Etymology : ศัพท์ "Express" แปลว่า อะไรกันแน่?

ไม่ไม่ชัดเจน=ชัดเจน : unambiguous=คำว่า clear/explicit/express

วันก่อน (๑๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๗) ท่านอาจารย์หมอวิจารณ์ มาบรรยายที่คณะวิทยาศาสตร์ บีแมนมาฟังบรรยายตอนเริ่มต้น และออกไปเป็นกรรมการตัดสิน..แล้วกลับมาฟังบรรยายจนจบ แล้วก็มีคนมารับท่านอาจารย์ไปทานข้าวเที่ยง (คนที่มารับนั้นชื่ออาจารย์อนามัย นาอุดม ซึ่งเคยเป็นลูกศิษย์บีแมน)

ช่วงนั้น มีเวลาเพียงน้อยนิด ได้เล่าเรื่องราวที่ไปสอนนิสิต ภาคฤดูร้อน ที่ในชั้นเรียนมีการทำ Reflection ท่านอาจารย์หมอวิจารณ์ถามเรื่องการวัดผล ทำอย่างไร.. ได้เล่าให้ฟัง...อาจารย์หมอวิจารณ์สรุปว่า "You วัดผลนิสิต โดยดูจาก การ express" ความหมายก็คือ วัดผลโดยการแสดงออกของนิสิต ทั้งที่เป็นการเขียน และการพูด (การพูดจะไม่ค่อยมีหลักฐาน เพราะต้องถ่ายเป็นวีดีโอ และเก็บเอาไว้ อาจค้นหายาก แต่ถ้าให้เขียนใส่กระดาษและมีระบบการเก็บที่ดี ก็จะค้นหาได้ง่าย...คือ จากกระดาษ ต้องมาบันทึกในสื่ออิเล็กทรอนิกส์)

ตอนนั้น สงสัย ว่า คำว่า "express" ภาษาอังกฤษ ใน สองความหมาย ของภาษาไทย คือ "ด่วน" กับ "แสดงออก" เขียน "express" เหมือนกันไหม...เก็บความสงสัยไว้ตั้งนาน (ความจริงไปค้นหามาแล้ว) เพิ่งมีโอกาสเขียนวันนี้

สงสัยสมัยนี้ หาคำตอบได้ง่ายมาก โดยค้นหาจาก search engine ซึ่งก็คงหนีไม่พ้น google และได้คำตอบด้วยการ copy (คัดลอก) มาดังนี้

English-Thai: NECTEC's Lexitron-2 Dictionary [with local updates]

1. express [N] การส่งแบบเร่งด่วน (ไปรษณีย์)
2. express [ADJ] ชัดเจน, See also: ชัดแจ้ง, เด่นชัด, Syn. clear, explicit, unambiguous
3. express [ADJ] ด่วน (พาหนะขนส่ง, ไปรษณีย์), See also: เร็วเป็นพิเศษ, Syn. fast, high-speed, nonstop
4. express [N] รถด่วน, See also: รถไฟด่วน, รถโดยสารด่วน
5. express [VT] ส่งไปรษณีย์แบบด่วน, See also: ส่งจดหมายด่วน, Syn. dispatch, forward
6. express [VT] แสดงออก (ทางความคิดหรือความรู้สึก) โดยใช้คำพูด, See also: พูดออกมา, Syn. manifest, reveal, show
7. express [ADV] อย่างเร่งด่วน (พาหนะขนส่ง, ไปรษณีย์), See also: อย่างเร็วเป็นพิเศษ, Syn. fast, rapidly

การเรียน Etymology ต้องเทียบศัพท์ เป็นคู่ โดยดูทั้ง คำเหมือน (Synonym) และ คำตรงข้าม (Antonym)

ในที่นี้ จะดูเฉพาะ ส่วนที่มีความหมายคล้ายคลึงกัน

ความหมายแรก เกี่ยวกับ "ด่วน"

• express ใช้เป็นคำนาม [N] มีความหมายว่า "การส่งแบบเร่งด่วน (ไปรษณีย์)" เช่น ที่เรารู้จักกันว่า ส่งแบบ EMS (Express Mail Service)
• express ใช้เป็นคำนาม [N] มีความหมายว่า "รถด่วน" เช่น express train รถไฟด่วน, และ รถโดยสารด่วน (ภ่าษาอังกฤษ น่าจะใช้ express bus)
• express ใช้เป็นกริยา [VT] มีความหมายว่า "ส่งไปรษณีย์แบบด่วน" หรือ "ส่งจดหมายด่วน"
• express [ADV] ใช้เป็น adverb มีความหมายว่า "อย่างเร่งด่วน (พาหนะขนงส่ง, ไปรษณีย์)", อย่างเร็วเป็นพิเศษ

ความหมายต่อมา เกี่ยวกับ "ชัดเจน,ชัดแจ้ง"

• express [ADJ] ชัดเจน, See also: ชัดแจ้ง, เด่นชัด, Syn. clear, explicit, unambiguous

ความหมายสุดท้าย เกี่ยวกับ "แสดงออก"

• express [VT] แสดงออก (ทางความคิดหรือความรู้สึก) โดยใช้คำพูด, See also: พูดออกมา, Syn. manifest, reveal, show

นอกจาก ศัพท์ "express" แล้ว เรายังได้เรียนศัพท์ที่เป็นคำเหมือนอีก หลายคำ เช่น

• express ที่มีความหมายว่า "ชัดเจน,ชัดแจ้ง" เราจะเห็นศัพท์ synonym ที่มีความหมายใกล้เคียงกัน อย่างน้อย 3 คำ คือ clear, explicit, unambiguous (คำ ambiguous มาจาก prefix : ambi_ = two. ดังนั้นคำว่า ambiguous แปลว่า ๒ แง่ ๒ ง่าม ไม่ชัดเจน พอเติม prefix : un_ เข้าไป กลายเป็น "unambiguous" แปลตรงตัวว่า "ไม่สองแง่สองง่าม, ไม่ไม่ชัดเจน=ชัดเจน) ดังนั้นคำ unambiguous=คำว่า clear/explicit/express..

[JJ]