ปลูกหม่อน 4 ต้น มีผลรับประทานตลอดปี


วิโรจน์  แก้วเรือง

วิเชียร  ขวัญอ่อน

         กระแสนิยมรับประทานผลไม้สีม่วงแดงกำลังมาแรง ทั้งประชากรในเมืองและชนบท ทำให้“มัลเบอร์รี่” หรือ “ผลหม่อน” หรือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “ลูกหม่อน” ซึ่งกรมหม่อนไหมได้ทำการศึกษาวิจัยมานานกว่า 20 ปี อย่างต่อเนื่องตั้งแต่เมื่อครั้งยังเป็นหน่วยงานเล็กๆ ชื่อสถาบันวิจัยหม่อนไหม สังกัดกรมวิชาการเกษตร

        ช่วงเริ่มต้นในปี พ.ศ. 2535 คณะผู้วิจัยหวังเพียงว่า“ลูกหม่อน” จะเป็นผลไม้ที่นำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์น้ำหม่อน แยม และไวน์ เสริมรายได้ให้กับเกษตรกรผู้ปลูกหม่อนเลี้ยงไหม ที่มีผลหม่อนเป็นผลพลอยได้จากการปลูกหม่อนพันธุ์บุรีรัมย์ 60 ที่ใช้ผลิตใบหม่อนสำหรับเลี้ยงไหม เมื่อทำการตัดแต่งกิ่ง หรือทิ้งต้นหม่อนไว้ให้พักตัวในฤดูแล้ง หม่อนพันธุ์นี้ก็จะผลิดอกออกผลเป็นผลไม้สีแดง จนกระทั่งเปลี่ยนเป็นสีม่วงเข้มมองเห็นเป็นสีดำ ให้ผลผลิตผลหม่อนราว 300-500 กิโลกรัมต่อไร่ต่อปี ต่อมาเราพบว่ามีหม่อนที่นิยมปลูกกันในภาคเหนือเป็นผลไม้ริมรั้ว จึงนำมาศึกษาเปรียบเทียบกับหม่อนพันธุ์บุรีรัมย์60 และพันธุ์อื่นๆ ที่มีศักยภาพให้ผลผลิตผลหม่อนสูง พบว่า หม่อนพันธุ์ที่นำมาจากจังหวัดเชียงใหม่ จากสวนของ นายโกสิ่ว แซ่โก หลังวิทยาลัยเทคนิคเชียงใหม่ โดยนายวสันต์ นุ้ยภิรมย์ นักวิชาการเกษตร สถาบันวิจัยหม่อนไหม กรมวิชาการเกษตร ในขณะนั้น ให้ผลผลิตผลหม่อนสูงกว่าพันธุ์อื่นๆ และขอรับรองพันธุ์จากกรมวิชาการเกษตร เมื่อปี พ.ศ.2549 โดยให้ใช้ชื่อว่า “หม่อนผลสดพันธุ์เชียงใหม่” หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า “หม่อนพันธุ์เชียงใหม่”

        

        ผลการศึกษาวิจัยอย่างต่อเนื่องของกรมหม่อนไหม ที่ใช้ผลหม่อนบำรุงรักษาสุขภาพ เช่น พบว่าผลหม่อนมีฤทธิ์ลดการตายของเซลล์ประสาทจากโรคอัลไซเมอร์ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคพิษสุราเรื้อรัง ทำให้ผลหม่อนเป็นที่รู้จักมากขึ้น และเป็นไปอย่างกว้างขวาง ทำให้ทุกวันนี้มีผู้ผลิตและแปรรูปผลหม่อนเป็นอาหารและเครื่องดื่มหลายราย รวมทั้งประชาชนทั่วไปก็ติดต่อขอต้นหม่อนผลสดพันธุ์เชียงใหม่ ที่กรมหม่อนไหม และที่ศูนย์หม่อนไหมฯทั่วประเทศ ไปปลูกเป็นไม้ผลประจำบ้าน ไว้รับประทานผลสดกันทุกวัน

           

 

การปลูกหม่อนให้มีผลสดรับประทานตลอดปี

 

        การปลูกหม่อนให้มีผลรับประทานตลอดปี สามารถกระทำได้แต่ต้องเอาใจใส่ ทำการบังคับหรือเร่งให้ต้นหม่อนให้ผลิดอกออกผลนอกฤดูกาลหมุนเวียนกันตลอดปี แค่นี้เราก็มีผลหม่อนสดให้ลิ้มรสกันทุกวัน ลองตามอ่านดูว่าจะต้องทำอย่างไรบ้าง

 

  1. ต้องปลูกหม่อนอย่างน้อย 4 ต้น ถามว่าจะปลูกมากกว่านี้ได้หรือไม่ คำตอบคือได้ครับ เช่น เพิ่มเป็น 8 ต้นหรือ 12 ต้น จะทำให้หม่อน 2-3 ต้น มีผลสุกพร้อมให้เก็บผลผลิตเหลื่อมกันตลอด เป็นการประกันว่าจะมีผลหม่อนให้เรารับประทานแบบไม่ขาดช่วง แม้อาจจะมีปัจจัยเสี่ยงเกิดขึ้น เช่น สภาพอากาศร้อนจัด ทำให้ผลร่วงก่อนกำหนด ฯลฯ
  2. ต้องโน้มกิ่งหม่อนปีละ 1 ครั้ง รายละเอียดดังแผนภูมิและรูปภาพ
  3. ต้องตัดกิ่งแขนงต้นหม่อนให้ออกกิ่งใหม่ทุกปีๆละ 2 ครั้ง พร้อมรูดใบออก ดูรายละเอียดระยะการตัดแต่งแต่ละต้นตามแผนภูมิและรูปภาพ
  4. เก็บผลผลิตผลหม่อน ได้ทั้งในระยะผลห่าม (ผลมีสีแดงประมาณ 50% และสีม่วงประมาณ 50%) หรือระยะผลสุก(สีม่วงดำทั้งผล) ตามความต้องการว่าต้องการผลหม่อนรสหวานอมเปรี้ยว หรือหวานจัด มีระยะเวลาการเก็บผลได้ต้นละประมาณ 1 เดือน              

หม่อนแต่ละต้นต้องเป็นอิสระต่อกัน  

        ตามแผนภูมิการปลูกหม่อนผลสดจำนวน 4 ต้น เราสามารถปลูกพร้อมกันได้ ถ้าสามารถให้น้ำต้นหม่อนได้ เราจะปลูกต้นหม่อนเดือนไหนก็ได้ แต่การปลูกจะให้เจริญเติบโตเร็วก็ควรปลูกในช่วงฤดูฝน ตั้งแต่เดือนพฤษภาคมเป็นต้นไป การปลูกในปีแรกควรปล่อยให้ต้นหม่อนเลี้ยงลำต้นให้แข็งแรง เมื่อครบปีหรืออาจไม่ครบปีแต่กิ่งหม่อนแก่แล้วจึงจะทำการโน้มกิ่งได้ เพื่อให้หม่อนติดดอกออกผล ถ้าต้องการให้ต้นหม่อนมีตอสวยงาม ไม่มีตอเล็กตอน้อยมากเกินไปให้ตัดกิ่งไว้ตอ 1-3 ตอ ให้สูงจากพื้นดินประมาณ 80-100 เซนติเมตร                                            

        เมื่อกิ่งใหม่แตกออกแล้วมีอายุ 6-12 เดือน ก็เริ่มโน้มกิ่งเพื่อให้ผลิดอกออกผลได้ และทำการตัดแขนงทุกๆ 4 เดือน โดยกิ่งยังถูกโน้มไว้เช่นเดิม พูดง่ายๆคือหม่อนแต่ละต้นจะถูกบังคับให้ออกผลปีละ 3 ครั้ง ในช่วงระยะเวลาที่แตกต่างกันออกไป ดังแผนภูมิที่ 1, 2 และ 3                                                                                                                    

 

 

 

เมื่อเข้าใจว่าจะต้องทำอะไร อย่างไร คร่าวๆแล้ว เราไปลงมือปลูกหม่อนผลสดกันเลยนะครับ

การปลูกต้นหม่อนผลสด

  1.     ระยะปลูก อาจปลูกเป็นแถว แต่ละต้นห่างกัน 4 เมตร เพื่อเผื่อรัศมีทรงพุ่มไว้อย่างน้อย 2.00 เมตร หรือจะปลูกในแปลงพื้นที่สี่เหลี่ยมด้วยระยะปลูก 4.00 x 4.00 เมตรก็ได้
  2.     การเตรียมหลุมปลูก ขุดหลุมลึก 50 x 50 x 50 เซนติเมตร รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก อัตรา 10 กิโลกรัมต่อหลุม ใส่ปูนโดโลไมท์หรือปูนขาว ประมาณ 1 กิโลกรัมต่อหลุม และปุ๋ยเคมี สูตร 15-15-15 อัตรา 250 กรัมต่อหลุม หรือจะให้แม่นยำต้องใส่ตามค่าการวิเคราะห์ดิน คลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วกลบหลุมด้วยหน้าดินให้พูนเล็กน้อย
  3.     วิธีการปลูก ขุดดินบนหลุมที่เตรียมไว้ให้ลึกพอประมาณ แล้วนำต้นหม่อนที่เตรียมไว้ด้วยวิธีการต่างๆลงปลูกกลบดินให้แน่น
  4.     การบังคับทรงต้น  ต้นหม่อนที่ปลูกจากกิ่งชำชนิดล้างราก หรือชนิดชำถุง หรือปลูกด้วยท่อนพันธุ์จากกิ่งพันธุ์โดยตรง  เมื่อต้นหม่อนเจริญเติบโตได้ประมาณ 6-12 เดือน จะต้องบังคับทรงพุ่มโดยตัดแต่งกิ่งให้เหลือเพียงกิ่งเดียวไว้เป็นต้นตอ มีความสูงประมาณ 80-100 เซนติเมตร จากพื้นดิน ปล่อยให้หม่อนแตกกิ่งใหม่หลายๆกิ่ง เก็บกิ่งที่สมบูรณ์ไว้ กิ่งที่ไม่สมบูรณ์ให้ตัดทิ้งเพื่อให้ด้านล่างโปร่ง ง่ายต่อการปฏิบัติดูแลรักษาด้านเขตกรรมต่างๆ เช่น การกำจัดวัชพืช การใส่ปุ๋ย การพรวนดิน การตัดแต่งกิ่งแขนงและการเก็บเกี่ยวผลผลิต เป็นต้น อนึ่งสำหรับหม่อนที่ปลูกในปีแรกๆ ลำต้นและระบบรากยังเจริญเติบโตไม่มาก อาจจะหักล้มได้ง่าย ดังนั้นจะต้องทำการยึดลำต้นไว้ด้วยไม้ หรือไม้ไผ่ให้แน่นหนา
  5.     การใส่ปุ๋ย ในปีที่ 2 ให้ใส่ปูนขาวหรือปูนโดโลไมท์ตามการวิเคราะห์ความต้องการปูนขาวของดินเพิ่ม ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักในอัตรา 10 กิโลกรัมต่อต้น ร่วมกับปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 อัตรา 250 กรัมต่อต้น
  6.     การให้น้ำ จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องให้น้ำหม่อนในระยะที่หม่อนติดผลแล้ว (โดยปกติจะมีฝนหลงฤดูหรือฝนชะช่อมะม่วงผ่านเข้ามา จะทำให้ต้นหม่อนแตกตาติดดอก ถ้าไม่มีฝนหลงฤดู หลังโน้มกิ่ง รูดใบ ต้องให้น้ำกระตุ้นการแตกตาแทนน้ำฝน) หากขาดน้ำจะทำให้ผลหม่อนฝ่อก่อนที่จะสุก หรือทำให้ผลหม่อนมีขนาดเล็ก
  7.     การตัดแต่งกิ่งและการดูแลรักษาทรงพุ่ม ตัดเฉพาะกิ่งแขนงที่ไม่สมบูรณ์และเป็นโรคทิ้ง เพื่อลดการสะสมโรคและแมลการบังคับให้หม่อนติดผลนอกฤดูกาล ใช้วิธีการบังคับต้นหม่อน เพื่อให้ได้ผลผลิตผลหม่อนในระยะเวลาที่ต้องการ มีวิธีการดังนี้

  

 

1)    ทำการโน้มกิ่งหม่อนที่ปลูกแบบทรงพุ่ม โดยการโน้มกิ่งให้ปลายยอดขนานกับพื้น หรือโน้มลงพื้นดิน รูดใบหม่อนออกให้หมด พร้อมทั้งตัดยอดส่วนที่เป็นกิ่งสีเขียวออกยาวประมาณ 30 เซนติเมตร ใช้เชือกผูกโยงติดไว้กับหลักไม้ไผ่ ซึ่งปักไว้บนพื้นดินสำหรับยึดเชือกไว้

2)    หลังการโน้มกิ่ง 8-12 วัน ดอกหม่อนจะแตกออกพร้อมใบ  จากนั้นจะมีการพัฒนาการของ ผลหม่อน โดยผลจะเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีขาว สีชมพู สีแดง และสีม่วงดำ ตามลำดับ โดยใช้เวลาประมาณ 45-60 วัน ผลจะเริ่มแก่และสุก สามารถเก็บไปรับประทานสดหรือนำไปแปรรูปได้  มีระยะเวลาในการเก็บผลประมาณ 30 วันต่อต้น เพราะผลหม่อนจะทยอยสุก เนื่องจากออกดอกไม่พร้อมกัน

เมื่อต้นหม่อนมีอายุตั้งแต่ 2 ปี เป็นต้นไปจะให้ผลผลิตผลหม่อนประมาณ 1.5-35 กิโลกรัม(ประมาณ 750-1,850 ผลต่อครั้งต่อต้น) เพียงพอต่อการบริโภคผลสดทั้งครอบครัวทุกวัน ตลอดปี ซึ่งร่างกายต้องการวันละ 10-30 ผลเท่านั้น อีกทั้งยังมีผลหม่อนสดไว้แปรรูปเป็นอาหารและเครื่องดื่มได้อีกหลายชนิด เช่น น้ำหม่อน แยมหม่อน เชอเบทหม่อน ฯลฯ ไม่ยากเลยใช่ไหมครับ สำหรับผู้รักสุขภาพทุกท่านที่จะปลูกหม่อนไว้รับประทานเอง หากสงสัยหรือต้องการข้อมูลเพิ่มเติม ก็ติดต่อมาได้ที่กรมหม่อนไหม จตุจักร กรุงเทพฯ โทรศัพท์ 089-4476600 ในหรือนอกเวลาราชการก็ยินดีครับ

บรรณานุกรม

ธเนศ จันทน์เทศ,  จินตนาภรณ์ วัฒนธร,  สุภาพร มัชฌิมะปุระ,  วิโรจน์ แก้วเรือง,  เทอดไทย ทองอุ่น,     ศุภชัย ติยวรนันท์,  นงนุช เอื้อบัณฑิต,  จิณัติตา จิตติวัฒน์,  ณกรณ์ ไกรอนุพงษา และ สุกานดา   คำปลิว. 2555. การศึกษาศักยภาพในการแปรรูปผลหม่อนเป็นผลิตภัณฑ์เสริมสุขภาพในการป้องกัน และลดการทำลายของเซลล์ประสาทและความบกพร่องของความจำใน Alzheimer’s disease. การประชุมวิชาการหม่อนไหม ประจำปี 2555. กรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

วสันต์ นุ้ยภิรมย์. 2546. หม่อนรับประทานผลและการแปรรูป. สถาบันวิจัยหม่อนไหม กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. นันทกานต์กราฟฟิคการพิมพ์. 74 หน้า

วิโรจน์ แก้วเรือง. 2552. ภูพยัคฆ์ แหล่งผลิตหม่อนผลสดรสเลิศ. จดหมายข่าวเส้นไหมใบหม่อน ปีที่4 ฉบับที่ 4

สถาบันหม่อนไหมแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.

 ที่มา : น.ส.พ.กสิกร ปีที่ 86 ฉบับที่ 3 พฤษภาคม-มิถุนายน 2556 โดย วิโรจน์  แก้วเรือง และวิเชียร ขวัญอ่อน

 

 

 

 

 

 

 

 

หมายเลขบันทึก: 552687เขียนเมื่อ 6 พฤศจิกายน 2013 15:34 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 พฤศจิกายน 2013 15:34 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (16)

-สวัสดีครับ..

-ชอบ ๆผลหม่อน....

-เห็นภาพสวนหม่อนแล้วเหมือนสวนองุ่น..

-ขอบคุณครับ..

-

ผมได้ต้นหนึ่งมาจากม.เกษตร กำแพงแสน เมื่อปฐมนิเทศลูกสาว

ตอนนี้นำมาปลูกข้างรั้วเริ่มโตแล้วครับ...

โอ้โฮ ไม่เคยเห็นหม่อนลูกดกอย่างนี้มาก่อนเลยค่ะ ที่บ้านมีหลายต้นค่ะ ปักชำกิ่งไปเรื่อยๆ แต่ลูกไม่ดกค่ะ

ณฐภัค ธนะคำดี ผ่านสำแดง

อยากมีสวนแบบนี้บ้างจังค่ะ

ขอบคุณครับได้ความรู้มากเลย 

สนใจปลูกมากเลยค่ะ

สนใจอยากทำไร่หม่อน จะหาต้นหม่อนได้ที่ไหนค่ะ

ฑิฆัมพร ดิษฐะเนตร

ที่บ้านมีหลายต้น ผลกำลังทะยอยสุก เพิ่งรู้ประโยชน์มากมาย จะปลูกเพิ่มอีกเยอะๆเลยปลูกง่ายมาก

ในที่สุดก็ได้ทราบว่า หม่อนที่บ้านชานเมืองโคราช.... ปัจจับัน คือ "หม่อนพันธุ์เชียงใหม่"..... https://www.gotoknow.org/posts/347390

นาย โกสิ่ว แซ่โก เจ้าของพันธุ์หม่อนนี้ คือ คนที่ สองจากซ้ายมือ (กางเกงน้ำเงิน) ครับ

ขอบคุณสำหรับความรู้ครับ ตอนนี้ทดลองโน้มกิ่งได้เกือบเดือน ออกช่อใบ ช่อดอก เต็มเลยครับ

จิณห์นิภา ชุติญาณัท

ในโคราชแจกพันที่ไหนคะ

สนใจอยากปลูกมากคะ. มี 5 ไร่. แต่ถมที่ปลูกบเานไปแระมาณไร่แล้ว อยู่ราชบุรี. อยากทำแนวท่องเที่ยวคะ เรียนแถวๆๆกทม ที่ใหนคะ

กัญญชัญญ์ เผ่าจินดา

ต้นหม่อนควรปลูกในดินที่มีลักษณะแบบไหนคะ

ที่บ้านแฟนตัดต้นไปบ้างเพราะสูงมาก เลี้ยงไม่ค่อยเป็นค่ะ หลังจากตัดใส่ดินปุ๋ยคอกแล้วออกผลมาเยอะเลยค่ะ เก็บทานได้เรื่อยๆๆลูกๆๆชอบทานค่ะ และเพิ่งตัดกิ่งออกใต้นสูงไม่มาก เอาใบมาทำชาใบหม่อนด้วย หอมมากค่ะ

อยากทราบว่าปักชำกี่วันถึงจะงอกรากอ่ะค่ะถ้าเราใช้น้ำยาเร่งรากด้วย

ลูกหม่อนเยอะมากเลยค่ะ  เป็นสถานที่ท้องเที่ยวเชิงเกษตรได้เลย

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท