ขณะที่ฝนตกปรอยๆ ซึ่งวันนี้ทั้งวันมีฝนตกไม่ขาดสายแต่ก็ตกไม่หนักมาก ข้าพเจ้านั่งอยู่ในบริเวณที่ศาลา๔ ห่างออกไปไม่ไกลมากนัก เด็กๆ ต้นกล้าคุมประพฤติฯ กำลังช่วยกันสร้างอาคารเก็บของตามดำริขององค์หลวงปู่ นั่งมองอย่างเพลินและได้คิดกับตนเองว่าเป็นที่น่าแปลกใจมาก เด็กๆ เหล่านี้หากออกนอกวัดชีวิตก็คงจะร่อนไปกับการเที่ยวเล่นไปวันๆ กินเที่ยว และเล่น และวนเวียนอยู่กับยาเสพติดและอบายมุขต่างๆ แต่นี่ช่วงเวลาของการอยู่วัดสองเดือนพวกเขาเหล่านี้ได้ทำประโยชน์มากมายต่อวัด
แต่ละกิจกรรมที่ทำส่วนใหญ่ต่างล้วนเกี่ยวข้องกับการพัฒนาวัดแทบทั้งสิ้น และดูเหมือนเด็กๆ ก็จะเพลิดเพลินกับการทำกิจการงานเหล่านี้
ค่าแรงก็ไม่ได้ หากไม่มีเด็กๆ เหล่านี้ทางวัดคงต้องจ้างคนมูลค่าไม่ต่ำกว่าแสนสำหรับเป็นค่าแรงงานในการพัฒนาสาธารณูประโยชน์ ในหลายๆ อย่างที่หลวงปู่ดำริให้ทำให้สร้างให้พัฒนา อาทิเช่น ปะปา อาคารที่พัก ครัว และอื่นๆ อีกมากมายที่ต่างล้วนจำเป็นสำหรับผู้คนและเกื้อหนุนไปถึงชาวบ้านในละแวกนั้น
สิ่งที่เด็กๆ ต้นกล้าคุมประพฤติได้นั้นมีความลึกซึ้งมากยิ่งกว่าการทำงานรับจ้าง นั่นคือ การสร้างกุศลกรรมให้แก่ตนเองสร้างบารมีให้มีเกิดขึ้นในตนเอง แทนที่เวลาจะไปทำในเรื่องเหลวไหลแต่กลับทำสิ่งคุณค่าทางพุทธศาสนา ได้ฝึกความมีวินัยในตนเอง ในเรื่องของการตื่นเช้า รับผิดชอบต่อหน้าที่ที่พระอาจารย์มอบหมายการงานให้ทำ ใครทำเป็นมีประสบการณ์ก็จะเป็นผู้นำคนอื่นๆ ในการทำ ใครทำอะไรไม่เป็นก็ได้ลงมือเรียนรู้และฝึกฝนผ่านการปฏิบัติ ได้ฝึกความอดทนอดกลั้น ฝืนใจกูขัดใจกู ไม่ตามใจตนเอง ซึ่งอุปนิสัยส่วนใหญ่ของเด็กๆ เหล่านี้มักจะไม่มีความอดทนขี้เกียจและไม่มีวินัยแก่ตนเอง แต่เส้นทางบ่มเพาะและฝึกฝนที่มีเกิดขึ้นขณะที่อยู่ในวัดคือ กระบวนการแก้ไขจุดอ่อนและจุดบกพร่องของพวกเขา และที่สำคัญในการทำกิจกรรมนี้พวกเขาก็จะได้ฝึกในเรื่องปัญญาควบคู่ไปด้วย เป็นการฝึกคิดเป็นระบบในการทำงานเพื่อให้ผลของงานออกมาสำเร็จเสร็จตามที่พระอาจารย์มอบหมาย รวมไปถึงการฝึกฝนการคิดแก้ไขปัญหาเมื่อมีอุปสรรคเกิดขึ้น
เด็กๆ เขาไม่รู้สึกตัวหรอกว่าตนเองกำลังได้ฝึกกระบวนการต่างๆ ที่เกิดขึ้นภายในตนเอง แต่เมื่อเวลาผ่านไปหลายวันจากวันเป็นสัปดาห์ จากสัปดาห์เป็นหลายสัปดาห์ และเป็นเดือนเขาจะเริ่มสังเกตเห็นตนเองชัดเจนและทึ่งกับตนเองว่า ตนเองเปลี่ยนไป เมื่อก่อนทำไม่ได้อย่างนี้ยิ่งโดยเฉพาะการตื่นนอนตอนเช้าและการทำงาน
อย่างเจ้าแบงค์ที่ลุงมาทำงานถวายหลวงปู่และนำหลานมาฝากไว้ที่วัดเพราะไปพัวพันเกี่ยวข้องกับยาเสพติด แบงค์ยังเป็นเด็กอยู่มากรอยยิ้มยังสดใส เวลาที่ให้แบงค์ทำอะไร ก็มีความกระตือรือร้นในการทำ รอยยิ้ม เสียงหัวเราะและเบิกบานสะท้อนหัวใจแบงค์ได้หลายความหมาย
เมื่อโอกาสมีในการสร้างกุศล
จิตอันเบิกบานก็ตื่นรู้
"สติ" คือ สิ่งที่เด็กๆ ได้อย่างเต็มๆ ในการทำภารกิจนอกเหนือไปจากความอดทนและความมีวินัย สำหรับเด็กวัยรุ่นที่ไม่ได้มีพื้นฐานทางในเรื่องศีล สมาธิ และปัญญา บวกกับไม่มีความสนใจในเรื่องนี้แต่พวกเขาก็ได้รับการฝึกฝนอย่างเป็นธรรมชาติอย่างไม่รู้ตัว จากความลอกแลกวอกแวกในช่วงแรกๆ ก็จะมีความนิ่ง ความคล่องตัว ความมั่นคงทางจิตใจมากขึ้น
สองเดือนเต็มๆ หรืออาจมากกว่านั้นพวกเขาเหล่านี้ไม่มีโอกาสได้ทำความชั่วเลย เพราะตื่นนอนก็เคลื่อนชีวิตเข้าสู่กุศลกรรมทันทีและต่อเนื่องไปจนถึงการเข้านอน ตอนเช้าและตอนเย็นก็ได้ทำวัตรสวดมนต์ การสวดมนต์ช่วยในหลายเรื่องของจิตของเขา จิตที่มีสติจิตที่มีสมาธิ และนำไปสู่จิตที่เบิกบาน
จะพาเด็กไปสู่การบรรลุธรรมเลยหรือไม่นั้นอาจเป็นเรื่องที่ท้าทายมากเกินไป แต่หากมองเป้าหมายเพียงแค่การละการทำความชั่ว แน่นอนเลยว่าทำได้ทุกขณะของการใช้ชีวิตในวัดนี้
...
บ่มเพาะต้นกล้าแห่งอนาคต