ในการดำเนินงานด้านระบบข้อมูลในปัจจุบัน มีโปรแกรมระบบงานที่สถานบริการจัดหามาใช้เองมากกว่า 32 โปรแกรม แต่ไม่สามารถแลกเปลี่ยนข้อมูลกันได้ ต้องบันทึกข้อมูลหลายหน้าต่าง หลายโปรแกรม เจ้าหน้าที่ไม่พอ ภาระงานมีมาก หลายหน่วยงานประสบปัญหาการเข้าถึงฐานข้อมูลของผู้ป่วย การขอข้อมูลยุ่งยาก การได้ข้อมูลล่าช้า เพราะผู้ปฏิบัติงานไม่สามารถเข้าถึงข้อมูลได้เอง และข้อมูลที่ได้มาไม่ตรงตามที่ต้องการ ไม่ครบถ้วน ไม่ทันสมัย รวมถึงฐานข้อมูลที่มีอยู่ไม่ตรงกับความเป็นจริง จึงเป็นเหตุให้นักวิชาการ ผู้ปฏิบัติงานที่เห็นประโยชน์จากการวิเคราะห์ข้อมูล (เพื่อพัฒนาองค์กร จัดทำแผน ทำรายงาน ทำวิจัยที่มีความซับซ้อน ที่จำเป็นต้องใช้ระบบคอมพิวเตอร์ทำฐานข้อมูล) ไม่มีทางออก จึงจำเป็นต้องมีการรวบรวมข้อมูลจากเอกสารที่มีอยู่บนกระดาษ หรือใช้โปรแกรม Spreadsheet ช่วยทำงานเพื่อให้การวิเคราะห์ข้อมูลทำได้ รวดเร็ว แต่ผู้ปฏิบัติงานไม่มีความชำนาญในการใช้โปรแกรม ทำให้การวิเคราะห์ข้อมูลเป็นไปด้วยความล่าช้า ต้องจดจำคำสั่งต่างๆ มากมาย หรือต้องพึ่งพานักคอมพิวเตอร์ที่ทำเป็น ไม่มีการทำความสะอาดข้อมูลก่อนประมวลผล ทำให้ได้ข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง รวมทั้งใช้เวลาในการรวบรวมวิเคราะห์ข้อมูลนานและเครียด จึงไม่มีใครอยากจะทำ ส่วนมากจึงแก้ปัญหาด้วยการจ้างบริษัทมาเขียนโปรแกรมเฉพาะกิจหรือใช้โปรแกรมสำเร็จรูป ซึ่งพบปัญหาเรื่องค่าใช้จ่ายในการจัดหาหรือจ้างเขียนโปรแกรม ต้องใช้งบประมาณสูง บางครั้งต้องจัดหา Server ใหม่ ต้องมีเจ้าหน้าที่คอมพิวเตอร์ช่วยดูแลระบบและจัดการเครือข่าย โปรแกรมไม่สามารถตอบสนองความต้องการได้ทั้งหมด และถูกจำกัดด้วยลิขสิทธิ์การใช้งาน การพัฒนาต่อต้องใช้งบประมาณอีกมาก ความรู้ที่ซ่อนเร้นในข้อมูลที่ได้บันทึกไว้อย่างละเอียดจากการปฏิบัติงานบนกระดาษ มักไม่ได้ถูกนำมาใช้ประโยชน์ บางครั้งเป็นความรู้จากความทรงจำหรือจากการประมวลผลอย่างง่าย ซึ่งอาจจะไม่ตรงกับความเป็นจริง หรือไม่มี Evidence base จริงที่น่าเชื่อถือจากความเจ็บป่วยจริงของประชาชนคนไทย นับเป็นความสูญเสียอย่างหนึ่งของประเทศซึ่งเราต้องแก้ไข
เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าวให้นักวิชาการ ผู้ปฏิบัติงาน และให้เป็นทางเลือกใหม่ในการพัฒนาระบบฐานข้อมูล อาจารย์นายแพทย์ทวีทอง กออนันตกูล (ผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้บริหารระดับสูง กรมควบคุมโรค ปี 2537-2544 และกรมการแพทย์ ปี 2545-2553) จึงได้เสนอแนวคิดวิธีการแก้ปัญหาดังกล่าว ด้วยการออกแบบระบบข้อมูลใหม่ เพื่อให้นักวิชาการทุกท่านได้นำไปใช้ โดยแก้ไขปัญหาตามที่กล่าวข้างต้นทั้งหมด ตั้งชื่อระบบข้อมูลนี้ว่า “ระบบข้อมูลแบบ UCHA (อูฉะ)” โดยคำนึงถึงหลัก “พอเพียง เพียงพอ พอดี และ ดีพอ” มีรายละเอียดโดยย่อดังนี้
สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 9 จังหวัดนครราชสีมา (สคร.9 นครราชสีมา) เป็นหน่วยงานส่วนภูมิภาคที่กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข จัดตั้งตามนโยบายการปรับปรุงโครงสร้างและจัดแบ่งส่วนราชการต่างๆ ในส่วนภูมิภาคให้เหมาะสมต่อเหตุการณ์และการกระจายอำนาจ ทำหน้าที่รับผิดชอบการเฝ้าระวัง ป้องกัน ควบคุมโรคและภัยสุขภาพในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 9 นครชัยบุรินทร์ มีพื้นที่รับผิดชอบ 4 จังหวัด ได้แก่ นครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ สุรินทร์ มีวิสัยทัศน์คือ “เป็นองค์กรชั้นนำที่มีมาตรฐานสากล ด้านการเฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรคและภัยสุขภาพ ภายในปี 2562” ปฏิบัติงานตามพันธกิจตามแนวทางของกรมควบคุมโรคคือ “การลดเสี่ยง ลดโรค ลดตาย” ขับเคลื่อนโดยตรงกับกลุ่มเป้าหมายคือ ประชาชน อีกส่วนหนึ่งขับเคลื่อนผ่านกลุ่มเครือข่ายที่ทำงานร่วมกัน เพื่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์ในการป้องกันควบคุมโรคที่มีประสิทธิภาพ ทั้งยังเกิดโรคใหม่ที่ต้องเฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรคอย่างเร่งด่วน และมีบทบาทหน้าที่ด้านอื่นๆ ที่ต้องรับผิดชอบเพิ่มขึ้น ในขณะที่มีข้อจำกัดในการเพิ่มบุคลากร เป็นผลให้บุคลากรมีงานล้นมือ การแสวงหาองค์ความรู้เพื่อสนับสนุนการดำเนินงาน มักเกิดจากความทรงจำในอดีต หรือเกิดการค้นคว้าเฉพาะงาน บ่อยครั้งที่ไม่สามารถตอบปัญหาหรือข้อสงสัยในงานที่ทำได้ทันที เนื่องจากการรวบรวมข้อมูลต้องใช้บุคลากรที่มีความชำนาญหลายคนหลายกลุ่มงาน และอาจใช้เวลาหลายวัน ความรู้ที่ขาดข้อมูลทำให้เกิดความคาดเคลื่อนทางวิชาการ ซึ่งเป็นผลเสียหากนำองค์ความรู้ที่ไม่ถูกต้องไปใช้
สคร.9 นครราชสีมา จึงได้นำระบบข้อมูลแบบ UCHA มาใช้ในการจัดทำระบบฐานข้อมูล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2549 ที่สามารถนำไปใช้ได้กับทุกฐานข้อมูล สามารถนำเข้าและเรียกดูข้อมูลโรคได้ออนไลน์แบบ Real time หรือ near real time โดยมีการนำระบบข้อมูลแบบ UCHA มาใช้ในการจัดทำระบบฐานข้อมูลของสคร.9 นครราชสีมา ดังนี้
การพัฒนาระบบฐานข้อมูล สคร.9 นครราชสีมา ใช้แนวทางการวิจัยและพัฒนา (Research and development: R&D) และการพัฒนางานประจำสู่งานวิจัย (Routine to Research: R2R) โดยประยุกต์ใช้ทฤษฎีการพัฒนาระบบสารสนเทศด้วยวงจรการพัฒนาระบบ (System Development Life Cycle: SDLC) 6 ขั้นตอนคือ (1) การวางแผน (2) การวิเคราะห์ (3) การออกแบบ (4) การสร้าง ทดสอบ เผยแพร่ (5) การดูแล พัฒนา (6) การประเมินผล เพื่อให้ได้ระบบฐานข้อมูลที่ใช้สนับสนุนการดำเนินงาน
ในการพัฒนาระบบฐานข้อมูล ดำเนินการโดยคณะทำงานพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสาร สคร.9 (CIO) และใช้การจัดการความรู้ในเครือข่ายสมาชิก ก่อให้เกิดวิธีการใหม่ในการพัฒนางานที่มีประสิทธิภาพ ส่งเสริมให้เกิดการใช้ข้อมูลที่นำไปสู่การตัดสินใจแก้ไขปัญหาได้ดีขึ้น ซึ่ง สคร.9 นครราชสีมา มีการพัฒนาระบบฐานข้อมูล แลกเปลี่ยนเรียนรู้ รวมทั้งพัฒนาศักยภาพเครือข่าย UCHA อย่างต่อเนื่อง
ระบบข้อมูลแบบ UCHA ของสคร.9 นครราชสีมา มีผู้ใช้งานประมาณ 250 Users ได้แก่ บุคลากรสคร.9 นครราชสีมา และหน่วยงานเครือข่าย ได้แก่ สคร. สปสช. สสจ. สสอ. รพ. และศูนย์วิชาการในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 9 รวมทั้งมีการจัดทำระบบฐานข้อมูลเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานของหน่วยงานเครือข่าย ได้แก่ สคร.5 ราชบุรี (ระบบฐานข้อมูล MDR-TB) สคร.10 อุบลราชธานี (ระบบข้อมูลแบบสำรวจ) สคร.12 สงขลา (ระบบฐานข้อมูลงาน HRD) อีกทั้งระบบข้อมูลแบบ UCHA มีการเก็บข้อมูลการใช้งาน (Logbook) ทุกครั้ง ซึ่งมีจำนวนครั้งของการใช้งานระบบฐานข้อมูล ปีงบประมาณ 2550 - 2558 ดังภาพ
ประโยชน์ที่ได้รับ
สคร.9 นครราชสีมา และหน่วยงานเครือข่าย มีระบบฐานข้อมูลที่เป็นเครื่องมือในการจัดการข้อมูลที่มีประสิทธิภาพ มีคุณภาพในด้านมาตรฐานจัดเก็บข้อมูลที่ใช้เป็นรูปแบบเดียวกัน มีความถูกต้องของข้อมูล และมีความปลอดภัยของระบบโดยการกำหนดรหัสผ่านในการใช้งาน ทำให้ได้ระบบฐานข้อมูลที่สามารถใช้งานจากฐานข้อมูลเดียวทุกหน่วยงานผ่านระบบอินเทอร์เน็ตแบบ Real time ช่วยแก้ไขปัญหาการทำงาน และใช้การจัดการความรู้ (KM) ในเครือข่ายสมาชิก ก่อให้เกิดวิธีการใหม่ (Innovation) ในการพัฒนางานที่มีประสิทธิภาพ บุคลากรสาธารณสุขในเขตพื้นที่เขตสุขภาพที่ 9 (นครชัยบุรินทร์) สามารถนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ในการสนับสนุนการดำเนินงานและการเฝ้าระวังป้องกันควบคุมโรค นำไปสู่การตัดสินใจแก้ไขปัญหาได้ดีขึ้น (Evidence based decision making) ช่วยลดความยุ่งยากหรือภาระงานที่มากเกินไป และเกิดประโยชน์ต่องานประจำ ผู้ใช้งานมีความพึงพอใจในการใช้งานระบบฐานข้อมูลโรคเรื้อนในระดับมาก (ค่าเฉลี่ย 3.72) รวมทั้งระบบข้อมูลแบบ UCHA เป็นผลิตภัณฑ์ทางวิชาการที่พัฒนาตามองค์ประกอบของมาตรฐาน (กลุ่มที่ 3 รูปแบบ) สามารถพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์หลักคือ คู่มือการใช้งานระบบฐานข้อมูลโรคเรื้อน (UCHA) และใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาฐานข้อมูลโรคเรื้อนของประเทศ
ปัจจัยความสำเร็จในการพัฒนาระบบฐานข้อมูล
ปัญหาอุปสรรคและข้อเสนอแนะ
ผลงานการพัฒนาระบบฐานข้อมูลของสคร.9 นครราชสีมา ด้วยระบบข้อมูลแบบ UCHA นี้ ได้รับรางวัลทั้งในระดับเขตและระดับประเทศ ดังนี้
รวมทั้งเป็นแหล่งศึกษาดูงานและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ดังนี้
- ปี 2553 สคร.6 ชลบุรี
- ปี 2554 นักศึกษามหิดลอินเตอร์, สคร.13 กรุงเทพฯ, สคร.1 เชียงใหม่, สถาบันพัฒนาสุขภาพอาเซียน มหาวิทยาลัยมหิดล, UCHA กรมควบคุมโรค (ผ่านระบบ VDO Conference)
- ปี 2555 สคร.4 สระบุรี, สคร.13 กรุงเทพฯ
- ปี 2556 สคร.5 ราชบุรี, สถาบันพัฒนาสุขภาพอาเซียน มหาวิทยาลัยมหิดล
- ปี 2558 ศูนย์สารสนเทศ กรมควบคุมโรค, สคร.12 สงขลา
เว็บไซต์ สคร.9 นครราชสีมา http://odpc9.ddc.moph.go.th/ หรือ http://www.odpc9.org/
เข้าใช้งาน UCHA ที่ http://ucha9.ddc.moph.go.th/
ติดต่อขอใช้งานระบบข้อมูลแบบ UCHA ที่ งาน IT กลุ่มพัฒนาองค์กร สคร.9 นครราชสีมา e-Mail: [email protected]
ไม่มีความเห็น