พิธีเอาขวัญคนป่วย : ศาสตร์โบราณอีสาน
พิธีเอาขวัญคนป่วย : ศาสตร์โบราณอีสาน
ศุภฤกษ์ ภมรรัตนปัญญา
พิธีเอาขวัญคนป่วยนี้จะคล้ายกับพิธีบายศรีสู่ขวัญ คือเป็นการเรียกขวัญของคนป่วยให้กลับมาอยู่กับตัว แต่จะมีหมอสู่ขวัญ ซึ่งเรียกว่า คนเอาขวัญ หลายคน ยิ่งมากยิ่งดี อย่างน้อย ไม่ต่ำกว่า 7 คน แต่หากมีคนไม่พอจริงๆ ก็ต้องมีหมอสู่ขวัญ 5 คนขึ้นไป
คาย หรือ ค่ายกครู จะประกอบไปด้วย เงิน 2 บาท , ข้าวต้มมัด 1 คู่ , กล้วย 1 ใบ , ไข่ต้ม 1 ฟอง , แหวน 1 วง และด้ายสีขาวเอาไว้ผูกแขนหลายๆเส้น
ในการทำพิธีจะขอด ( ผูก ) ผ้าขาวม้ากับแหวน ให้เป็นรูปหูกระต่าย เอาไปวางไว้กับคาย หมอสู่ขวัญจะสวดคาถาโดยมีหมอคนอื่นนั่งรวมอยู่ด้วยล้อมรอบตัวคนป่วยเอาไว้ เรียกเอาขวัญมา แล้วให้คนในบ้านถือแหวนที่ขอดผ้าขาวม้าไว้มารับเอาขวัญขึ้นไปบนบ้าน คือจะเดินออกไป นอกบ้าน เรียกชื่อคนป่วย แล้วก็เดินกลับขึ้นมา จากนั้นก็เอาแหวนมาวางรวมไว้กับคาย
การดูว่าขวัญมาหรือไม่ ก็จะให้ผู้หญิง 2 คน จับผ้าห่มผืนใหญ่ ๆ โดยจับไว้เพียงแค่มุมผ้า เท่านั้น กางผ้าไว้ทางหลังของหมอสู่ขวัญ พอคนที่ไปรับเอาขวัญมาวางแหวนไว้รวมกับคายแล้ว หมอจะโยนผ้าที่ขอดแหวนข้ามหัวไปทางด้านหลังที่มีผู้หญิงถือผ้าไว้ พอของตกลงบนผ้า ถ้าจับผ้าเอาไว้ไม่อยู่ก็แสดงว่าขวัญยังไม่มา ต้องสวดคาถาใหม่ ถ้าจับผ้าอยู่ก็ถือว่าขวัญมาแล้ว ให้เอา มุมผ้าทั้งสี่ด้านมารวมกัน แล้วเอาผ้านั้นมาให้คนป่วยกอดไว้ จากนั้นหมอจะเอาน้ำมนต์มา เป่าหัวเป่าตัวให้คนป่วย 3 ที แล้วแก้ผ้าขาวม้าออกจากแหวนมาผูกให้คนป่วย เอาด้ายผูกแขนหลายๆเส้น หมอทุกคนและคนที่มาร่วมพิธีก็ต้องผูกแขนให้คนป่วยด้วย
ถ้าไม่ใช้ผ้าห่มในการเอาขวัญคนป่วย ก็ให้ใช้พิธีพาบายศรี คือยกพานบายศรีวนตรงหน้า 3 รอบ เอาบายศรีมาดูไข่ที่ใส่ไว้ข้างใน ถ้าปอกเปลือกออกแล้วไข่งามดีแล้วก็พอ แต่ถ้าไข่ไม่งามก็ต้องทำใหม่ ทำจนครบ 3 ครั้ง แล้วก็ผูกแขนให้คนป่วย
ความเห็น (37)
สวัสดีค่ะคุณหลวง ฯ
ไม่เคยเข้าร่วมพิธีนี้ แต่เคยร่วมพิธีบายศรีสู่ขวัญค่ะ ชอบพานบายศรี สวยงามและมีเอกลักษณ์ดี ขอบคุณค่ะ
อยากให้ที่บ้านทำให้บ้างจังเลย
สวัสดีครับคุณปู
ใช้เเล้วครับ วัฒธรรมไทยเป็นสิ่งที่มหัศจรรย์เเละงดงามเป็นอย่างยิ่งครับ ฉะนั้นเราต้องร่วมกันสานต่อให้ดำรงอยู่ได้อย่างต่อไปครับ
สวัสดีครับคุณไผ่ไม่มีกอ
อย่าอยากทำเลยครับ เพราะส่วนมากเเล้วพิธีเอาขวัญนี้ จะใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการหนัก เเบบไปพบเเพทย์เเล้วยังไม่ดีขึ้นจึงใช้ความเชื่อด้านผีไร่ผีนาเเละไสยศาสตร์เข้ามาช่วยครับ เเต่ถ้าอยากทำก็ทำเเบบบายศรีสู่ขวัญเพื่อเป็นมงคลดีกว่านะครับ คุณไผ่ไม่มีกอ
กอล่ะคิดอยู่เหมือนกัน อยากให้พ่อกับแม่ทำบายศรีสู่ขวัญให้
แต่ไม่กล้าบอก เพราะเมื่อปี 49 กอก็ป่วยหลับหายไปสองชั่วโมง
พอได้กลับมาก็จำใครไม่ได้
จำพ่อกับแม่ไม่ได้ จำครอบครัวไม่ได้ พ่อกับแม่พาไปหาพระ
ไปหาหมอไสยศาสตร์ ผ่านไปประมาณสองสัปดาห์
กอก็จำครอบครัว จำพ่อกับแม่ จำเรื่องราวของตัวเองได้
แต่ตลอดเวลา 5 ปีที่ผ่านมา กอมาอยู่กับครอบครัว
เหมือนมีความรู้สึกผูกพันกันแค่ 5 ปีที่อยู่ด้วยกัน
ก่อนหน้านั้น มันจำไม่ได้ว่าเราผูกพันกันยังไง
สัมผัสไม่ได้ถึงความรักของพ่อแม่ที่ท่านเคยเลี้ยงดูเรามา
แต่แค่รับรู้ว่าตลอดเวลาที่อยู่ที่นี่กับครอบครัวมา 5 ปี
ทุกคนนิสัยดีและรักกอมาก
กอก็เลยสงสัยว่า กอคงเป็นโรคจิตเรื้อรังมาตั้งแต่ ปี 49
แล้วไม่ได้รักษาหรือเปล่า เพราะคนอื่นว่ากอไม่ได้ป่วย
เป็นเรื่องไสยศาสตร์ จนปล่อยมานาน
โชคดีมากเลยครับคุณกอ ที่สามารถกลับมาจำทุกอย่างได้เหมือนเดิม กรณีอย่างที่คุณกอเป็นนี้ ตามหลักทางพุทธพิธีพรามณ์อีสานท่านกล่าวไว้ว่า " การที่ผู้ป่วยมีอาการลืมบิดามารดา ญาติพี่น้องนั้น เป็นภาวะการทางจิตละเอียดที่มีการหลุดออกจากจิตกายซึ่งเป็นจิตเจ้าเรือน เเต่เมื่อมีการทำการเชิญจิตละเอียดนั้นกลับมาสู่จิตกายเเล้วนั้น ก็จะกลับมามีความรู้สึกทุกอย่างตามเดิม โดยการอัญเชิญจิตละเอียดนั้นอาจไม่จำเป็นต้องใช้พิธีทางไสยศาสตร์เเต่มีเพียงจิตที่เชือมถึงกันระหว่างบิดามารดา ผู้อ้อนวอนให้กลับมา ก็จักสามารถกลับมาได้ตามเดิม " นับว่าเป็นสิ่งที่ดีมาก ซึ่งโบราณท่านได้ให้จ้อคิดว่า ระหว่างบุตรเเละผู้ให้กำเนิดนั้นมีสายใยรักที่สามารถเชื่อมถึงกันได้อย่างลึกซึ่งยิงกว่าการที่เห็นด้วยตาเปล่าครับคุณกอ
พอดีมาเจอบันทึกนี้ กอก็คิดอยู่หลายวันว่าอยากจะทำบ้าง
มันก็เลยสะกิดใจขึ้นมา เมื่อกี้ยังสนุกกับการทำ mv อยู่เลย
แต่ก็ต้องนั่งร้องอีก ขอโทษด้วยน่ะค่ะ
สวัสดีค่ะคุณหลวงฯ
เป็นพิธีกรรมที่น่าสนใจดีค่ะ ดาวยังไม่เคยมีโอกาสเข้าร่วมพิธีแบบนี้เลย (เคยได้ร่วมแต่บายศรีสู่ขวัญค่ะ)
แต่ก็ดีแล้วล่ะค่ะพี่ไม่ต้องร่วม ฮ่าๆ
ขอบคุณที่แบ่งปันเรื่องราวดีๆ นะคะ
เป็นพิธีกรรมที่น่าสนใจ แต่ผมเห็นสิ่งเล็กๆ ในตัวชาวบ้านก็คือการช่วยเหลือกันและกันครับ
สวัสดีครับคุณดาว
ขอขอบคุณที่มาเยี่ยมเยียนนะครับ ไว้มาติดตามสาระดีๆบ่อยๆนะครับ
สวัสดีครับคุณเห็ดโคน
ขอขอบคุณที่เข้ามาเยี่ยมเยียนครับ ขอให้เจริญธรรมชีวิตเป็นสุขนะครับ
มาชม
รื้อฟื้นวัฒนธรรมเก่า ๆ ของอีสาน ซึ่งเป็นสิ่งที่น่าสนใจเรียนรู้ของคนรุ่นปัจจุบันนี้นะครับ...
สวัสดีครับอาจารย์อุทัย
ขอบคุณมากครับที่มาชม วัฒนธรรมโบราณหลายๆอย่างหายไปเนื่องจากขาดคนสืบทอดครับ ฉะนั้นคนรุ่นหลังจึงควรอนุรักษ์เอาไว้เป็นอย่างดี
สืบโยด สาวย่าน สานวัฒนธรรม ฟื้นฟูประเพณี นำมาบอลเล่า ปัญญาชาวบ้านร่วมเจือจาร แบ่งปัน ขอบคุณท่านคุณหลวง
สวัสดีครับท่านวอญ่า
ขอบคุณมากครับที่มาเยี่ยมชม พร้อมคำขวัญดีๆนะครับ
สวัสดีค่ะ...
มาดูพิธีรับขวัญของทางอีสานค่ะ...พิธีกรรมทางภาคของพี่...จะใช้ด้ายขาว หรือด้ายสายสินญ์ สีขาว ค่ะ...คนที่จะรับขวัญ คือ พ่อ แม่ ญาติผู้ใหญ่ หรือคนแก่ค่ะ...เขาจะรับขวัญ และให้พรเรา ในวันขึ้นปีใหม่ไทย (วันสงกรานต์)...หรือเมื่อเวลาเราไปเยี่ยมพวกท่าน...อ๋อ ในกรณีที่เราเจ็บป่วยด้วยค่ะ...เป็นการอนุรักษ์ประเพณีไทยอีกอย่างหนึ่งนะค่ะ...ไม่ควรปล่อยให้หายไปนะค่ะ...และเป็นการเรียก "กำลังใจ" กลับคืนมาไงค่ะ...ขอบคุณสำหรับบันทึกที่ดี ๆ มีประโยชน์ค่ะ...
สืบสานประเพณีดังเดิม นับวันยิ่งจางหายออกไป นำเอาวิถีประเพณีต่างชาติเข้ามาแทนที่
ขอบคุณที่นำมาฝากครับ ผมเคยเห็นสมัยเด็กๆ ครับ..
สวัสดีครับบุษ
ประเพณีไทย ต้องช่วยกันอนุรักษ์ ไว้ครับ ขอบคุณพี่บุษมากครับที่มาเยี่ยมชม อิอิ
สวัสดีครับคุณราชิต
ขอบคุณมากครับที่มาเยี่ยมชม ประเพณีไทยเราต้องช่วยกันอนุรักษ์ครับ
- ไม่มีโอกาสได้เห็นภาพจริงเลยครับ
- ปกติเห็นแต่บายศรี
- ขอบคุณครับที่เล่าให้ฟัง
มาเรียนรู้ประเพณีโบราณที่น่าสนใจ ขอบคุณค่ะ..
สวัสดีครับอาจารย์ขจิต
ขอบคุณมากครับที่มาเยี่ยมชม ประเพณีนี้ปัจจุบันค่อนข้างหายากครับ เพราะผู้ที่ทำการเรียกขวัญส่วนมากได้เสียชีวิตไปหมดเเล้ว เหลือเเต่คนรุ้นหลังไม่กี่คนที่ยังมีสืบทอดอยู่บ้างครับ
สวัสดีครับป้านงนาท
ขอบพระคุณมากครับ ที่มาร่วมเรียนรู้ครับคุณป้า
สวัสดีค่ะ
มาชมเรื่องราวค่ะ
สว้สดีครับคุณณัฐรดา
ขอบคุณมากครับที่เข้ามาชมครับ เจริญธรรมนำความสุขในวันนี้นะครับ
เรื่องราวเหล่านี้เป็นมรดกทางภูมิปัญญา ที่มีคุณค่ามากกว่าที่หลายคนคิด ไม่ใช่แค่เป็น "ความงดงามทางศิลปวัฒนธรรม" ไม่ใช่แค่พิธีกรรมในเชิง "จิตวิทยา" แต่เป็นภูมิปัญญาด้านการแพทย์ขั้นสูง ที่ทำให้คนป่วยหนักซึ่งอยู่ในภาวะ "เสียสมดุลชีวิต" ร่างกาย จิตอารมณ์ และจิตวิญญาณ ไม่ประสานสัมพันธ์กัน จะรักษาด้วยแนวคิดแยกส่วนแบบปัจจุบันไม่มีทางหาย ใครมีปู่ย่าตายายที่รู้วิธีเกี่ยวกับเรื่องเหล่านี้ให้เรียนรู้และรักษาไว้ให้ดี นี้คือภูมิปัญญาขั้นสูงที่จะช่วยชีวิตคนได้มากในอนาคต เพราะคนยุคปัจจุบันดำเนินชีวิตที่ขาดสมดุลมากขึ้นเรื่อย ๆ ถึงจุดหนึ่งก็จะปรากฎอาการประหลาดๆ ซึ่งต้องแก้ด้วยการผสานสมดุลระหว่ายจิตและกาย ในแนวทาง "การทำขวัญ" แบบนี้เท่านั้น
ไม่นึกว่าคุณหลวงเวชการจะชอบเกี่ยวกับเรื่องแบบนี้เลย
เพราะส่วนใหญ่จะเป็นความเชื่อของคนรุ่นก่อนมากกว่า
แต่ยังดีนะคะที่คนสมัยใหม่ยังให้ความสำคัญ ถือว่าเป็นเรื่อง
ของการอนุรักษ์ความเชื่อของไทยดีนะคะ เชื่อในเรื่องแบบนี้เหมือนกัน
แต่เดี๋ยวนี้ไม่ค่อยได้พบเจอสักเท่าไร กำลังให้เด็กเรียนเกี่ยวกับความเชื่อพื้นบ้าน
ประมาณว่าทางความเชื่อไสยศาสตร์ ขอบคุณสำหรับบันทึกและแวะเข้ามาทักทายด้วยคะ
อ้าว อาจารย์คุณหลวงยังทำขวัญอยู่อีกเหรอค่ะ อิอิ
ขวัญเอ้ยขวัญมาได้แล้ว
สวัสดีครับคุณกอ
ช่วงนี้งานยุ่งมาก เลยไม่ค่อยได้เข้ามาเพิ่มบทความ นศ. เค้าเร่งให้สอบวิทยานิพนธ์ เลยไม่ค่อยว่างครับช่วงนี้ สบายดีมีความสุขดีใช้ไหมครับคุณกอ
สวัสดีคุณ Bordinet
ใช้เเล้วครับภูมิปัญญาเเละวัฒธรรม ของชุมชนมักจะมีความเกี่ยวข้องของทางจิตวิญญาณเข้ามาเกี่ยวข้องเสมอ เพราะ ปราญ์เเห่งชุมชนเหล่านี้ พวกเค้าสามารถเขาถึงคำว่า สมดุลของชีวิตเเละจิตใจ จึงทำให้พวกเค้าอยู่ได้อย่างมีความสุขโดยยังยึดถือซึ่งประเพณีอันดีงามไว้เหมือนเดิมครับ
เคารพและศรัทธาครับ
สวัสดีครับคุณเมล็ดหญ้า
ขอบคุณมากครับที่มาเยียมชม เเละขอบคุณสำหรับความเคารพเเละศรัทธา ในวัฒนธรรมพื้นบ้านของไทยครับ