สิ่งแฝงเร้นในเพลงพื้นบ้านของเด็กอีสาน


เรื่องเล่าจากบ้านนอกบ้านนา

บันทึกที่แล้วผมเขียนถึงบรรยากาศการละเล่นของเด็กอีสานไป มาคราวนี้คิดได้ว่าในเพลงพื้นบ้านประกอบการละเล่นของเด็กอีสานนั้นบางบทมีเรื่องราวที่แฝงวัฒนธรรมอีสานอยู่

บันทึกนี้ขอเอาเพลงพื้นบ้านประกอบการละเล่นบทเดิมมาถอดความหาสิ่งแฝงเร้นในบทกวีเหล่านั้น นั้นคือบทที่ว่า

 ซ้ายโล่งโค้ง ผีโพงเข้าวัดทัดดอกไม้ใส่ดอกสะเลเตย่างเซเซ เขาว่าแมนบ้า

ย่างซ้า ซ้า เขาว่าแมนคน

หากจะถอดความแต่ละบรรทัดเราก็จะพอเห็นสัญญะที่ซ่อนอยู่นะครับ 

  ซ้ายโล่งโค้ง ผีโพงเข้าวัด   บทนี้ตรงตัวตามวัฒนธรรมของคนอีสานนะครับ ซึ่งเป็นข้อปฏิบัติที่ยังทำอยู่ในปัจจุบันคือเมื่อมีการแห่ผีหรือคนตายไปเผา คนอีสานจะต้องหามศพเหล่านั้นรอบกองฟอน(กองฟืนที่สร้างเป็นแท่งสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่กว่าโลงศพ)จำนวนสามรอบ การแห่รอบจะต้องแห่ไปทางซ้ายเท่านั้น  การเวียนซ้ายเป็นการเวียนเพื่อความเคารพศพและบ่งบอกความแตกต่างกับคนเป็นเพราะโดยปกติงานมงคลจะนิยมเวียนขวา 

ทัดดอกไม้ใส่ดอกสะเลเต บทนี้เด็กยุคใหม่อาจจะมองเห็นภาพยากหน่อยเพราะปัจจุบันคนแก่นิยมทัดดอกไม้ที่หูด้วยดอก สะเลเต ความจริงนิยมเสียบติ่งหูแทนต่างหูมากกว่า แต่เข้าใจว่าต้องการแต่งคำให้สัมผัสกับวรรคแรกมากกว่า ดอกสะเลเตเป็นดอกไม้โบราณสำหรับเด็กมากเพราะปัจจุบันมีให้เห็นน้อย ดอกสะเลเตมีสีขาวและกลิ่นหอมละมุลมาก

 ย่างเซเซ เขาว่าแมนบ้า  ย่างซ้า ซ้า เขาว่าแมนคน สองวรรคสุดท้ายเป็นการสอนเรื่องการวางบุคลิกภาพให้เด็ก ๆ ที่เดินเหินก็ต้องระมัดระวังไม่ต้องรีบร้อนแต่เดินด้วยความระมัดระวัง อีสานมีข้อควรระวังในการเดินหลายอย่างเช่น ผู้น้อยย่างใกล้ผู้ใหญ่ ใภ้เขยย่างใกล้เจ้าโคตรป้าลุงคะลำ,ย่างใกล้เจ้าหัวเหยียบเงาเจ้าหัวคะลำ,ไปบ่ซางย่างบ่งามคะลำ 

เพลงพื้นบ้านเหล่านี้นอกจากเอาไว้ประกอบการละล่นของเด็กแล้ว ยังสามารถเรียนรู้วัฒนธรรมของพื้นถิ่นเหล่านั้นที่แฝงเร้นในเพลงเหล่านี้ได้ เสียดายก็แต่เพลงพื้นบ้านเหล่านี้จะเลือนหายไปจากแผ่นดินอีสานพร้อม ๆ กับคนอีสาน  การสืบทอดเพลงพื้นบ้านก็ขาดช่วงลงเพราะการละเล่นแบบนี้ขาดหายไป ความบันเทิงจากการเล่นอย่างอื่นเข้ามาแทนที่ 

ต่อไปเราคงต้องเรียนรู้วัฒนธรรมตะวันตกหรือชาติอื่นผ่านเพลงประกอบเกมในเด็กไทยเป็นแน่

  
หมายเลขบันทึก: 83396เขียนเมื่อ 12 มีนาคม 2007 10:07 น. ()แก้ไขเมื่อ 17 พฤษภาคม 2012 23:01 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (3)

อิ่มอุ่นกับคติชนคำสอนที่แนบเนียนผ่านวาทกรรมเหล่านั้น

พรุ่งนี้ ชมรมรักษ์ทางไทยก็จะไปจัดกิจกรรมร่วมเรียนรู้เรื่องวัฒนธรรมและศิลปะพื้นบ้านแขนงต่าง ๆ กับนักเรียนที่ อ.ยางตลาด 

ผมจะไปนิเทศวันเสาร์  แล้วจะเก็บเรื่องราวมาฝากนะครับ

เป็นกิจกรรมที่น่าสนใจมากครับ จะรออ่านครับ

ใช่ ...ดอกสะเลเต หอมมาก พี่เห็นร่วงขาวกับพื้นเวลานั่งรถผ่าน

อยากลงไปเก็บ....

  ออตแปล ความหมายดีนะ...เห็นวิธีการสอนของคนสมัยก่อนนะ

  ภาษานี่ มีเสน่ห์มากนะ
 

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท