ปรัชญาหนังตะลุง : พระอิศวรทรงโค
หลังจากบูชาครูและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ แล้ว ฉากต่อไปของหนังตะลุงก็คือการออก รูปพระอิศวรทรงโค หรือบางครั้งก็ออกแต่เพียง รูปโค แทนเครื่องหมายของพระอิศวร ...พระอิศวร เป็นหนึ่งในเทพเจ้าชุด ตรีมูรติของศาสนาพราหมณ์ ได้แก่ พระพรหม พระวิษณุ และ พระอิศวร
พระพรหม ในฐานะ ผู้สร้าง
นารายณ์ หรือ พระวิษณุ ในฐานะ ผู้รักษา
พระอิศวร หรือ พระศิวะ ในฐานะ ผู้ทำลาย
แม้ว่าจะมี ๓ องค์ก็ตาม แต่การนับถือก็แยกออกเป็น ๒ ลัทธิใหญ่ๆ เท่านั้น คือ
ลัทธิไวษณพ นับถือบูชา พระวิษณุ (นารายณ์) เป็นกรณีพิเศษ
ลัทธิไศเลนทร์ นับถือบูชา พระศิวะ (อิศวร) เป็นกรณีพิเศษ
ส่วน พระพรหม มีการนับถือบูชาทั่วๆ ไปไม่ได้นับถือบูชาแยกออกเป็นลัทธิหนึ่งเป็นกรณีพิเศษ สาเหตุหนึ่งที่เคยเจอมาก็คือ พระพรหมได้รับพรจากพระอิศวร พระพรหมก็ขอเป็นผู้สร้างสรรพสิ่งซึ่งรวมทั้งเป็นผู้สร้างพระวิษณุและพระอิศวรด้วย ...
พระอิศวรไม่พอใจในคำขอ แต่ไม่กล้าขัดได้เพราะรับปากไว้แล้ว จึงอนุญาต แต่ก็บอกว่า เพราะเจ้ามักใหญ่ใฝ่สูงเกินไป เจ้าจึงจะไม่ได้รับการเคารพบูชาพิเศษจากคนทั่วๆ ไป...ประมาณนี้
(ตำนานมีมากมาย ขัดแย้งกันบ้าง คล้อยตามกันบ้าง ฉะนั้น ไม่ควรถือเอาเป็นประมาณว่าเรื่องใดผิดหรือถูก ให้คิดว่า ตำนานก็คือตำนาน)
การที่หนังตะลุง จัดเอาฉากพระอิศวรทรงโคมาเชิดตอนเบิกโรง อาจชี้ให้เห็นได้ว่า ท้องถิ่นปักษ์ใต้ มีการนับถือศาสนาพรามณ์นิกายไศเลนทร์มาก่อน หรือลัทธิไศเลนทร์มีอิทธิพลทางปักษ์ใต้มานานแล้ว...
ประเด็น พระอิศวรทรงโค นี้ ก็อาจแปลความหมายได้หลายนัย เช่น...การออกแต่เพียงรูป โค ซึ่งเป็นเพียงสัตว์พาหนะ ไม่ได้มีพระอิศวรมาด้วย อาจหมายถึง บางครั้งผู้หลักผู้ใหญ่ไม่ได้มา มีเพียงแต่ลูกน้องคนสนิทมาก็สามารถทำให้กิจการนั้นๆ สำเร็จลุล่วงไปได้...หรือผู้ใหญ่มักจะเกียจคร้าน ไม่ค่อยขยันเท่าที่ควร ปล่อยให้ลูกน้องทำงานไปตามลำพัง ....
หนังตะลุงบางเรื่องอาจมีมุขตลกตั้งแต่เริ่มต้นก็ได้ กล่าวคือ ..ฤาษีออกมาก็สวดมนต์ แต่สวดมนต์นานไม่รู้จักจบ...พระอิศวรคอยอยู่ เมื่อฤาษีชักช้า พระอิศวรก็โกรธจึงขี่โคไล่ขวิดฤาษี...ฤาษีตกใจ ผ้าถุงหลุด ก็เลยวิ่งหนีไป (ฤาษีมีฤทธิ์ แต่ร่ายมนต์ไม่ทัน)... โคก็ไล่ขวิดฤาษีไปเรื่อยๆ เพราะถ้าฤาษีร่ายมนต์สำเร็จแสดงฤทธิ์ได้ก็อาจกลับมาเล่นงานพระอิศวรได้...
ฝ่ายตัวละครอื่นๆ ก็เลยแสดงกันไปพลางๆ ...พอแสดงได้พักหนึ่ง ก็มีรูปฤาษีผ้าหลุดวิ่งหนีโค มาแทรกท้องเรื่องพักหนึ่ง ...เป็นอย่างนี้ไปเรื่อยๆ ได้ ...
ตลอดทั้งคืน ผู้ชนก็คอยว่า เมื่อไหร่ ฤาษีผ้าถุงหลุดจะวิ่งหนีโคมาอีก...มุขนี้ สร้างความเฮฮา ขบขัน ต่อผู้ชมจำนวนมาก..5 5 5
จนใกล้สว่าง ฤาษีจึงร่ายมนต์แสดงฤทธิ์สาปโคให้กลายเป็นหิน หนังตะลุงก็เลิก
ความเห็น (9)
ยังไม่เคยดูหนังตะลุงเป็นจริงเป็นจรังสักครั้งเลยครับท่าน ไปดูแวป ๆ แล้วก็ไปเพราะฟังไม่ค่อยออกครับ
 |
ยินดีครับ...
หนังตะลุง จะพูดภาษาถิ่นสำหรับตัวละครที่เป็นไพร่หรือสามัญชน...ส่วนตัวละครที่เป็นเจ้านายมักจะพูดภาษากลาง ...
ความเห็นส่วนตัว คิดว่า หนังตะลุงจะสะท้อนความเป็นปักษ์ใต้ได้ดีที่สุด ครับ
อาจารย์รู้มั้ยครับ ว่า คอมพิวเตอร์นี้ ใครเป็นพ่อเป็นแม่...
อันที่จริง คอมพิวเตอร์นี้ ลูกครึ่ง ครับ พ่อคือพิมพ์ดีด ส่วน แม่คือ โทรทัศน์ ลูกออกมาเป็น คอมพิวเตอร์...
นี้มุขหนึ่งจากหนังตะลุงครับ 5 5 5
เจริญพร
ขอบพระคุณท่านอาจารย์ครับ ว่าง ๆ ผมจะไปดูบ้างครับ ชอบมุขหนังตะลุง :>
นมัสการ...พี่หลวงชัยวุธ
ทีแรกว่าจะหวัดดี หลวงพี่ แต่เป็นภาษากรุงเทพฯ คิดว่าคนบ้านเรา เรียกพี่หลวงดีหวาครับ...
- ดีใจที่ได้ รู้จักคนสงขลาด้วยกัน
- ขอบคุณที่เข้ามา ลปรร
- เรื่องของหนังตะลุง-เป็นเรื่องยาวที่หาข้อยุติยังไม่ได้ในบางเรื่อง
ที่จริง พี่หลวง เป็นคนที่อยู่ในพื้นที่ที่เป็น บรมครูหนัง ครั้งโบราณมาแล้ว ถ้าตามบทหนังสมัย ก่อนเขาว่าไว้ในบทไหว้ครูของบางคณะ บอกว่า บรมครูหนังสมัยก่อนจะอยู่ที่อำเภอสทิงพระ เสียเป็นส่วนใหญ่ โดยเฉพาะหนังที่มีชื่อเสียง ได้รับพระราชทานนาม เช่น กลอนไหว้ครู ของหนังตอนหนึ่งว่า "หนังขับบ้านดีหลวงเมืองสงขลา ได้เป็นขับขุนลอยฟ้าพโยมหน" หรือ หนังเอียดปากพน หรือถ้ามารุ่นหลังก็ หนังจ้วนคูขุด หนังฉิ้น ธรรมโฆษ หรือหนังอรรถโฆสิต หรือหนังกั้นทองหล่อ ซึ่งมาเป็นรุ่นหลังแล้ว หลังจากนั้น ก็มีบรรดา ลูกหลานหนังตะลุงของจังหวัดสงขลาเกิดขึ้นจังหูครับ...
พอแหลงเรื่องหนังตะลุง ครูหมอหนัง หยับขึ้น พอแค่น้ีก่อนนะครับ... ผมค่อยเข้ามา ลปรร กับพี่หลวงหล่าว ในบันทึกหน้าครับ...
นมัสการมาด้วยความเคารพ
ครูราญเมืองคอน คนนอกระบบ
คุณโยมครูราญ..
ปลื้มใจมากเลย เมื่อเห็นนายหนังเข้ามาเยี่ยม...
เค้าเล่าว่า หนังจ้วนคูขุด นี้ อยู่ข้างบ้านอาตมา ...แต่ก็อาจเป็นร้อยปีก่อนโน้นแหละ..
คูขุด เป็นบ้านเกิดของ นายเท่ง ซึ่งตอนนี้ก็พยายามผลักดันให้มีการสร้างอนุสรณ์สถานบ้านเกิดนายเท่ง ...
นายเท่ง สืบประวัติก็น่าจะเป็นบรรพบุรุษหรือญาติผู้ใหญ่ของอาตมา เพียงแต่ผู้ที่รู้เรื่องจำความนี้ได้ ไม่แน่ใจว่าจะมีอยู่อีกหรือไม่ (บรรพบุรุษของอาตมาอย่างน้อย ๕ ชั่วคน เป็นชาวบ้านคูขุด)
ก็ขอเชิญนายหนัง ตามโอกาส นะครับ..
เจริญพร
นมัสการ...หลวงพี่ชัยวุธ
ยังมีตัวตลกตะลุงอีกมากครับที่เป็นชาวสงขลา นอกจาก นายเท่ง ที่เป็นชาวบ้านคูขุดแล้ว ก็ยังมี...
- นายหนูนุ้ย เป็นคนไม่เต็มเต็งเดินอยู่ใน ตัวเมืองสงขลา นายหนังหนูนุ้ยนำมาแกะเป็น ตัวหนังตะลุง แล้วใช้ชื่อของตัวเองเป็นชื่อตัวหนัง
- นายโถ เป็นคนที่ใหนใครไม่ทราบแน่ชัด แต่มาเตร็ดแตร่อยู่ทีตลาดสดหาดใหญ่ รูปน้ีไม่ทราบครับว่าหนังคณะแรกที่นำมา แกะเป็นตัวหนังคือคณะอะไร
- บังสะหม้อ เป็นชาวบ้านสะกอม อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา หนังกั้นทอง ทองหล่อ บ้านน้ำกระจายเป็นคนนำมาแกะเป็นตัวหนังตะลุง
นอกจากบุคคลที่กล่าวมาแล้วข้างต้น ยังมี ตัวหนังที่เป็นคนจริง ๆ ภูมิลำเนาอยู่แถวอำเภอนาทวี จังหวัดสงขลา ปัจจุบันน้ีไม่ค่อยเห็นหนังคณะใด นำไปใช้แสดง เช่น...
- ครอบครับของ นายทองช้าง มีภรรยาชื่อ นางคำจัน มีลูกชายหัวแก้วหัวแหวนชื่อ โฮ้ย
- นายคงอิน เป็นคนที่ไม่ชอบนุ่งผ้า ว่ากันว่าแพ้เสื้อผ้าพอนุ่งแล้วจะมีอาการคัน เป็นเพื่อนสนิทของนายทองช้าง
- นายเข็ง เป็นคนรูปร่างเตี้ย เหมือนคนแคระ เป็นเพื่อนของนายทองช้าง และนายคงอิน
ทั้งหมดน้ีกำลังจะสูญหายไปแล้วครับ... เพราะหนังน้อยคณะมากที่ใช้ตัวหนัง 5 ตัวข้างบน ในการแสดง
นอกจากน้ีก็ยังมีรูปหนังที่แกะเลียนแบบ ปรากฏการณ์ ตามธรรมชาติซึ่งมีน้อยตัวมาก เช่น...
- นายสีชูด ว่ากันว่าหนังยก สีชูด กลับจากทำสวนเห็นกลุ่มก้อนเมฆมีลักษณะเหมือนคนแต่คล้ายลิง ก็ใช้ เตาะหมาก ตัดเป็นรูปหนัง เป็นคนหลัง ค่อม หน้าตาคล้ายลิง ตั้งชื่อว่าสีชูด และใช้ เป็นตัวตลกชูโรง จึงได้ชื่อว่า หนังยก สีชูด
เพิ่งรู้ตัวว่า ลปรร กับพี่หลวงยาวเกินไปแล้ว พี่หลวงคงไม่ว่ากันนะครับ...
นมัสการมาด้วยความเคารพ
ครูราญเมืองคอน คนนอกระบบ
โยมครูราญ
นอกจากไม่ว่าแล้ว ก็ปลื้มใจเป็นสุดๆ เลยแหละครับ คุณครู
สัญญาว่า เมื่อเขียนโครงร่างฯ เสร็จก็จะมอบให้ครูไว้พิจารณาและช่วยตรวจสอบชุดหนึ่งด้วย
ก็เชิญตามโอกาส นะครับ
เจริญพร
นมัสการ...ครับพี่หลวงชัยวุธ
- ด้วยความยินดีเป็นอย่างยิ่งครับ
- กำลังรออ่านบันทึกต่อไปของพี่หลวง อย่างใจจดใจจ่อเลยครับ
นมัสการมาด้วยความเคารพ
ครูราญเมืองคอน คนนอกระบบ
พอจะทราบมั้ยคะว่า พระวิษณุทรงโค มีอยู่ที่ไหนบ้างคะ รบกวนขอที่อยู่หน่อยนะคะ