ทำงานมาตั้งนาน ไม่ค่อยเข้าใจระบาดวิทยาเท่าไรนัก แต่ด้วยโอกาสที่ต้องดูแลนักศึกษาแพทย์ปี 1–3 ในวิชาชนบทศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี ทำให้เข้าใจแนวคิดง่าย ๆ ของระบาดวิทยาได้แก่ Host, Agent, Environment
Host ในความหมายของระบาดวิทยาเป็นเรื่องของตัวบุคคล ซึ่งเทียบได้กับผู้ป่วยเบาหวาน
Agent ในความหมายของระบาดวิทยา คือธรรมชาติของเชื้อโรค ซึ่งเทียบได้กับธรรมชาติชองเบาหวาน
Environment ในความหมายของระบาดวิทยา คือสิ่งแวดล้อมที่เอื้อหรือลดโอกาสติดเชื้อ ซึ่งเทียบได้กับลักษณะพฤติกรรม ครอบครัว วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อมในหมู่บ้าน ร้านค้า ที่เอื้อหรือลดความเสี่ยงที่จะเกิดเบาหวานหรือทำให้การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมทำได้ง่ายขึ้น
“หมอ ๆ กาแฟทำให้น้ำตาลขึ้นไหม”
“ตัวกาแฟส่งผลต่อระดับน้ำตาลในเลือดไม่มาก แต่น้ำตาลใส่ในกาแฟเป็นเรื่องใหญ่กว่าค่ะ”
“ลุงกินกาแฟแบบไหน”
คำตอบที่มักจะได้รับคือโอเลี้ยงในตลาด ซึ่งไม่ใส่เพียงน้ำตาล แต่มีนมข้นหวานอีกครึ่งแก้วหรือกาแฟซอง 3 in 1 ซึ่งมีขายอยู่ทั่วไป เพราะสะดวก
คำแนะนำก็คือ ลุงเลือกซื้อกาแฟน้ำตาลน้อยกินดีไหมค่ะ หรือ กินกาแฟไม่ใส่น้ำตาล เป็นต้น
คำตอบก็คือ ไปซื้อที่ไหนนะหมอ ผมไปหาซื้อทั้งตลาดมาแล้วแต่ไม่มี
“สมาชิกเบาหวานของเรา ใครเป็นร้านค้าบ้าง ช่วยเอากาแฟไม่มีน้ำตาล แล้วก็นมถั่วเหลืองน้ำตาลน้อยมาขายได้ไหมจ๊ะ”
เวลาผ่านไป 1 ปี ไม่มีร้านค้าไหนเอามาขายเลย ฮา......
เหตุผลคือ กลัวไม่มีคนซื้อ ทำไงดีนะ ผู้ป่วยหลายคนต้องกินกาแฟ เพราะต้องตื่นตี 1 มาขายของ ไม่กินก็อยู่ไม่ได้ เฮ้อ ! เมื่อไม่มีใครขาย โรงพยาบาลเอามาขายเองก็ได้
ร้านอโรคยศาลา (ร้านขายสมุนไพรของโรงพยาบาลครบุรี) จึงขยับมาทำหน้าที่ขายของ ที่เป็นสิ่งแวดล้อมที่ดีสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ในอำเภอครบุรี ซึ่งมีรายการของในร้านดังนี้ กาแฟน้ำตาลน้อย นมถั่วเหลืองน้ำตาลน้อย น้ำตาลเทียม แผ่นซีดีสำหรับออกกำลังกาย ยางยืดสำหรับออกกำลังกาย รอกลุงหยาด รองเท้าที่เหมาะกับผู้ป่วยเบาหวานเป็นต้น
ผลดีที่เกิดขึ้น เช่น
พญ.สกาวเดือน นำแสงกุล
อโรคยศาลา ===> ชื่อเพราะจังเลยนะคะ
ขอบคุณค่ะ
ให้กำลังใจโรงพยาบาลครบุรี ที่คิดสิ่งดีดีให้เรียนรู้เสมอ หากขยายผลความคิดนี้ต่อไป จะเพิ่มสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการดูแลตนเองของผู้ป่วยและประชาชนทั่วไปมากขึ้น ชื่นชมค่ะ