KM00092 : สตีฟ จอบส์ เป็นชาวพุทธ?

สตีฟ จอบส์ (Steve Jobs) เป็นชาวพุทธหรือไม่ ไม่ใช่ประเด็นหลักที่จะเขียนในวันนี้ครับ แต่ประเด็นที่จะพูดถึงก็คือเรื่อง "การขอมีเอี่ยว" หรือแปลกันง่ายๆ ว่า "การขอมีส่วนร่วม" อันนี้ผมไม่ทราบว่าชนชาติอื่นๆ เขามีลักษณะเช่นนี้หรือไม่ แต่สิ่งที่ผมเห็นบ่อยๆ ก็คือ "คนไทยเราชอบขอไปมีส่วนร่วม" กับเหตุการณ์สำคัญหรือคนสำคัญ ในเรื่องการอยากมีส่วนร่วมในเหตุการณ์ ตรงนี้อาจเป็นที่มาส่วนหนึ่งของคำว่า "ไทยมุง" สำหรับในเรื่องการเกี่ยวข้องกับคนสำคัญยิ่งไม่ต้องพูดถึง เราจึงมักได้ยินคนรอบข้างของเราพูดเรื่อง "ฉันรู้จัก......ดี" หรือ "ดาราคนนี้เคยเรียนโรงเรียนเดียวกับฉัน" (ทั้งที่สมัยเรียนไม่เคยเจอหรือรู้จักกับดาราคนนั้นเลย) หรือ "นักการเมืองคนนี้เป็นเพื่อนของเพื่อนของน้องของเพื่อนพ่อ" (พยามยามจะเกี่ยวข้องให้ได้)

พอเขียนถึงตรงนี้ เคยอ่านหนังสือของ คุณประภาส (ประภาส ชลศรานนท์) พูดเรื่องทฤษฎี "Six degrees of separation" แปลง่ายๆ ว่า บุคคลหนึ่งสามารถเชื่อมโยงไปถึงบุคคลใด "ในโลก" นี้ได้ โดยเฉลี่ยไม่เกิน ๖ คน เช่น หากเราต้องการติดต่อกับ บิล เกตส์ (Bill Gate) เราสามารถติดต่อผ่านคนรู้จักประมาณ ๖ คน ผมลองนั่งคิดเล่นๆ กับน้องที่ทำงาน ก็พอเป็นไปได้เหมือนกัน! ลองเอาไปเล่นกันดูนะครับ แต่มีข้อแม้ว่าต้องคิดแบบจริงจังนะครับไม่ได้คิดแบบเล่นๆ (ทฤษฎีนี้เขียนขึ้นโดย Frigyes Karinthy ชาวฮังการี แต่ถูกนำไปใช้เล่นและมีชื่อเสียงโดย John Guare ชาวอเมริกัน : จาก Wikipedia)

กลับมาที่เรื่อง "การอยากมีส่วนร่วม" ต่อ การที่คนไทยพูดถึง สตีฟ จอบส์ เรื่องการนับถือศาสนาพุทธ ลึกๆ นั้นก็เป็นส่วนหนึ่งของการอยากเข้าไปมีส่วนร่วม เพราะคนไทยส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ เลยอาจคิดไปว่าคนดังอย่าง จอบส์ ที่นับถือศาสนาพุทธ น่าจะมีส่วนสัมพันธ์กับคนไทยทางอ้อม "จอบส์นับถือพุทธ" หากมีคนพูดขึ้นมากลางวงสนทนา "จริงเหรอ" หลายคนถาม เมื่อรู้คำตอบแล้วหลายคนก็อาจที่จะอดภูมิใจไม่ได้ว่ามีบางอย่างเหมือนเรา หรืออาจคิดไปถึงว่า "เพราะศาสนาพุทธทำให้จอบส์รวยและประสบความสำเร็จ" และเราคงมีโอกาสนั้นบ้าง?

เรื่องแบบนี้ไม่ใช่ครั้งแรกที่เราได้ยินครับ โรแบร์โต บัจโจ (Roberto Baggio) นักฟุตบอลชาวอิตาลี สมัยที่มีชื่อเสียง ในบ้านเราก็เคยมีข่าวเรื่องนับถือ "ศาสนาพุทธ" ของบัจโจ หรือนอกเหนือจากศาสนาก็มีเรื่อง "ขอมีเอี่ยวทางเชื้อชาติ" เช่น กรณีไทเกอร์ วูด (Tiger woods) หรือ วาเนสซ่า เมย์ (Vanessa-Mae) นักไวโอลินชื่อดัง

ที่ว่ามาทั้งหมดไม่ใช่เรื่องไม่ดีนะครับ การที่เราภูมิใจในเรื่องคนดังเหล่านี้มี "เอี่ยว" หรือมี "ส่วนร่วม" กับเรา "ทั้งทางตรงและทางอ้อม" ถือว่าเป็นเรื่องดีครับ ก็แสดงว่าเราภูมิใจในสิ่งที่เรามีอยู่ แต่หากจะให้ดีควรต้องศึกษาด้วยว่าสิ่งที่คนดังเหล่านั้นที่มีบางสิ่งที่เราคิดว่า "เหมือนกับเรา" นั้น มี "ความเหมือน" หรือ "ต่าง" กันตรงไหน ก็น่าจะเกิดประโยชน์มากขึ้น

กรณีของ จอบส์ นั้นนับถือ "พุทธ นิการ เซน (Zen)" ขณะที่เขียนเรื่องนี้ผมได้อ่านเรื่องราวของจอบส์ ที่เขียนโดย วอลเตอร์ ไอแซคสัน (Walter Isaacson) ได้ประมาณครึ่งเล่ม ซึ่งเป็นครึ่งแรกของชีวิตจอบส์ หนังสือเล่มนี้ทำให้เข้าใจที่มาที่ไปของจอบส์ ในการเลือกนับถือเซน มากกว่าเรื่องที่อ่านทั่วๆ ไปที่โยงจอบส์กับพุทธและความสำเร็จ โดยส่วนตัวผมคิดว่าการเลือกวิถีเซนของจอบส์ เป็นเรื่องของความคลั่งไคล้การแหกกฏของวัฒนธรรมอเมริกาในสมัยนั้นมากกว่า "ปรัชญาเซน" จึงเป็นเรื่องน่าสนใจของหนุ่มสาวที่รักการแหกกฏในสมัยนั้น "เรียบง่ายแต่ละเอียดลึกซึ้ง" มีอิทธิพลต่อการคิดของจอบส์หรือไม่อันนี้ผมไม่ทราบเพราะยังอ่านไม่จบ ผมไม่แน่ใจว่าในครึ่งแรกของชิวิตจอบส์ "อาจ" ใช้วิถีแห่งเซนมากเกินไปหรือไม่ คนรัก ลูก เพื่อน ลูกน้อง เจ้านาย หรือคนรอบข้าง ก็ได้รับผลจากวิถีแห่งเซนของจอบส์ อาจรวมไปถึงการต้องออกจาก Apple ของจอบส์ด้วย มีหลายละเอียดอีกหลายเรื่องที่ "พุทธแบบเซน" ของจอบส์ กับ "พุทธตามความเข้าใจของผม" มีความต่างกันมากมาย ดังนั้นความเหมือนกันในเรื่องนี้ของจอบส์ กับผมคง "แตกต่างกัน" บ้างไม่มากก็น้อยครับ

[โหน่ง สคส.]

สวัสดีครับพี่คิดคม

Steve คงใช้ปรัชญาเซน กับการออกแบบ apple iPad iPhone ด้วยกระมังครับ

ทำให้ดูเป็นสิ่งเรียบง่ายแต่ทันสมัย

ถ้าจะบอกว่าปรัชญามีผลกับสินค้า คงจะไม่ได้พูดเกินไปทีเดียว ^_^