ทุ่งร้างกลางฤดูฝน...
เมื่อเช้า, พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ พระยาแรกนาเสี่ยงทายผ้านุ่ง 5 คืบ พยากรณ์ว่าน้ำในปีนี้จะมีปริมาณพอดี ข้าวกล้าในนาจะได้ผลบริบูรณ์ และผลาหาร มังสาหารจะอุดมสมบูรณ์ดี ส่วนพระโคกินข้าว ข้าวโพด พยากรณ์ว่าธัญญาหาร ผลาหาร จะบริบูรณ์ดี และหญ้า พยากรณ์ว่าน้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร ธัญญาหาร ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี"
นั่นคือข้อความที่ผมคัดมาจากหนังสือพิมพ์ "คมชัดลึก" (10 พฤษภาคม 2550) .. ซึ่งดูเหมือนจะเป็นคำพยากรณ์ที่สร้างขวัญและกำลังใจเป็นพิเศษสำหรับชาวไร่ชาวนาที่กำลังเริ่มต้นเข้าสู่ฤดูกาลแห่งการหว่านไถ ..
สัปดาห์ที่แล้ว, ผมมีโอกาสได้กลับไปบ้านเกิดในช่วงสั้น ๆ พ่อในวัย 72 บอกกล่าวให้ฟังว่า ตอนนี้น้ำเจิ่งจองทั่วผืนนา ซึ่งพี่ชายกำลังไถหว่านอย่างรีบเร่ง เพราะหากฟ้าฝนทิ้งช่วงไป ก็ยิ่งจะลำบากมากขึ้นและอาจจะไม่มีโอกาสได้หว่านข้าวกล้าเลยก็เป็นได้
ช่วงนี้ผมรู้สึกราวกับว่าได้กลิ่นของโคลนตมโชยมาจากที่ไหนสักแห่ง เป็นกลิ่นแห่งความคุ้นเคยที่เต็มไปด้วยชีวิตและความอบอุ่นที่ผมสัมผัสมาอย่างยาวนาน
ฝนแรกของวสันตฤดูชำแรกตัวลงสู่พื้นดินอันแห้งโหย เป็นบ่อเกิดของความชุ่มชื้นที่กรุ่นหอม แต่เบื้องลึกของผมกลับมีความหม่นเศร้าแนบนิ่งอยู่อย่างลึกเร้น ...
ผมคิดถึงท้องนาที่เจิ่งจองด้วยน้ำอันเอ่อล้น แต่ท้องนาเหล่านั้นกลับดูเงียบและเปลี่ยวเศร้าเป็นนักหนา ที่นาหลายแห่งไม่มีคนที่จะลงแรงไถหว่าน หลายที่ถูกทิ้งร้างอย่างน่าเสียดาย
นั่นคือปรากฏการณ์อันเป็นชะตากรรมที่เกิดขึ้นกับชาวนาอย่างน่าเห็นใจ คนในวัยแรงงานจำนวนไม่น้อยละทิ้งท้องทุ่งไปค้าแรงงานในเมืองใหญ่ และการทำนาในปัจจุบันก็กลายเป็นวิถีชีวิตที่ต้องใช้ต้นทุนในการทำนาอย่างมากมายก่ายกอง ผลผลิตที่เก็บเกี่ยวจากทุ่งแห่งชีวิตก็ไม่เพียงพอต่อต้นทุนที่ทุ่มเทลงไป เพราะในวิถีแห่งท้องทุ่งล้วนประกอบขึ้นด้วยต้นทุนทางสังคมใหม่อย่างเห็นได้ชัด ไม่ว่าจะเป็นการไถคราดด้วยเครื่องจักร การลงแขกในวิถีของการว่าจ้าง การบำรุงดินด้วยปุ๋ยเคมี ฯลฯ สิ่งเหล่านี้เป็นแรงขับให้ชาวนาจำต้องตัดใจทิ้งให้ทุ่งนากลายสภาพเป็นทุ่งร้างอย่างที่เห็น...
หลายคนไปดิ้นรนรับจ้างอยู่เมืองใหญ่ ครั้นถึงหน้านาก็ส่งเงินมาให้คนทางบ้านว่าจ้างผู้คนให้ปักดำในผืนนาของตนเอง คงมีแต่ส่วนน้อยเท่านั้นที่เก็บเสื้อผ้ายัดใส่กระเป๋าเพื่อเดินทางกลับมาพลิกพื้นผืนนาในหน้าฝน
วันนี้, ผมมีโอกาสได้กลับไปอ่านบทกวีของตนเองเมื่อนานมาแล้ว (2543) ซึ่งบทกวีนั้นมีชื่อว่า "ทุ่งร้าง" อันเป็นการบันทึกความรู้สึกอันสะท้อนใจต่อปรากฏการณ์ของทุ่งนาที่ร้างซึ่งคนจะทำนา...
ทุ่งนาวันนี้ไม่ร้างฝน แต่ร้างคนสืบสานตำนานทุ่ง
คนหนุ่มสาว, ทิ้งคราดไถไปเมืองกรุง ลืมเรียวรุ้ง ลอมฟางกลางทุ่งนา
ผีตาแฮก, ตะโกนก้องร้องทุกข์ อนิจจาสิ้นยุคแห่งข้าวกล้า
เกินเรี่ยวแรงพ่อแม่ผู้แก่ชรา จะโถมแรงกายาพลิกผืนดิน
น้ำหลากทุ่งทุ่งหลากน้ำสำลักล้น ปลาว่ายวนอ่อนใจไม่โดดดิ้น
เสียงกบเขียดเร้นหายแทบไม่ได้ยิน หนังตอกแอกรวยระรินแทบสิ้นใจ
ฝ่ายเจ้าทุยเหนื่อยอ่อนรอนร้าว ชะแง้คอยหนุ่มสาวกลับมาใหม่
รถโดยสาร ผ่านมา - ผ่านไป ไร้วี่แววคนไกลจักคืนคอน
ผีตาแฮก, ปลงตก โศกเศร้า ปลอบขวัญผู้เฒ่าอย่างเหนื่อยอ่อน
ว่าสิ้นแล้วทุ่งแห่งรักและอาทร สิ้นเพลงพรจากทุ่งฝันอันจรุง
ทุ่งนาวันนี้ไม่ร้างฝน แต่ร้างคนสืบสานตำนานทุ่ง
คนหนุ่มสาวซื้อคอนโดอยู่เมืองกรุง หวังวาดฟ้าทอรุ้งด้วยแสงไฟ..
ความเห็น (30)
- วันเวลาเปลี่ยน สังคมเปลี่ยน ใจคนเปลี่ยน การดำรงชีพ วิถีชีวิต ทุกๆก็เปลี่ยนไป
- คนรุ่นใหม่ เน้นที่ความสะดวกสบาย และคิดที่จะซื้อความสะดวกสบายด้วย เงิน
 |
ขอบคุณนะครับที่แวะมาทักเป็นคนแรก (เกินความคาดหมาย) ...
ชาวนา.. (โง่ จน จบ) .... บางทีก็อดคิดขำ ๆ ไม่ได้ว่า ชาวนาจน เพราะ ฝนไม่ตก ...ครับ..
 |
สังคมชนบทกำลังต่อสู้กับกระแสทุนนิยมอย่างอ่อนแรง และผมเชื่อว่า ส่วนใหญ่ก็ถูกครอบงำไปจนหมดสิ้นแล้ว
มันเป็นปรากฏการณ์ทางสังคมที่เปลี่ยนไปตามยุคสมัย ขึ้นอยู่กับว่าใครจะมีจุดยืนอันเข้มแข็งและอยู่อย่างพอเพียงได้มากกว่ากัน..
ขอบคุณนะครับ
 |
บ่าววีร์ . |
ขนำน้อยกลางทุ่งนาหลังนี้เสื่อมทรุดเพราะถูกทิ้งร้างไว้กลางทุ่งหน้าแล้ง คาดว่าถ้าถึงหน้านา หากทุ่งนี้จะได้รับการไถหว่าน, ขนำหลังนี้ก็จะถูกซ่อมแซมกลับมามีชีวิตชีวาอีกหน..
ขอบคุณครับ
ที่นาหลายแห่งไม่มีคนที่จะลงแรงไถหว่าน หลายที่ถูกทิ้งร้างอย่างน่าเสียดาย
ไม่ใช่แต่ที่นี่ค่ะ หลายๆจังหวัดก็เป็นแบบนี้ ที่กาญจนบุรีก็มีแบบนี้มาก คงต้องเป็นรัฐบาลที่จะแก้ไขค่ะ
ต้องให้ความรู้ จัดเรื่องอาชีพ หาตลาดให้ ให้เกิดความเจิญขยายทั่วๆไป คนก็จะไม่ทิ้งถิ่นฐานมากนัก
พอการศึกษาน้อย อย่างอื่นก็น้อยตามค่ะ
ตอนทำอุตสากหรรม มีนายหน้ามากว้านคนไปรับจ้างมาก และนำเด็กไปด้วย เด็กไม่ค่อยได้เรียนหนังสือค่ะ
ปัญหา มันเป็นลูกโซ่ไปหมดค่ะ
นี่ก็อาจจะเรียกว่าเปลี่ยนไปในทางที่ดีแล้วก็ได้ เป็นแต่ก่อนอาจจะมีกบฐ ต้องรบราฆ่าฟันกันไปแล้ว? (เกี่ยวมะ?) 
ชาวนาทุกวันนี้มีแต่วัย 50 ขึ้นจำเป็นต้องจ้างเครื่องทุ่นแรงอยู่แล้ว แต่ที่หมู่บ้านเด็ก ๆ ก็ยังช่วยผู้ปกครองไถนา ดำนาอยู่นะคะ แต่ควายที่เคยใช้ไถนาไม่ค่อยมีแล้ว มีแต่ควายเหล็ก เด็ก ๆ ถึงยอมช่วยทำนาคะ
 |
ไม่แสดงตน |
ผมเห็นด้วยกับทัศนะของท่านเป็นอย่างมาก ชะตาชีวิตเหล่านี้กลายเป็นลูกโซ่กันไปหมด ทั้งด้านปากท้อง, เศรษฐกิจ, สังคม, การศึกษา หรือแม้แต่ค่านิยมในท้องถิ่นด้วยเช่นกัน
ผมได้รับประโยชน์จากทัศนะของท่านเป็นอย่างยิ่ง. ขอบคุณครับ
|
ไม่ใคร่แน่ใจนักกับประเด็นคำถามต่อยอดนั้น.. แต่ก็ตระหนักว่า สภาพปัจจุบันอาจจะไม่ใช่สิ่งที่ดีที่สุด และเหมาะสมที่สุดแล้วก็เป็นได้
ภาระชีวิตมีหลายอย่างให้ดิ้นรนและรีบเร่งเพื่อการมีชีวิตอยู่ กระบวนการทำนาและเก็บเกี่ยวโดยใช้เครื่องทุ่นแรงที่เป็นเครื่องจักร ก็ล้วนแล้วแต่สามารถย่นระยะทางการทำงานได้เร็วขึ้น ช่วยให้มีเวลาอีกมากโขในการไปทำสิ่งต่างๆ ต่อไป...
ผมเข้าใจไปในทำนองนั้น, นะครับ
 |
- เห็นด้วยกับน้องกมลนารีค่ะ
- แต่เงินก็ไม่ใช่คำตอบทุกอย่างค่ะอาจมีเหตุผลอย่างอื่นอีกค่ะ
- เช่นต้นทุนที่สูงขึ้นอย่างที่คุณเบิร์ดกล่าวนั่นแหละค่ะ
- เดี๋ยวนี้คนอยู่แถวบ้านนอกก็เหลือแต่คนแก่ หนุ่ม ๆ สาว ๆ มาทำงานในกรุง หรือในเมืองอย่างที่คุณพนัสบอกนั่นแหละค่ะ
- ตามเข้ามาอ่านบันทึกดี ๆ ค่ะ วันนี้คิดอะไรไม่ค่อยออกค่ะ ตื้อ ๆ ไปหมด
 |
ไม่ว่าหมู่บ้านใดในแถบชนบทผมก็เชื่อว่าตกอยู่ในภาวะการณ์เดียวกันนี้ทั้งนั้น .. แต่ก็ดีใจที่ได้ทราบว่าเด็ก ๆ ในหมู่บ้านยังคงช่วยพ่อและแม่ทำนาอย่างมีความสุข
ผมเองก็คิดถึงภาพชีวิตของตนเองกลางทุ่งนาหน้าฝนอย่างไม่รู้เลือน...ขอบคุณมากครับ
|
อันที่จริงผมลังเลมากและคิดว่าน่าจะใช่...เพราะรูปลักษณ์อักษรและโทนสีมีเพียงอาจารย์ท่านเดียวเท่านั้นที่นิยมใช้เช่นนี้
และการมองสังคมในมุมกว้าง..ก็เป็นสิ่งหนึ่งที่ผมสัมผัสได้จากทุกทัศนะที่ฝากไว้ในบันทึกของผม
ผมขอบพระคุณอีกครั้ง ครับ..
แผ่นดิน - ชาวนาเราถูกหลอกมาโดยตลอด จากกลุ่มนายทุน โดยการนำพันธุ์ข้าวมาแจก (แต่คิดเงิน) นำปุ๋ยมาให้ยืมเพื่อเพิ่มผลผลิต ผลิตควายเหล็กมาขายเพื่อช่วยทุ่นแรง(แต่เพิ่มค่าใช้จ่าย)
- แต่หารู้ไม่ว่าสารตกค้างจากปุ๋ยเคมี ยาฆ่าศัตรูพืช ยาฆ่าวัชพืช ทำให้ดินเสื่อม ความเป็นกรดเป็นด่างในหน้าดินต้องเปลี่ยนแปลงไป
- ได้ผลผลิตมาต้องนำไปใช้หนี้ พ่อค้า ที่ให้เครดิตกู้ยืมปุ๋ย ยาฆ่าแมลง (โดยบวกดอกเบี้ย)
- แล้วเกษตรกรเราจะเหลืออะไร
- ตอบ.. เหลือผืนดินที่เสื่อมสภาพและว่างเปล่า ครับ
 |
- อันที่จริงวันนี้ผมก็ตื้อ ๆ เหมือนกัน เป็นวันหยุดที่ต้องทำงานทั้งวันเลยทีเดียว
- ในหน่วยงานไปสัมมนาที่ชลบุรี...ผมได้รับมอบหมาย (ขอตัว) อยู่จัดการและรักษาฐานที่มั่นของหน่วยงานเพียงคนเดียว
- ....
- ทุกวันนี้ไม่ว่าเรื่องใด เราต่างมีต้นทุนชีวิตที่ค่อนข้างสูงไม่น้อย จึงไม่แปลกที่นับวันก็จะรู้สึกเหนื่อยมากขึ้นทุกขณะ
- ขอบคุณนะครับ...ที่ยังเอ่ยชมว่าบันทึกผมเป็นบันทึกดี ๆ อยู่เสมอ
- ผมมีเรื่องที่ตั้งใจจะเขียนแต่ยังไม่เขียน ซึ่งค้างเติ่งอยู่ราว ๆ 10 กว่าเรื่อง...ทั้งในวิถีทุ่ง, โลกและชีวิต, เปลือยความสุข, กิจกรรมนิสิต
- ซึ่งคาดว่าเดือนนี้จะเขียนให้เสร็จ...จากนั้นจะพักไปทำอย่างอื่นสักเดือนสองเดือน...
- รวมถึงการตั้งใจที่จะลงมือเขียนหนังสืออย่างจริงจัง
- ถ้าเป็นเช่นนั้นก็คงได้เพียงมาอ่านบันทึกของคนอื่นๆ เป็นหลัก ...
- แต่ที่แน่ ๆ คือ การระลึกถึงมิตรภาพที่ได้รับจากทุกคนเสมอ
- ขอบคุณอีกครั้ง, นะครับ
 |
ผมคาดไม่ผิดเลยว่ายังไงพี่สมนึกจะต้องแวะมาในบันทึกนี้... เพราะดูกลิ่นทุ่งนาป่าเขาจากบันทึกของผมจะโชยตัวไปไกลถึงกรุงเทพฯ เป็นแน่..
สถานะชาวนาและเงื่อนไขของพ่อค้านายทุนที่บีบรัดดังที่พี่สมนึกสะท้อนนั้น ถือเป็นปัญหาใหญ่ที่ครอบงำและกดทับชาวนาอย่างไม่เปลี่ยนแปลง จนวันนี้ชาวนาไม่เหลืออะไรแล้ว...
จะเหลือก็แต่เฉพาะที่พี่สมนึกสรุปไว้อย่างโดดเด่นนั่นแหละครับ คือ เหลือผืนดินที่เสื่อมสภาพและว่างเปล่า
ขอบคุณมากครับ
- เสียดายเช่นกันครับ..
- มีทุ่งนาจะดูร่มรื่น และสบายตา ครับ
- ผมชอบนะครับเวลานั่งรถแล้วเห็นวัวเป็นฝูงๆ เห็นทุ่งเขียวขจี ดู แล้วแล่นเข้าไปในจิตเลยครับ
ขอบพระคุณครับ
- บทกวี ที่ชื่อ "ทุ่งร้าง" โหยหวนเหลือเกินครับ
ผมมองแน่แง่ความแข็งแรงของรัฐหนะครับ |
บทกวีที่เขียนขึ้น, เป็นช่วงที่เขียนขึ้นสด ๆ ในอารมณ์ที่พานพบจากทุ่งนาและหมู่บ้าน แต่ลึก ๆ ก็ยอมรับต่อปรากฏการณ์ทางสังคมอย่างไม่กังขา เพียงแต่อดสะท้อนใจไม่ได้ ...
ผมมีความสุขเสมอที่ได้เบิ่งมองทุ่งนาในทุก ๆ ฤดูกาลของชีวิต เพราะนั่นคือ ที่ ๆ ผมเติบโตและว่ายวนอยู่อย่างไม่รู้จบ
นานและนานมากแล้วที่ผมไม่ไก้ปักดำ หรือแม้แต่เกี่ยวข้าว... คิดถึงภาพและบรรยากาศเหล่านั้นเสมอ
ขอบคุณครับ
สัปดาห์ก่อน พ่อผมกลับไปบ้านนอก เพื่อไปหว่านข้าว ในนาที่ไถ่กลบไว้ก่อนแล้ว
พ่อบอกว่า เดี๋ยวนี้ การหว่านข้าว ไม่ต้องรอฝนตกก่อนแล้ว หว่านไปเลย เมื่อฝนมาเดี๋ยวมันจะเกิดเอง
ฟังแล้วก็แปลกดีครับ
|
งั้นต้องขออภัยแหละครับ...ผมก็เข้าไปอีกทางเลย
เคยอ่านวรรณกรรมจีนเกี่ยวกับการขับเคลื่อนของชาวนาและอำนาจของรัฐอย่างเข้มข้น
ขอบคุณครับ
ไม่เป็นไรครับ (เห็นอ.ขออภัย) อาจจะไม่ได้เป็นแรงผลักจากชาวนา แต่กระบวนการทำให้เป็นไทย (Thai-ization process) ดูใช้ได้ผลดีกับภาคอีสาน? ดูได้จากจำนวนครั้งที่เกิดการกบฐในภาคอีสาน ลดลงจนกลายเป็นไม่มีเลย (แต่ก็ไม่แน่ใจว่าเกิดจากปัจจัยอื่นนอกจาก Thai-ization ด้วยหรือเปล่า?)สวัสดีครับ น้องแจ๊ค
 |
การทำนาที่น้องแจ๊คกล่าวถึงนั้น, เป็นการทำนาหว่านหรือเปล่า ส่วนที่บ้านของพี่ยังต้องหว่านกล้าเสียก่อน พอกล้าโตขึ้นค่อยถอนมาปักดำ ..
การทำนาด้วยมือแบบดั้งเดิมเป็นนวัตกรรมที่เต็มไปด้วยศิลปะ ..ว่ามั๊ย
สวัสดีครับ
|
ผมประทับใจในบทสรุปแห่งชะตากรรมของประชาชนคนเดินดินของคุณมาก..
แม้ชาติ หรือรัฐ จะเข้มแข็งขึ้นมากมาย แต่ว่าชีวิตราษฎรก็ยังดูลำบากอยู่ดี
ขอบคุณครับ.
ผมตามมาครับ ขอบคุณที่ไปเยี่ยมแลกเปลี่ยนนะครับ
ผมยังคิดถึงบ้านอยู่เสมอhttp://gotoknow.org/blog/chanwit/95815
 |
ผมคิดถึงบ้านเหมือนกัน ยิ่งตอนหน้านานี่แหละครับยิ่งคิดถึงเป็นพิเศษ คิดถึงการไถหว่าน, การวางเบ็ด, การก่อไฟปิ้งปลา - อ่อมหอย, การหลบฝนอยู่บนเถียงนา, การถอนกล้า, การปักดำ, การเกี่ยวหญ้าให้วัว ....
ขอบพระคุณครับ..
ชาวนาขายข้าวในราคาถูกแต่ผู้บริโภคจริงๆ ซื้อข้าวในราคาแพง อะไรทำให้เป็นแบบนี้ ?ขอบคุณสำหรับทุกความคิดเห็นนะคะ