ใบความรู้เรื่อง  ภาษาบาลี  และสันสกฤตในภาษาไทย

รายวิชา  ท30205  หลักภาษาไทย  ชั้นมัธยมศึกษาปี่ที่  6

*********************************************************

ประวัติภาษาบาลีและภาษาสันสกฤต

                ภาษาบาลีและภาษาสันสกฤต จัดอยู่ภาษาอินเดีย-ยุโรป ซึ่งเป็นตระกูลภาษามีวิภัตติปัจจัยพวกอารยันได้เข้ามาในอินเดีย เมื่อประมาณ 1,500 ปี ก่อนคริสตศักราช ( ปรีชา ทิชินพงศ์,2534 : 1 ) นักปราชญ์ทางภาษาได้แบ่งภาษาตระกูลอารยันในอินเดียออกเป็น 3 สมัย ดังนี้

                1. ภาษาสมัยเก่า หมายถึงภาษาที่ใช้ในคัมภีร์พระเวท ได้แก่ คัมภีร์ฤคเวท ยชุรเวท สามเวท และอาถรรพเวท  รวมตลอดทั้งคัมภีร์อุปนิษัท ซึ่งเป็นคัมภีร์สุดท้ายของคัมภีร์พระเวท (เวทานต์) ภาษาที่ใช้ในคัมภีร์ต่างๆ เหล่านี้จะมีความเก่าแก่ลดหลั่นกันมาตามลำดับ ภาษาสันสกฤตก็จัดอยู่ในสมัยนี้ด้วย

                2. ภาษาสมัยกลาง ได้แก่ ภาษาปรากฤตซึ่งเป็นภาษาถิ่นของชาวอารยันที่ใช้กันท้องถิ่นต่างๆของประเทศอินเดีย  เช่นภาษามาคธี มหาราษฏรี เศารเสนี เป็นต้น ภาษาในสมัยนี้มีลักษณะโครงสร้างทางเสียง และนอกจากจะเรียกว่าภาษาปรากฤตแล้วยังมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า       “ภาษาการละคร”เพราะเหตุที่นำไปใช้เป็นภาษาพูดของตัวละครบางตัวในบทละครสันสกฤตด้วย

                3. ภาษาสมัยใหม่ ได้แก่ ภาษาต่างๆในปัจจุบัน เช่น ภาษาฮินดี เบงกาลี ปัญจาบี มราฐี       เนปาลี  เป็นต้น ภาษาเหล่านี้แม้จะเข้าใจกันว่าสืบมาจากภาษาปรากฤต แต่มีลักษณะของภาษาผิดกันมาก เพราะมีภาษาตระกูลอื่นที่ไม่ได้สืบมาจากภาษาของชาวอารยันเข้าไปปะปนกันมากบ้าง      น้อยบ้างแล้วแต่เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์

พยัญชนะในภาษาบาลี  มี  33  ตัว   ดังนี้

สระในภาษาบาลี  มี  8  ตัว  ดังนี้

สระมี 8 ตัว  คือ  อะ  อา  อิ  อี  อุ  อู  เอ  โอ

ตารางเปรียบเทียบภาษาบาลี – สันสกฤต

มีหลักสังเกต  ดังนี้

ก.      พยัญชนะตัวที่ 1 , 3 , 5 เป็นตัวสะกดได้เท่านั้น (ต้องอยู่ในวรรคเดียวกัน)

ข.      ถ้าพยัญชนะตัวที่ 1 สะกด ตัวที่ 1 หรือตัวที่ 2 เป็นตัวตามได้ เช่น สักกะ ทุกข สัจจ

ปัจฉิม  สัตต   หัตถ  บุปผา เป็นต้น

ค.      ถ้าพยัญชนะตัวที่ 3  สะกด ตัวที่ 3 หรือ 4 เป็นตัวตามได้ในวรรคเดียวกัน  เช่น

อัคคี   พยัคฆ์  วิชชา  อัชฌา  พุทธ  คพภ  (ครรภ์)

                ง.    ถ้าพยัญชนะตัวที่  5  สะกด  ทุกตัวในวรรคเดียวกันตามได้ เช่น องค์ สังข์ องค์ สงฆ์

สัมปทาน  สัมผัส  สัมพันธ์  สมภาร  เป็นต้น

จ.    พยัญชนะบาลี  ตัวสะกดตัวตามจะอยู่ในวรรคเดียวกันเท่านั้นจะข้ามไปวรรคอื่นไม่ได้

ไตรยางศ์   
ภาษาไทยเป็นภาษาที่มีเสียงวรรณยุกต์ จัดแบ่งตัวพยัญชนะไทยออกเป็น 3 หมู่ เรียกว่า  “ ไตรยางศ์ ”  ได้แก่

หมู่ที่ 1  เรียกว่า   อักษรสูง    มี 11  ตัว  คือ   ข ฃ  ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ  ส  ห
หมู่ที่ 2  เรียกว่า   อักษรกลาง มี   9  ตัว คือ   ก จ ด ต ฎ ฏ บ ป อ
หมู่ที่ 3  เรียกว่า   อักษรต่ำ    มี 24  ตัว คือ   ค  ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ

ตารางแสดงหน่วยเสียงพยัญชนะ และ รูปอักษรพยัญชนะไทย

กฎของการผันอักษร
1. คำเป็น คำตาย

คำเป็น  หมายถึง

1. พยางค์ที่มีเสียงสระยาวในแม่ ก กา เช่น มา รู โต
             2. พยางค์ที่มีพยัญชนะตัวสะกด แม่ กง กน กม เกย เกอว เช่น นาง กิน ปม นาย หิว               

คำตาย   หมายถึง
                             1. พยางค์ที่มีเสียงสระสั้นในแม่ ก กา เช่น ปะ ติ ฉุ
                             2. พยางค์ที่มีพยัญชนะตัวสะกด แม่ กก กด กบ เช่น นก มัด รับ

2. พื้นเสียง

หมายถึงพยางค์ที่ไม่มีรูปวรรณยุกต์
การผันอักษรมีกฎของการผันดังนี้        

อักษรสูงคำเป็น
               พื้นเสียงเป็นเสียงจัตวา                     เช่น       ขา  ผง   เขย   สาว

ผันด้วยไม้เอก เป็นเสียงเอก              เช่น       ข่า  ผ่ง    เข่ย  ส่าว
ผันด้วยไม้โท เป็นเสียงโท                เช่น       ข้า   ผ้ง   เข้ย   ส้าว

อักษรสูงคำตาย
              พื้นเสียงเป็นเสียงเอก                        เช่น      สะ ผลิ  ฝาก ขูด
               ผันด้วยไม้โท เป็นเสียงโท                แต่คำที่ผันได้ไม่มีที่ใช้หรือไม่มีความหมายจึงมิได้แสดงไว้

อักษรกลางคำเป็น
             พื้นเสียงเป็นเสียงสามัญ                   เช่น        กา   ดง   จน  ปม   เตย   กลอง
              ผันด้วย  ไม้เอก   เป็นเสียงเอก      เช่น        ก่า  ด่ง   จ่น  ป่ม   เต่ย  กล่อง
              ผันด้วย  ไม้โท    เป็นเสียงโท       เช่น        ก้า  ด้ง   จ้น  ป้ม  เต้ย   กล้อง
              ผันด้วย ไม้ตรี     เป็นเสียงตรี        เช่น       ก๊า  ด๊ง   จ๊น  ป๊ม  เต๊ย   กล๊อง
              ผันด้วย ไม้จัตวา เป็นเสียงจัตวา    เช่น        ก๋า  ด๋ง   จ๋น  ป๋ม  เต๋ย   กล๋อง

อักษรกลางคำตาย
             พื้นเสียงเป็นเสียงเอก                       เช่น        ปะ   กาก   จด  โบก
             ผันด้วย ไม้โท   เป็นเสียงโท           เช่น       ป้ะ  ก้าก   จ้ด  โบ้ก
             ผันด้วย ไม้ตรี เป็นเสียงตรี              เช่น        ป๊ะ   ก๊าก   จ๊ด  โบ๊ก
             ผันด้วยไม้จัตวา เป็นเสียงจัตวา       เช่น       ป๋ะ  ก๋าก    จ๋ด  โบ๋ก

อักษรต่ำคำเป็น
               พื้นเสียงเป็นเสียงสามัญ                  เช่น       คา  ซน  โคน   วาว เชย
                ผันด้วยไม้เอก เป็นเสียงโท              เช่น       ค่า  ซ่น  โค่น  ว่าว  เช่ย
             ผันด้วยไม้โท เป็นเสียงตรี              เช่น       ค้า  ซ้น  โค้น ว้าว เช้ย

อักษรต่ำคำตาย  สระเสียงสั้น

พื้นเสียงเป็นเสียงตรี                         เช่น        คะ  นัด   รัก
ผันด้วย ไม้เอก   เป็นเสียงโท           เช่น       ค่ะ  นัด   รั่ก

อักษรต่ำคำตาย  สระเสียงยาว

พื้นเสียงเป็นเสียงโท                        เช่น       มาก    เชิต    โนต
ผันด้วยไม้โท เป็นเสียงตรี                 เช่น       ม้าก    เชิ้ต    โน้ต