ลดอ้วน ลดความดันได้จริงเหรอ

ในวันที่ท้องฟ้าแดดเปลี้ยงๆ ของบ่ายวันพุธฉันนั่งอยู่ที่ในห้องสี่เหลี่ยมน้อยๆ  ที่ขนานนามตัวเองว่า คลินิกความดันโลหิตสูงวิกฤต  ดูแลผู้ที่เคยมีภาวะความดันโลหิตสูงวิกฤต  (ความดันโลหิตสูงวิกฤตเป็นภาวะที่ความดันโลหิตตัวบน 180 มิลลิเมตรปรอทขึ้นไป หรือความดันโลหิตตัวล่าง 110 มิลลิเมตรปรอทขึ้นไป) ปัจจัยส่งเสริมให้เกิดความดันโลหิตสูงวิกฤตมีหลายอย่าง เช่น การกินเค็ม ไม่ออกกำลังกาย ขาดยา ความอ้วนเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่ทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น การลดความอ้วนใครๆ ก็ว่ายากเหลือเกิน  แต่ใครจะเชื่อว่ามีคนที่สามารถลดความอ้วน ลดความดัน และหยุดยาได้สำเร็จ

                ขณะที่ฉันกำลังเตรียมความพร้อมให้บริการ มีผู้ป่วยชายวัยรุ่นรูปร่างสูง ตัวกลม เปิดประตูเข้ามาเดินอุ้ยอ้าย ส่ายตัวไปมาซ้ายขวา ฉันทักทาย แล้วให้นั่งพัก 15 นาที พร้อมกรอกประวัติผู้ป่วยใหม่แล้วยื่นให้ฉัน ฉันจึงได้รู้ว่าเขาคือนักศึกษาปริญญาเอก คลินิกฉันผู้ป่วยทุกคนต้องชั่งน้ำหนัก ฉันมองไปที่เครื่องชั่งน้ำหนักที่เป็นกระจกใส ฉันนั่งคิดอยู่นาน เครื่องชั่งน้ำหนักจะรับน้ำหนักเขาไหวไหมนะ ฉันบอกตัวเองว่าเอาเถอะยังไงก็อยู่ในระยะประกัน พังก็เคลมได้ ฉันจึงบอกให้ชายหนุ่มขึ้นเหยียบบนเครื่องชั่งน้ำหนัก เธอทำตามอย่างไม่มีข้อโต้แย้ง แต่ฉันสิใจตุ๊บๆต่อมๆ  “แตกซะน้อ แตกซะน้อ” โอ้! พระเจ้า เครื่องชั่งไม่เป็นไร แต่น้ำหนักสิ 105 กิโลกรัม แล้วฉันก็วัดความดันโลหิตให้เขา ความดัน 230/123 มิลลิเมตรปรอท ฉันตกใจมากโอกาสเส้นเลือดสมองแตกสูงมาก ฉันรีบประเมินอาการสโตรกตามหลัก FAST (F=Facial ไม่มีปากเบี้ยว, A=Arm ไม่มีอาการแขนขาอ่อนแรง หรือชา, S=Speech ไม่มีอาการพูดไม่ชัด หรือพูดลำบาก, T=Time เวลาที่มีอาการผิดปกติ) ไม่มีอาการปวดศีรษะหรือตาพร่ามัว นั่งพักแล้ววัดซ้ำ ยังสูงเช่นเดิม ฉันรีบส่งพบหมอทันที ระหว่างคุณหมอกำลังตรวจฉันก็คิดหาวิธีที่จะช่วยชายหนุ่มคนนี้ และแล้วคุณหมอก็คุยกับชายหนุ่มว่าเขาอ้วน ประกอบกับการนอนกรน ไม่ออกกำลังกาย เป็นปัจจัยส่งเสริมให้เกิดความดันโลหิตสูงวิกฤต ปัญหานอนกรนอาจต้องใช้เครื่องซีแพบ (เครื่องช่วยหายใจที่ใส่เวลานอนเพื่อให้ร่างกายได้ออกซิเจนที่เพียงพอ) เครื่องนี้เขาต้องจ่ายเงินเองประมาณสามหมื่นบาท ชายหนุ่มสอบทางเลือกอื่นที่สามารถทำได้ โดยไม่ต้องใช้เครื่องซีแพบ คุณหมอให้โอกาสตามที่ชายหนุ่มร้องขอ เป็นโอกาสอันดีที่ฉันจะได้ช่วยเขา ฉันได้เล่าให้เขาฟังว่าผู้ป่วยความดันโลหิตสูงวิกฤตที่ฉันดูแล สามารถหยุดยาลดความดันได้อย่างปลอดภัยจำนวนหลายคน ปัจจัยส่งเสริมที่สำคัญคือการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ฉันจึงรีบให้คำแนะนำในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้เขาฟัง อันดับแรกต้องลดน้ำหนักก่อน  ออกกำลังกาย ควบคุมอาหารหวาน มัน เค็ม ฉันอธิบายและส่งมอบสมุดบันทึกความดันโลหิตที่บ้าน (หมอกับพยาบาลจะเรียกว่าสมุดการบ้าน) ให้วัดเช้าและเย็นทุกวัน บันทึกผลในสมุด แล้วนำสมุดการบ้านมาส่งด้วยทุกครั้งที่มาตรวจ แล้วฉันก็พาเขาไปส่งที่ห้องฉุกเฉินเพื่อสังเกตอาการให้ปลอดภัยก่อนกลับบ้าน และนัดติดตามการรักษาอย่างต่อเนื่อง

                แปดเดือนต่อมา ณ ห้องสี่เหลี่ยมห้องเดิมขณะที่ฉันกำลังวุ่นกับการเตรียมประวัติผู้ป่วย มีชายหนุ่มรูปหล่อเดินเข้ามายิ้มทักทายและสวัสดีฉัน  ฉันหันหน้ามองเขา พร้อมกับอ้าปากค้าง เพราะเขาคือชายหนุ่มที่เดินอุ้ยอ้ายมาหาฉันเมื่อแปดเดือนก่อน ฉันให้เขาชั่งน้ำหนัก  โอ้โฮ! น้ำหนักเหลือ 86 กิโลกรัม ฉันสนใจมากเพราะใครๆก็บอกว่าการลดน้ำหนักทำได้ยากมาก ฉันให้เขานั่งลงเก้าอี้อข้างๆฉัน และเริ่มถามเทคนิคที่ทำให้เขาลดน้ำหนักได้ เขาเล่าอย่างมีความสุขว่า  หลังจากได้รับคำแนะนำจากฉัน เขากลัวเป็นอัมพาต ไม่อยากจ่ายเงินหลายหมื่นซื้อเครื่องซีแพบ  และมีตัวอย่างผู้ป่วยที่หยุดยาลดความดันได้  สิ่งแรกที่เขาตั้งเป้าหมายไว้คือ ต้องลดน้ำหนักให้ได้ เขาเล่าว่าน้ำหนักของเขาเริ่มมากขึ้นขณะเรียนปริญญาเอก ต้องทำงานดึก ชอบรับประทานเครื่องดื่มที่หวานๆเย็นๆ ดื่มแล้วชื่นใจ รับประทานอาหารและขนมจนนับมื้อไม่ได้ ไม่ออกกำลังกาย ต่อมาเขาวางแผนว่าจะทำอะไรในแต่ละวัน  เขาเล่าว่าสิ่งที่เขาเลิกโดดเด็ดขาดคือ การงดเครื่องดื่มที่มีส่วนประกอบของน้ำตาล ดื่มน้ำเปล่าแทน อาหารรับประทานเหลือวันละ 3 มื้อ มื้อเย็นรับประทานขนมปังแผ่น 2 แผ่น ในเรื่องการออกกำลังกาย เขาเล่าว่าเขาขี้ร้อนต้องออกกำลังกายในห้องแอร์เย็นๆ  จึงต้องเข้าฟิตเนต ทำอย่างต่อเนื่องวันละ 2 ชั่วโมงใช้เวลาที่ว่างจากการทำงาน  ไม่กำหนดเวลาที่แน่นอน  เมื่อเขาเล่าเสร็จฉันเปิดดูสมุดการบ้านที่เขานำมาส่ง ฉันทำตาโต พร้อมกับอุทานออกมาดังๆ โอ้โฮ! สุดยอด  ความดันดีมาก  และแล้วแพทย์ก็ได้ลดยาและหยุดยาในที่สุด แต่ทีมผู้ดูแลมีความมั่นใจว่าเขาปลอดภัย เพราะเขาต้องวัดความดันโลหิตที่บ้านทุกวันเช่นเดิม หากความดันสูงขึ้นหรือมีอาการผิดปกติสามารถโทรศัพท์มาปรึกษาฉันได้ตลอดเวลา

                ใครว่าเป็นความดันโลหิตสูงต้องทานยาตลอดชีวิต ชายหนุ่มคนนี้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่า ลดอ้วน ลดความดันได้ เพียงกลวิธีง่ายๆ ฉุกคิดสักนิดก่อนทานอาหาร ลดความหวาน เพิ่มออกกำลังกาย  ไม่เบื่อหน่ายการปฏิบัติ