บทความจากรายการวิทยุ Human Talk ประจำวันที่ 1 เมษายน 2561


รายการวิทยุ Human Talk ออกอากาศวันอาทิตย์ที่ 1 เมษายน 2561

ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ กล่าวว่า  พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชาได้ไปประชุม Greater Mekong Sub-region (GMS) ที่ประเทศเวียดนาม เป็นการประชุมของประเทศที่ติดแม่น้ำโขงและรวมจีนเข้าไปด้วย  

ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ได้มีโอกาสไปทำงานร่วมกับประเทศในกลุ่มแม่น้ำโขงบ่อย เป็นกิจกรรมที่มีประโยชน์ต่อประเทศไทย ตรงนี้เป็นส่วนหนึ่งของอาเซียนเล็กบวกจีนเข้ามาด้วย ประธานาธิบดีสีจิ้นผิงของจีนส่งนายกรัฐมนตรีของจีนเข้ามาร่วม พลเอกประยุทธ์ก็สนใจ ท่านเริ่มมีประสบการณ์เป็นนายกรัฐมนตรีมา 4 ปีและเห็นงานระหว่างประเทศ ก็ได้ให้ความสำคัญ สนใจที่จะทำ ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์มีข้อเสนอว่า ทางตอนใต้มีโครงการสามเหลี่ยมเศรษฐกิจอยู่ เมื่อมองภูมิศาสตร์ประเทศอินโดนีเซีย มาเลเซียและไทยจะเชื่อมกันโดยมีมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์เป็นเลขาอยู่ เรียกว่า IMT-GT

I มาจาก อินโดนีเซีย

M มาจาก มาเลเซีย

T มาจาก ไทย

GT คือ Growth Triangle

IMT-GT มีโครงการมากมายและรัฐบาลไทยก็ให้มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์เป็นเลขาอยู่ ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ก็ได้รับข้อมูลจากเขาด้วย ผู้ว่าราชการจังหวัดในภาคใต้ก็มีส่วนร่วมด้วย

เมื่อไม่นานมานี้ ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ได้ไปทำงานที่การเคหะแห่งชาติ มีการเสนอว่าในกลุ่มประเทศลุ่มแม่น้ำโขง ควรจะรวม 3 ประเทศเข้ามาด้วย เพราะอยู่ใกล้ประเทศไทย 3 ประเทศนี้คือลาว กัมพูชา ไทย เรื่องนี้มีความสำคัญอยู่แล้วแต่ควรทำให้เข้มข้นขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องโครงสร้างพื้นฐาน เกษตร การศึกษา โลจิสติกส์ จึงเรียกโครงการนี้ว่า LCT-GT

L มาจาก ลาว

C มาจาก กัมพูชา

T มาจาก ไทย

GT คือ Growth Triangle

อาจจะให้มหาวิทยาลัยอย่างมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวงหรือมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ทำงานเรื่องนี้ ถ้าไทยไม่ทำเรื่องนี้ จะอยู่ในอาณัติของประเทศเวียดนามและจีน

คุณวิชัย วรธานีวงศ์ กล่าวว่า LCT-GT เป็นยุทธศาสตร์สำคัญ จากภูมิศาสตร์ ถ้าประเทศทางตอนใต้ที่ไม่ติดลุ่มแม่น้ำโขงไม่ทำอะไรเลย จะเสียอำนาจการต่อรองไป ประเทศไทยอยู่ตรงกลางซึ่งเป็นทำเลที่ดีที่สุด ถ้าไทยได้ประโยชน์จาก GMS แล้วแต่ว่าไม่ได้ทำอะไรกับประเทศเพื่อนบ้านทางตอนใต้ก็น่าเสียดาย

ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ กล่าวว่า ถ้านำมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวงและมหาวิทยาลัยเชียงใหม่มาเป็นเลขา พลเอกประยุทธ์อาจจะต้องเจรจากับกัมพูชาและลาวว่ายินยอมหรือไม่ แต่ก็น่าจะหารือกันได้เพราะเป็นโครงการที่เชื่อมโยงโครงสร้างพื้นฐานเข้าด้วยกันได้ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ได้ทำไปมากแล้วแล้วก็มีการพบปะกันตลอดเวลาเพียงแต่ว่าคนที่อยู่ที่กรุงเทพไม่ค่อยจะได้รับข่าวนี้ IMT-GT ทำประโยชน์ได้มากเพราะว่าภูมิศาสตร์ตรงนั้นสามารถเชื่อมโยงกันทางด้านการท่องเที่ยว นี่เป็นเรื่องจริงสำหรับภาคใต้ ถ้าเราอยากให้คนอินโดนีเซียบินมาเที่ยวที่ภาคใต้โดยเฉพาะ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ถ้าไม่มีเที่ยวบินตรงจากจาการ์ตามาหาดใหญ่ หรือเมดานมาหาดใหญ่ เขาก็บินมากรุงเทพอย่างเดียว มันก็ไม่มีประโยชน์ เคยมีเที่ยวบินแล้ว แล้วจะมีการประชุมแบบนี้ในประเทศไทยในภาคใต้เร็วๆนี้ ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์เป็นที่ปรึกษาศูนย์อาเซียนศึกษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์อยู่ และเคยเป็นกรรมการสภามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ด้วย 

โครงการ LCT-GT ถ้าเชื่อมโยงกันทางวัฒนธรรม การเกษตร การท่องเที่ยว ก็จะทำให้3 ประเทศมีความใกล้ชิดกันมากขึ้นเหมือนที่ทำที่ IMT-GT ถ้ามอบมหาวิทยาลัยก็มีคณะต่างๆ ที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ อาจารย์ที่ทำอยู่ก็เป็นอาจารย์คณะวิศวกรรมศาสตร์ก็ทำอยู่อย่างต่อเนื่อง แล้วก็สามารถคุยกับมหาวิทยาลัยของเขาได้ มีการแลกเปลี่ยนกันต่างจากรัฐบาลที่มาแล้วก็ไปข้าราชการก็ทำงานไม่ต่อเนื่อง บทบาทของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่และมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวงตรงนี้ซึ่งศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ก็รู้จักทั้ง 2 แห่งก็น่าจะเป็นประโยชน์ ถือเป็นข้อเสนออันหนึ่งที่ศ.ดร.จีระหงส์ลดารมภ์ฝากรัฐบาลไว้

คราวนี้ก็มีข่าวฮือฮาคือคุณธนาธรและผศ.ดร.ปิยบุตรแสงกนกกุลก็อยู่ธรรมศาสตร์ คุณธนาธรจบคณะวิศวกรรมศาสตร์ ธรรมศาสตร์ ศ.ดร.จีระหงส์ลดารมภ์ไม่รู้จักผศ.ดร.ปิยบุตร แสงกนกกุลแต่รู้จักคุณธนาธรดีเพราะเคยเข้าไปทำกิจกรรมที่ใส่ไทยซัมมิทด้วยไทยซัมมิทเป็นบริษัทใหญ่ ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ก็มีลูกศิษย์หลายคน เป็นบริษัทที่ทำชิ้นส่วนรถยนต์ใหญ่มากแห่งหนึ่งของประเทศมารดาของคุณธนาธรชื่อดร.สมพร จึงรุ่งเรืองกิจ สามีของเธอก็เป็นพี่ชายของคุณสุริยะ จึงรุ่งเรืองกิจคุณธนาธรเป็นคนหัวรุนแรงเพราะเรียนวิศวกรรมศาสตร์ที่ธรรมศาสตร์ ไปเรียนเศรษฐกิจการเมืองกับศ.ดร.ผาสุกพงษ์ไพจิตร และรศ.ดร.แล ดิลกวิทยรัตน์ที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อยู่ดีๆเขาก็ตัดสินใจมาทำงานด้านการเมืองมันก็เป็นประโยชน์ตราบใดที่คุณธนาธรและผศ.ดร.ปิยบุตร แสงกนกกุลมีความหวังดีต่อประเทศทำให้คนรุ่นใหม่มีความหวังและไม่มีวาระซ่อนเร้นมีคนโจมตีคุณธนาธรว่าเป็นสาขา 2 ของไทยรักไทย แต่ก็ต้องให้โอกาสเขา พรรคการเมืองของคนรุ่นใหม่ต้องมองทุกอย่างให้รอบคอบตอนนี้มีคนอายุ 18-23 ปีที่ไม่ได้เลือกตั้งเพราะหยุดการเลือกตั้งไป 6-7 ปีแล้ว ก็เป็นคนกระตือรือร้นในเรื่องการเมืองรวมทั้งกลุ่มคนอยากเลือกตั้งด้วย ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ก็เคยเป็นคนรุ่นใหม่มาก่อน ข้อดีของคนรุ่นใหม่คือฟิตและอยากทำสิ่งต่างๆ อยากได้โอกาสแล้วอยากแสดง ข้อเสียคือบางทีขาดประสบการณ์ พรรคคนรุ่นใหม่ที่ดีต้องเข้าใจคนรุ่นเก่าด้วยถ้ามีแต่คนรุ่นใหม่ล้วน ก็จะไม่ประสบความสำเร็จ ถ้าผศ.ดร.ปิยบุตร แสงกนกกุลสนใจการเมืองแบบฝรั่งเศสเสนอยกเลิกมาตรา 112 หมิ่นเบื้องสูง คุณธราธรก็หวังว่า จะไม่มีปฏิวัติเกิดขึ้นแล้วในประเทศไทยความคิดแบบนี้ไม่ผิด ในความเป็นจริง การปฏิวัติในเมืองไทยไม่ใช่ว่าไม่ดีทั้งหมด มิฉะนั้นไทยก็จะกลายเป็นประเทศแบบอิรักซีเรีย อัฟกานิสถานก็ได้ ซึ่งไม่มีใครดูแลและบางส่วนก็กลายเป็นรัฐที่ล้มเหลว อยากให้คุณธราธรและผศ.ดร.ปิยบุตรแสงกนกกุลทราบว่า การเป็นคนรุ่นใหม่ก็มีความดี ความกล้าหาญ ความตั้งใจดี แล้วก็มีพลังที่สูงขึ้นแต่ประสบการณ์ก็สำคัญ ยิ่งตอนที่ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์อายุมากขึ้นจะเห็นว่า ตอนที่ศ.ดร.จีระหงส์ลดารมภ์เป็นคนรุ่นใหม่ ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์รับฟังความคิดเห็นของคนอื่นบ้าง อย่าคิดว่าตนเองเก่งคนเดียวก็จะช่วยได้มากเพราะในโลกปัจจุบัน คนที่มีประสบการณ์มากในสังคมไทยก็จะยังมีประโยชน์อยู่อยากให้คนรุ่นใหม่ได้มีโอกาสช่วยสังคมอย่างแท้จริง แล้วดึงเอาคนอายุ 18ปีมาสนใจการเมืองมากขึ้น อาจารย์จากนิด้าเผยว่า ถ้ามีการนับจริงแล้วทั้งในกรุงเทพและต่างจังหวัดจะมีคนรุ่นใหม่เข้าสู่การเมืองมีสิทธิ์เลือกตั้งด้วยถึง 7-8 ล้านคน

คุณวิชัย วรธานีวงศ์ กล่าวว่า การเลือกตั้งไม่ใช่คำตอบเดียวของประชาธิปไตยถ้าเมื่อใดก็ตามที่คิดว่าเลือกตั้งแล้วจบก็จะเหมือนที่ผ่านมาเพราะเราไปนำแนวคิดประชาธิปไตยในต่างประเทศมาแค่เปลือกหรือกระพี้แต่ไม่ได้นำแก่น ไม่ว่าจะเป็นอังกฤษ ฝรั่งเศสหรืออเมริกาถ้านำมาคิดแล้วดูว่าประเทศไทยจะใช้ประชาธิปไตยที่ถูกต้องเหมาะสมได้อย่างไรเรื่องที่สองเป็นข่าวดีที่คนรุ่นใหม่สนใจเข้าวงการการเมือง เพราะที่ผ่านมารัฐบาลที่อ้างตนว่า เป็นประชาธิปไตย เอาเสียงข้างมากเป็นหลัก ได้ทำอะไรไว้บ้างกรณีรัฐประหารหลักที่เกิดขึ้น ก็มีเหตุผลก็คือเกิดจากการคอรัปชั่นแต่เมื่อเข้ามาแล้ว อาจจะเป็นเองหรือไม่ เพราะฉะนั้นถ้าคนรุ่นใหม่ก็จะต้องเป็นตัวแทนของคนทุกรุ่น เพราะการเกิดพรรคการเมืองไม่ใช่เป็นพรรคของคนใดคนหนึ่งเท่านั้นแต่ต้องพิสูจน์ตนเองให้เห็นตั้งแต่ระดับนโยบาย วิธีคิดและการกระทำคนรุ่นใหม่อาจจะไม่จำเป็นรวมตัวเป็นพรรคอย่างที่เห็นอยู่ก็ได้ พรรคการเมืองรุ่นเก่าเปิดใจกว้างมากเท่าไรต้องรวมตัวกันเสนอความคิดและความตั้งใจจริงถ้าเป็นพรรคที่แสดงความเห็นออกมาแล้วทำให้สังคมตั้งข้อเคลือบแคลงสงสัยว่าในเบื้องลึกเป็นตัวแทนของใครหรือมีวาระซ่อนเร้นหรือไม่ถ้าไม่สามารถทำให้ประชาชนไว้วางใจเรื่องนี้ได้ ใครเลือกเข้าไปก็มีความเสี่ยงที่เปิดโอกาสให้คนพวกนี้เข้าไปทำลายประเทศ

ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ กล่าวว่าอยากให้คนรุ่นใหม่มองประวัติศาสตร์ให้ได้ ไม่ใช่มองไปข้างหน้าเท่านั้นต้องมองความดีและจุดแข็งของประเทศด้วย และควรจะมีที่ปรึกษาที่มีความสามารถ ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์เคยเป็นคนรุ่นใหม่ที่ผ่านความผิดพลาดมามากบางครั้งก็โอหัง คิดว่าตนเองเก่ง ช่วงนั้นเป็นช่วงที่มีพลัง เช่น พลังทางความคิดคิดแต่จะเดินหน้าอย่างเดียว เพราะตอนนั้นยังมีอายุน้อย เมื่อมาถึงจุดนี้ก็ต้องผ่านโลกมาได้ อยากให้คุณธนาธรมีความจริงใจเกี่ยวกับเรื่องการเมืองว่า จะทำเพื่อประโยชน์ส่วนรวมข้อเสนอแนะบางอย่าง เช่น จะไม่ให้มีปฏิวัติเลย มองปฏิวัติเลวไปหมดนี่เป็นความคิดที่ไม่ถูกต้องบางครั้งการปฏิวัติก็เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมการเมืองไทย สมัยหนึ่งถ้าจอมพลสฤษดิ์ธนะรัชต์ไม่ปฏิวัติ หรือไม่มีคนอย่างดร.อาทิตย์อุไรรัตน์แต่งตั้งคุณอานันท์ ปันยารชุนเป็นนายกรัฐมนตรี มีศ.สัญญา ธรรมศักดิ์ มีแต่นักการเมืองอาชีพที่มาจากการเลือกตั้งอยากให้คนรุ่นใหม่มีการเมืองที่ไม่มีการแอบแฝงมารดาของคุณธนาธรมีหุ้นมติชนอยู่จึงออกข่าวแบบเอาใจเขาการเมืองในประเทศไทยไม่ใสบริสุทธิ์ คนที่มีฐานการเมืองมาจากระบอบทักษิณยังมีบทบาทอยู่คุณธนาธรต้องหลุดจากความคิดนี้ ถ้าทำไม่ได้ คนจะรู้ทันว่าทำเพื่ออะไร ศ.ดร.จีระหงส์ลดารมภ์เคยสัมภาษณ์เขาจึงทราบว่า เขาเป็นคนหัวรุนแรง หัวเอียงซ้าย ไปเรียนการเมืองกับศ.ดร.ผาสุกพงษ์ไพจิตร รศ.ดร.แล ดิลกวิทยรัตน์ อาจารย์วรวิทย์ที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยไม่มีปัญหาถ้าเป็นคนหัวเอียงซ้าย เรายังมีระบบกษัตริย์อยู่ถ้าเป็นฝ่ายซ้ายเมื่อพูดไปนานๆก็กระทบกับสถาบัน ก็ต้องระมัดระวัง ในเมืองไทยต้องค่อยเป็นค่อยไป

คุณวิชัย วรธานีวงศ์ กล่าวว่าที่ผ่านมา พิสูจน์แล้วอยู่รอดปลอดภัยแล้วก็ก้าวหน้าสถาบันกษัตริย์มีความสำคัญอย่างแท้จริง คนไทยทุกคนน้อมรับอยู่แล้ว เพราะฉะนั้นใครที่คิดทำอะไรไม่เหมาะสมควรจะกลับไปคิดใหม่ ความมั่นคงของชาติคือ 3 สถาบันหลัก ถ้าเข้ามาแล้วทำให้ทุกอย่างดีขึ้น จะได้รับการตอบรับที่ดีจากสังคมแน่นอน

ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ กล่าวว่า ผศ.ดร.ปิยบุตรแสงกนกกุลต้องศึกษาประวัติศาสตร์ไทย โดยเฉพาะวัฒนธรรมไทยว่าประเทศไทยเติบโตมาด้วยอะไรและก็ทำด้วยความหวังดีต้องกล้าให้ข้อเสนอแนะที่ดีต่อรัฐบาลเพราะรัฐบาลก็ไม่ได้ทำถูกทุกเรื่องก็ต้องพิจารณาส่วนดี การเมืองไทยต้องดูที่ความอยู่รอดของประเทศไทยอย่างน้อยสถาบันหลักคือ ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ก็ต้องอยู่ จะบอกว่าระบบราชการไทยไม่ดีก็ไม่ได้ ถ้าไม่มีระบบราชการ ก็ไม่มีคนทำงาน นักการเมืองมาชั่วระยะเวลาหนึ่งแล้วก็ไปคนรุ่นใหม่ต้องคิดให้รอบคอบ ไม่ควรคิดจากมุมมองตนเองเท่านั้นเพราะมีประสบการณ์ไม่พอแต่ละเรื่องมีความเป็นมายาวนาน ปัจจุบันนี้เราอาจจะผิดหวังกับพลเอกประยุทธ์จันทร์โอชาบ้าง แต่แท้จริงแล้วมาเพราะอะไร ต้องศึกษาเบื้องหลังด้วยความรอบคอบไม่ใช่ศึกษาจากตำราเท่านั้น หวังว่า คนส่วนหนึ่งจะเริ่มตาสว่าง ถ้าพรรคการเมืองอย่างพรรคเพื่อไทยยังไม่เริ่มปรับตัวในเรื่องฐานเสียงการเมืองก็จะเปลี่ยน แต่ก่อนนี้ทักษิณคิด ยิ่งลักษณ์ทำ ตอนนี้ใช้ไม่ได้แล้ว

คุณวิชัย วรธานีวงศ์ กล่าวว่า ต้องมีการปรับตัวทุกด้านต้องตอบทุกคำถามที่สังคมสงสัย ต้องพิสูจน์ให้เห็นว่า ต่อจากนี้ไปจะไม่มีในระบอบการเมืองของเมืองไทยแล้วก็ต้องหาผู้นำที่เป็นที่ยอมรับ และท้ายสุด ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นจะต้องเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม

ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ กล่าวว่าถ้าไม่มีการปรับตัวเลย คิดแบบเดิม มีชนชั้นเรียกว่า ไพร่ และอำมาตย์แดงทั้งแผ่นดินก็ทำไม่ได้ ไม่ควรคิดว่าที่ไม่เลือกตั้งคือไม่มีประชาธิปไตยคนที่หวังดีต่อประเทศคือคนที่ทำงานไม่ว่าจะมีการเลือกตั้งหรือไม่ส่วนพรรคประชาธิปัตย์ ไอติม พริษฐ์ วัชรสินธุ หลานคุณอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะก็มีบทบาท

คุณวิชัย วรธานีวงศ์ กล่าวว่าไอติมเป็นคนที่น่าชื่นชม เป็นคนรุ่นใหม่ที่มีบุคลิกแบบไทยความเป็นคนหัวรุนแรงไม่ใช่คำตอบการเป็นคนสุขุมลุ่มลึกอาจจะได้แบบอย่างจากอดีตนายกรัฐมนตรีชวน หลีกภัยหรือใครก็ตามแบบคุณไอติมก็น่าจะดีเพราะจะตอบโจทย์หลายอย่างถ้าเขาทำให้คนไทยเห็นศักยภาพของคนรุ่นใหม่แบบนี้  ในทางการตลาดน่าจะตอบโจทย์ได้มากกว่าคนหัวฟัดหัวเหวี่ยง

ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ กล่าวว่าไอติมมีความเข้าใจโลก ไม่ได้มองจากอุดมการณ์ ไม่ใช่แบบผศ.ดร.ปิยบุตร แสงกนกกุลหรือคุณธนาธรทั้งสองคนนี้ฉลาดในระดับหนึ่ง คุณธิดา ถาวรเศรษฐ์และน.พ.เหวงโตจิราการเป็นคนระดับมันสมองแต่นำเสนอข้อมูลการเมืองไม่ถูกต้องครบถ้วนเอาใจเฉพาะกลุ่มคนเสื้อแดงคนเสื้อแดงควรจะแยกจากพรรคเพื่อไทยได้แล้วเพราะเป็นคำพูดที่น่ากลัวในอดีตเมื่อมีคะแนนเสียงในภาคเหนือหรืออีสานมากขึ้นก็มีการพูดว่า จะแบ่งแยกดินแดนเป็นเรื่องการเมืองที่ล้างแค้นกัน ถ้าพรรคประชาธิปัตย์มีการปฏิรูปตอนหลังคุณอภิสิทธิ์ก็เปิดกว้างขึ้น ก็ต้องยอมรับว่า เขาเรียนรู้มากขึ้นมีการไปภาคอีสานบ่อย ไปบรรยายตามมหาวิทยาลัยต่างๆ คุณกรณ์ จาติกวณิชรับตำแหน่งเป็นคนดูแลนโยบายนโยบายน่าจะเป็นตัวตัดสินระหว่างพรรคเพื่อไทยและพรรคประชาธิปัตย์ 

ที่มา: บทความจากรายการวิทยุ Human Talkประจำวันที่ 1เมษายน 2561

โปรดคลิกที่ลิ้งค์นี้เพื่อดูภาพประกอบ

https://cdn.gotoknow.org/assets/media/files/001/291/813/original_Human_Talk_01042018.pdf?1523348964


<p></p><p class="text-justify"></p>

หมายเลขบันทึก: 646377เขียนเมื่อ 10 เมษายน 2018 15:29 น. ()แก้ไขเมื่อ 10 เมษายน 2018 15:29 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท