้สำหรับเก็บเกี่ยวรวงข้าว) คนละอันไปช่วยกันเก็บเกี่ยว แล้วช่วยกันแบกเดินเรียงแถว กลับไปวางผึ่งแดนให้แห้งก่อนที่จะนำไปเก็บในยุ้งข้าว   แล้วค่อยเอามานวดด้วยเท้าอีกทีให้เม็ดข้าวหลุดออกจากรวงหลังจากนั้นจะนำไปทิ่มตามกรรมวิธีวิธี  จนได้เมล็ดข้าวออกมา 

ในการปลูกข้าวไร่  เป็นภูมิปัญญาที่ชาวภาคใต้ใช้ในการคบหาสมาคมกัน   มีการช่วยเหลือซึ่งกันและกันแสดงให้เห็นถึงความรักความสมัคคีในการอยู่ร่วมกัน      .....................