กระบวนการพัฒนาครูด้วยระบบหนุนนำต่อเนื่อง (Teacher Coaching)

           ผมเคยบันทึกเรื่องนี้ไว้ ที่นี่  ขอนำมาบันทึกไว้เป็นประวัติศาสตร์การเปลี่ยนกระบวนทัศน์การพัฒนาครู  จากเน้น training  มาเป็นเน้น learning  โดยขอจารึกไว้ว่าเป็นความริเริ่มของท่านรองเลขาธิการ สพฐ. ดร. อนันต์ ระงับทุกข์  โดยมีพื้นฐานหรือหลักฐานวิธีการและความสำเร็จมาจากโครงการ LLEN ที่นำโดย ดร. สีลาภรณ์ บัวสาย และ ดร. เจือจันทร์ จงสถิตอยู่

            กล่าวใหม่ ว่าโครง TC นี้ มีเป้าหมายพัฒนาระบบพัฒนาครู ด้วย PLC  หรือด้วย KM ครูนั่นเอง  โดย PLC ก็คือ COP ครู

            กล่าวใหม่อีกที โครงการ TC มีเป้าหมายพัฒนาครู ด้วยกระบวนการเรียนรู้จากการทำงานของครู  เท่ากับใช้หลักการ Learning by Doing กับครู นั่นเอง 

          เดี๋ยวนี้ เป็นที่ชัดเจนในวงการศึกษากันแล้วว่า  ทั้งเป้าหมายและกระบวนการเรียนรู้ ที่จัดให้ศิษย์นั้น  ครูก็ต้องปฏิบัติด้วย 

          สพฐ. ลงทุน ๓๐ ล้านบาท มอบให้ สกว. บริหารโครงการ TC  และลงทุน ๒๐๐ ล้านบาทสนับสนุน PLC ครู โดย สพฐ. จัดการเอง เรียกชื่อว่าโครงการ Browser in Service  ดำเนินการคู่ขนานไปพร้อมๆ กัน 

          ผมเรียกชื่อโครงการทั้งสองให้ต่างกัน คือโครงการ TC  กับ โครงการ BS  ทั้งๆ ที่ที่จริงแล้วเป็นโครงการพัฒนา PLC เช่นเดียวกัน 

          ผมมีความสุขมาก ที่วงการศึกษาไทยส่วนที่เป็นกระแสหลักเริ่มเปลี่ยนกระบวนทัศน์ จากเน้นพัฒนาครูด้วยการเรียกมาฝึกอบรม  เปลี่ยนเป็นส่งเสริมให้เรียนรู้ ณ จุดทำงาน 

          แต่หนทางยังยาวไกลครับ  เพราะระบบเดิมเกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ของคนในวงการศึกษามากมาย  กฎแห่งระบบผลประโยชน์เป็นของจริง  ผมเรียกกฎนี้ว่า Law of Establishment  ซึ่งเป็นคนละความหมายกับคำนี้ในทางศาสนา ซึ่งอ่านได้ ที่นี่  คนไม่เคร่งศาสนาอย่างผม เชื่อว่า “พระเจ้าอยู่ในใจคน”  สมัยก่อน และสมัยนี้ในหลายวงการ การอ้างพระเจ้า ช่วยให้ตกลงกันง่ายดี 

         รวมทั้งระบบสั่งการจากเบื้องบน  คิดโครงการใหม่โดยผู้บริหารสูงสุดเพื่อเป็นอนุสาวรีย์ส่วนตน ก็ยังคงอยู่

          และอีกหนึ่งความท้าทายอยู่ที่ความเคยชินของครู  ที่คุ้นเคยกับการไม่ต้องคิด  ไม่คุ้นเคยกับการใช้ความคิด  ไม่คุ้นเคยกับกระบวนการ ลปรร.  คุ้นเคยแต่กับการรับคำสอน และคำสั่ง/สั่งสอน  ความท้าทายนี้ รศ. ดร. สุธีระ ประเสริฐสรรพ์ มีวิธีการฝึกทักษะการคิด/การคิดอย่างเป็นเหตุเป็นผล/การคิดอย่างเป็นระบบ แก่ครู ใช้เวลา ๓ - ๔ วัน  โดยท่านได้เล่าให้ที่ประชุม TC ฟังเมื่อคืนวันที่ ๑๗ ก.พ. ๕๖ ที่โรงแรมบั๊ดดี้ฯ ปากเกร็ด  น่าสนใจมาก  และผมเชื่อว่าได้ผลจริง  แต่ผมคิดว่า หากกลับไปที่โรงเรียน  ครูกลับไปอยู่ในบรรยากาศเดิม สอนแบบเดิม รับคำสั่งจากหน่วยเหนือแบบเดิม  ทักษะนี้ก็จะเลือนไป กลับไปเหมือนเดิม

          การเปลี่ยนรูปแบบการเรียนรู้ของ นร. ไปเป็นแบบ AL (Active Learning)  เน้นใช้ PBL  จึงจะช่วยเปลี่ยนแปลงกระบวนทัศน์ของครู และพัฒนาทักษะการคิด ของครู ไปพร้อมๆ กัน 

          จะเห็นว่า กระบวนการเหล่านี้ คือ การปฏิรูปการศึกษาที่แท้จริง  เพราะเป็นการเปลี่ยนแปลงที่ไปถึงนักเรียน มีเป้าหมายสุดท้ายที่ผลสัมฤทธิ์ในการเรียนของ นร.   และปฏิรูปรูปแบบการเรียนรู้ จากวิธีการที่ใช้ไม่ได้ผล คือแนวทางเน้นสอน  ไปสู่วิธีการที่ รร. กระแสทางเลือกพิสูจน์ให้เห็นแล้วว่าได้ผล  คือแนวทางเรียนรู้งอกงามจากภายในตนของ นร.  จากการลงมือทำ (และคิด) โดย นร. เอง  ครูคอยช่วยแนะนำ และเชียร์ (เป็นโค้ช)

          ครูก็เรียนรู้ด้วยหลักการเดียวกันกับศิษย์  โดยในโครงการ TC มีอาจารย์มหาวิทยาลัย และ ศน. ร่วมกันเป็นโค้ช

          เราเตือนกันว่า โค้ช ต้องไม่ทำ top-down coaching  ต้องเน้นใช้  empowerment coaching   ทาง มรภ. เพชรบุรี บอกว่า จะไปทำ co-reflective process ซึ่งผมเห็นด้วยอย่างยิ่ง   อีกคำหนึ่งคือ Inquiry-Based Coaching

         กล่าวให้แรง โครงการ TC ต้องไม่หลง Coaching-Oriented  ต้องเน้น Learning-Oriented  คือเน้นที่กระบวนการเรียนรู้ของครู  ไม่ใช่เน้นการโค้ช ของ อจ. มหาฯ และ ศน. 

         กล่าวอย่างนี้ก็ผิด  เพราะผลลัพธ์ นอกจากผลสุดท้าย นร. มีผลการเรียนรู้ดีขึ้น  เราจะได้แนวทาง/วิธีการ ดำเนินการ PLC  และ แนวทาง/วิธีการดำเนินการ Coaching (แก่ครู และ แก่ นร.)

          เรากำลังปฏิรูปการเรียนรู้ สู่การเปลี่ยนแปลงระบบการศึกษากระแสหลัก

วิจารณ์ พานิช

๑๘ ก.พ. ๕๖