ถอดบทเรียน "ต้นกล้าจิตสดใส วัยบริสุทธิ์ จูงลูกหลานเข้าวัด" ; กิจกรรมหลัก


การมีโอกาสได้เป็นส่วนหนึ่งในภารกิจของการสร้างคน-ซ่อมคน...ภายใต้ความเมตตาบารมีขององค์หลวงปู่ประสาร สุมโน ประเด็นสำคัญที่ข้าพเจ้ามักนำมาบูรณาการร่วมกันแบบเนียนเนื้อเข้าไประหว่างวิถีพุทธกับวิถีชีวิตประจำวัน คือ การเรียนรู้ทั้งมิติ "ทาน ศีล ภาวนา" และการฝึกฝนกระบวนการทางปัญญาภายใต้กรอบแนวคิดในเรื่องโยนิโสมนสิการ

และเมื่อองค์ประกอบพร้อมสิ่งที่ได้เติมเข้ามาเสมอคือ ในเรื่องทักษะชีวิต อันเป็นกิจกรรมการเรียนผ่านการเล่นเกมส์ ซึ่งในกิจกรรมนี้ข้าพเจ้าไม่ค่อยถนัดนักในการลงไปลุยพาเด็กเล่นเกมส์ส่งเสริมทักษะชีวิต ก็ได้วิทยากรจิตอาสาเข้ามาช่วยเพิ่มพูนให้ภาพความคิดแจ่มชัดขึ้น

ดังนั้น กิจกรรมหลักจึงประกอบไปด้วย ๓ องค์ประกอบ

คือ...วิถีวัดวิถีธรรมชาติ กระบวนการคิดทางปัญญา และทักษะชีิวิต+ความรู้เรื่องยาเสพติด

นอกจากนี้อาจมีกัลยาณมิตรเข้ามาช่วยเสริมในองค์ประกอบอื่นๆ ตามแต่ถนัดที่กัลยาณมิตรนั้นมีองค์ความรู้ (Tacit Knowledge) ในเรื่องใดใด ก็มาเสริมเพิ่มเติมกระบวนการเรียนรู้ให้แก่เด็กๆ ได้

องค์ประกอบแรก "วิถีวัดวิถีธรรมชาติ" ถือว่าเป็นหัวใจสำคัญของการเรียนรู้ที่ปรารถนาอยากให้เกิดขึ้นในเด็ก เรียนรู้ที่จะใช้ชีวิตในวัด ทำความเข้าใจในความเป็นพุทธศาสนิกชนที่มากกว่าการให้ทานทำบุญใส่บาตรเท่านั้น แต่ได้เรียนรู้ไปถึงการรักษาศีล การเจริญภาวนาผ่านการนั่งสมาธิที่เหมาะกับเด็กๆ คือ นั่งช่วงระยะเวลาสั้นๆ แต่นั่งบ่อยๆ เพื่อสภาวะจิตเกิดความคุ้นชินในการเรียนรู้ใหม่นี้ ดังนั้นจึงไม่แปลกใจว่า ก่อนและหลังชั่วโมงแห่งการเรียนรู้เด็กๆ ก็จะได้ลิ้มรสการเรียนรู้การนั่งสมาธิอยู่บ่อยๆ 

กิจกรรมที่จัดมีขึ้นในกิจกรรมหลักนี้ประกอบด้วย

  • การกราบแบบเบญจางคประดิษฐ์ อันเป็นการกราบที่ถูกต้อง ที่ไม่ใช่การกราบแบบสับหมูโป๊กๆ สามครั้งจบ หากแต่ได้ฝึกฝนการกราบด้วยใจที่นอบน้อมต่อพระรัตนตรัย 
  • การทำวัตรเช้า วัตรเย็น อันเป็นการใส่รหัส (Encoding) เข้าไปสู่การเรียนรู้ของเด็ก ได้ฝึกการสร้างสมาธิผ่านการสวดมนต์ เรียนรู้ความหมายของการสวดมนต์แบบแปล ซึ่งสิ่งเหล่านี้นำไปสู่การเกิดปัญญาที่เป็นสัมมาทิฐิได้หากว่าสวดบ่อยๆ และคุ้นชินเราจะเกิดการพิจารณาเรียนรู้พระพุทธศาสนาผ่านการสวดมนต์ และที่สำคัญข้าพเจ้าตั้งข้อสังเกตว่า ... เวลาที่เด็กๆ สวดมนต์แม้แต่เด็กๆ ต้นกล้า "คุมประพฤติ" เมื่อได้สวดมนต์ต่อเนื่องเป็นเวลาติดต่อกันหลายวัน จิตใจของเขาจะสงบสุขุมขึ้น
  • นั่งสมาธิ เดินจงกลม และฝึกเจริญสติ ... เป็นกิจกรรมสำคัญอีกกิจกรรมหนึ่งที่เด็กๆ ได้ทำบ่อยมาก ครั้งละ ๕ นาทีจากนั้นก็ค่อยเพิ่มระยะเวลา และฝึกพาเด็กๆ เดินแบบเจริญสติที่ทำความรู้สึกตัวอยู่กับการเดิน เดินทั้งที่เป็นรูปแบบ คือ แบบเดินจงกลม และเดินผ่านท่ามกลางธรรมชาติภายในวัด
  • การทานอาหารรวมกันในภาชนะเดียว เป็นการสร้างความหมายแห่งการเรียนรู้ ในเรื่องความเรียบง่าย ความพอเพียง การกินเพื่ออยู่ ไม่เน้นการอยู่เพื่อกินอันเป็นทัศนะของการกินที่สนองกิเลสในเรื่องราคะตัณหา...เด็กๆ จะรู้จักความพอดีของการตักหรือจัดอาหารด้วยตนเอง ไม่โลภมาก ไม่สะสม ...
  • ตื่นนอนแต่เช้ามืด เพื่อลุกมาทำวัตรเช้าและใส่บาตร เป็นสิ่งที่เด็กๆ หลายคนเมื่ออยู่บ้านไม่ได้ทำ การที่เด็กๆ ได้ตื่นเช้าเขาจะมีพลังสดชื่น กระฉับกระเฉง พร้อมเผชิญกับการใช้ชีวิตในช่วงวันด้วยความมีสติอย่างรู้ตัวทั่วพร้อมมากขึ้น และที่สำคัญสุขภาพกายก็ดีตามมาด้วย
  • การเรียนรู้ธรรมชาติ ณ ริมหนองไคร้ อยู่ภายใต้ท้องฟ้าและทุ่งนา เบื้องหน้าเป็นหนองน้ำที่เต็มไปด้วยปลา เด็กๆ ก็จะได้ฝึกถึงซึ่งความอ่อนโยนและเมตตา ผ่านการซึมซับธรรมชาติที่แวดล้อมนั้น

สิ่งต่างๆ เหล่านี้ ข้าพเจ้าเชื่อว่า จิตอันยังคงสะอาดอยู่ของเด็กๆ ที่ยังไม่ได้ถูกอาบด้วยเรื่องราว เหตุการณ์ และบุคคลที่เจือปนไปด้วยกิเลสสามารถที่จะสร้างภูมิคุ้มกันทางจิตวิญญาณให้นำไปสู่การเป็นผู้มีความเข้าใจในชีวิตอย่างอ่อนโยนและมีปัญญาได้

องค์ประกอบที่สอง คือ กระบวนการคิดทางปัญญา

ซึ่งในองค์ประกอบนี้ เป็นกระบวนการที่เด็กได้ถูกเร้าผ่านคำถามให้เกิดการคิด ... ที่นำไปสู่การคิดอย่างใคร่ครวญ ลึกซึ้ง อันนำไปสู่การเกิดความเข้าใจในเรื่องราวและสิ่งต่างๆ ภายใต้ฐานแห่งศีลธรรม

กิจกรรมในองค์ประกอบนี้ จะสะท้อนผ่านออกมาทางงานศิลปะ การวาดภาพ และการเล่าเรื่องผ่านภาพเขียน ผสมผสานกับการพูดบรรยายของเด็กๆ เอง 

คำถามที่ตั้งขึ้นมาเพื่อเร้ากระบวนการทางปัญญาให้เกิดขึ้น จะเป็นคำถามที่นำไปสู่การคิดในเชิงโยนิโสมนสิการ การกระตุ้นเช่นนี้ไปเรื่อยๆ เด็กๆ เขาจะเกิดทักษะกระบวนการคิดเกิดขึ้นเมื่อมีสิ่งมากระทบกับชีวิต และเขาจะสามารถตัดสินใจได้ในเชิงคุณธรรมศีลธรรมมากขึ้น

องค์ประกอบที่สาม คือ ทักษะชีวิต + การเรียนรู้เรื่องยาเสพติด

เป็นการเรียนรู้ผ่านเกมส์และการเล่น เพราะโดยธรรมชาติของเด็กจะต้องมีการเคลื่อนไหว และการเล่นถือว่าเป็นหัวใจสำคัญของการเรียนรู้ในช่วงวัยเด็ก หากเราสามารถส่งเสริมพัฒนาการนี้ได้ให้เกิดในเด็กๆ เขาจะเกิดการเรียนรู้อย่างมากมายผ่านกิจกรรมการเล่น ซึ่งเกมส์หรือกิจกรรมการเล่นจะต้องเป็นเกมส์หรือกิจกรรมที่เด็กมีการเคลื่อนไหว มีการเรียนรู้ และสรุปบทเรียนในกิจกรรมนี้ด้วย

นอกจากนี้ภายใต้...การดำเนินไปของโลก สิ่งหนึ่งที่เด็กจะต้องได้เผชิญคือ เรื่องยาเสพติด ที่หลายๆ คนเชื่อว่าสิ่งนี้ทำให้พวกเขาได้สัมผัสกับความสุขได้อย่างรวดเร็วอันเป็นความเชื่อที่เป็น "มิจฉาทิฐิ" ดังนั้น การใส่กระบวนการเรียนรู้เรื่องนี้เข้าไปในวัยเด็กเพื่อให้เขาได้เกิดการสร้างความรู้ในเรื่องนี้อันเป็น "สัมมาทิฐิ" เมื่อเติบโตขึ้นจะสามารถอยู่แวดล้อมเรื่องเหล่านี้ได้อย่างกล้าหาญและปลอดภัยจากการตกเป็นทาสยาเสพติด

...

๒๓ กันยายน พ.ศ.๒๕๕๖

โครงการต้นกล้าจิตสดใส วัยบริสุทธิ์ จูงลูกหลานเข้าวัด

ครั้งที่ ๑ วันที่ ๒๑-๒๒ กันยายน พ.ศ.๒๕๕๖

หมายเลขบันทึก: 549113เขียนเมื่อ 23 กันยายน 2013 23:35 น. ()แก้ไขเมื่อ 23 กันยายน 2013 23:41 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท