ทักษะการจัดการเรียนรู้ด้วยตนเอง

ทักษะการจัดการเรียนรู้ด้วยตนเอง

การเรียนรู้โดยผู้เรียนเป็นผู้เรียนรู้ด้วยการนำตนเองเป็นแนวคิดของการเรียนที่ยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ (student center) ลักษณะการเรียนในรูปแบบนี้ผู้เรียนจะเป็นผู้วางแผนการเรียนด้วยตนเองผู้เรียนแต่ละคนจะรับผิดชอบในการวางแผนการเรียน การดำเนินการเรียน รวมทั้งการประเมินผลสิ่งที่ได้เรียนรู้ด้วยตนเอง (สุวัฒน์, 2542) ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดของทิศนา (2545) กล่าวว่าการนำตนเองเป็นวิธีการเรียนรู้ซึ่งเป็นคุณลักษณะของผู้เรียนยุคปัจจุบันโดยผู้เรียนทุกคนมีความใฝ่รู้โดยธรรมชาติอยู่แล้ว หากได้รับการส่งเสริมให้รับผิดชอบการเรียนรู้ของตนเอง และได้รับการฝึกฝนทักษะที่จำเป็นต่อการศึกษาหาความรู้ด้วยตนเอง ผู้เรียนจะสามารถเรียนรู้ได้ตลอดชีวิตคำว่า “การเรียนรู้ด้วยการนำตนเอง” มาจากคำในภาษาอังกฤษว่า Self-Direct Learning หรือSelf Management Learning มีผู้ให้ความหมายไว้ว่า การเรียนรู้ด้วยการนำตนเองเป็นกระบวนการเรียนรู้ที่ผู้เรียนคิดริเริ่มในการเรียนรู้ด้วยตนเอง โดยวิเคราะห์ความต้องการ กำหนดเป้าหมายของการเรียนรู้ กำหนดกิจกรรมและวิธีการเรียนรู้ กำหนดแหล่งการเรียนรู้ คัดเลือกวิธีการที่เหมาะสม

ตลอดจนการประเมินตนเองว่าเรียนรู้ได้ผลมากน้อยเพียงใด การเรียนรู้ในรูปแบบนี้ผู้เรียนจึงต้องควบคุมตนเองให้ได้ และต้องมีความตั้งใจ มีจุดมุ่งหมายชัดเจนในการแสวงหาความรู้และทำงานอย่างเป็นระบบ ส่วนรูปแบบการเรียนจะเรียนเป็นรายบุคคลหรือเรียนรู้ด้วยการทำงานเป็นทีมก็ได้เพราะการเรียนรู้ในรูปแบบนี้เป็นการพัฒนาการเรียนรู้และสร้างประสบการณ์อย่างมีเป้าหมาย ส่วนในภาษาไทยมีการใช้หลากหลาย เช่น การเรียนรู้ด้วยการนำตนเอง การเรียนรู้ด้วยการชี้นำตนเองการจัดการเรียนรู้ด้วยตนเอง เป็นต้น ความหมาย คือ การเรียนโดยการนำตนเอง การควบคุมตนเอง

การสอนตนเอง การเรียนรู้ด้วยตนเอง โดยตนเองเป็นผู้จัดการกระบวนการให้ได้มาซึ่งความรู้ความเข้าใจ เป็นการเรียนแบบอิสระขึ้นอยู่กับจุดมุ่งหมายและวิธีการของแต่ละคนโดยไม่ขึ้นกับผู้หนึ่งผู้ใด การเรียนวิธีนี้จึงตอบสนองหลักการเรียนรายบุคคล ตอบสนองความพร้อมและแรงจูงใจที่แต่ละคนสร้างขึ้นด้วยตนเอง โดยให้ความสำคัญกับความรับผิดชอบของแต่ละคน และใช้หลักการของความเชื่อที่ว่าทุกคนมีศักยภาพและควบคุมตนได้คุณลักษณะที่สำคัญของการเรียนรู้ด้วยการนำตนเองนั้นมีหลายประการ (สุวัฒน์, 2546)  ดังต่อไปนี้

1. ผู้เรียนแต่ละคนสามารถเพิ่มความรับผิดชอบในการตัดสินใจในทุกขั้นตอน รวมทั้งสามารถควบคุมตนเองให้มีความมานะบากบั่นในการเรียนรู้

2. การนำตนเองถือว่าเป็นคุณลักษณะที่ดีที่สุดที่มีอยู่ในตัวบุคคลทุกคน สามารถนำไปใช้ได้ในทุกสถานการณ์การเรียนรู้

3. การนำตนเองได้นั้นไม่จำเป็นว่าเป็นการเรียนรู้ที่จะเกิดขึ้นโดยอยู่ห่างไกลจากผู้อื่น แต่สามารถเรียนรู้ร่วมกับผู้อื่นได้

4. ผู้เรียนโดยวิธีการจัดการเรียนรู้ด้วยตนเองจะสามารถถ่ายโอนการเรียนรู้จากความรู้และทักษะในสถานการณ์หนึ่งไปสู่สถานการณ์อื่น ๆ ได้

 5. การเรียนรู้ด้วยวิธีการจัดการเรียนรู้ด้วยตนเองจะเกี่ยวข้องกับกิจกรรมต่าง ๆ รวมทั้งทรัพยากรทั้งหลาย เช่น การฟัง พูด อ่าน เขียน การมีส่วนร่วมในกิจกรรมหลากหลาย

6. บทบาทของผู้สอนจะมีบทบาทในการเป็นผู้สนับสนุน เช่น การสนทนา การเสนอแหล่งการเรียนรู้หรือเสนอกิจกรรมการเรียน การมีส่วนร่วมในการประเมิน