วันนี้ช่วยบ่ายวันศุกร์ 7 กรกฦาคม 2549 เรามีโอกาสสนทนากับคุณสนิทฯ ที่สำนักงานทรัพยากรธรรมชาต ภาคประชาชน คุณสนิทฯ เห็นกันมาตี้งแต่ก่อน ปี 2530 วันนี้เขามาทำร่างโครงการเสนอ โอกาสพบกันครั้งนี้เลยพูดคุยถึงความเก่า ความหลัง คุณสนิทฯ เล่าว่า ความจริงคุณสมใจ คุณสำรวย เป็นญาติกัน สายพ่ออุ้ยผาย บุญเป็ง อดีตกำนัน ต.เมืองจัง กิ่ง อ.ภูเพียง ( เดิม อ.เมืองน่าน ) จ.น่าน ปัจจุบันยังมีชีวิตอยู่ อายุกว่า 90 ปี เราสนใจถามว่าแล้วเป็นญาติกันได้อย่างไร คุณสนิทฯ เล่าว่า แม่ของสมใจ ( ชื่อแม่ศรีจันทร์ บุญเป็ง ) เป็นลูกของพ่ออุ้ยผาย ส่วนพ่ออุ้ยผายเป็นพี่ชายของแม่สำรวย ส่วนแม่ของคุณสนิท ( ชื่อแม่ขันแก้ว มณเฑียร ) เป็นพี่สาวคนโตของพ่อของคุณสำรวย ( ชื่อพ่ออินเขียน ผัดผล ) เมื่อสมัยก่อนตอนเรียน สำรวยมาเรียนเกษตรน่าน มาพักอยู่ที่บ้านสมใจ บ้านหัวเวียงเหนือ และคุณหวัน เรืองตื้อ นักปรับปรุงพันธุ์ข้าวชาวบ้านหาดเค็ด ต.เมืองจังฯ ก็เป็นพี่เขยของคุณสนิทฯ
เมื่อปี 2530 คุณสนิทฯ เคยไปจีบสาวที่บ้านน้ำต้วน จีบไปจีบมา ปรากฏว่าเป็นญาติพี่น้องกัน เลยต้องยกเลยให้คนอื่นไปจีบแทน จ.น่าน ก็เป็นแบบนี้ ผู้คนส่วนใหญ่จะเป็นญาติพี่น้องกันส่วนใหญ่ กิจกรรมที่เราทำกัน มักเป็นไปในลักษณะประนีประนอม น่านเป็นเมืองที่โอบล้อมด้วยขุนเขา ผู้คนมีความเอื้อเฟื้อโอบอ้อมเอื้ออารีย์กันมาเป็นเวลายาวน่าน
เกี่ยวกับพี่น้องชาวน่านมีหลายหลายชาติพันธุ์ ชนเผ่า เขาจะมีแซ่ หรือเซ่ง ( ภาษาพูด ) ชื่อสกุลตามถิ่นฐาน เมื่อมีกฎหมายนามสกุลบังคับใช้ ชาวน่านที่ถิ่นที่อยู่ มีความเป็นเครือญาติ ถูกจัดให้ต้องจดทะเบียน ไม่ว่า ลั๊ว ขมุ ม้ง เมี่ยน ลื้อ ไทญวน อื่น ๆ จะมีชื่อสกุลหรือนามสกุล เหมือนกัน เช่น เสารางทอย แซ่ต่าง ๆ หรือขาเหล็ก ( ทาง อ.บ่อเกลือ ) หากเป็นพี่น้องพื้นราบ เช่น บ้านเจดีย์ จะมีนามสกุล ว่า เจดีย์หน่อ เจดีย์ปัน เจดีย์ปน เจดีย์ยะ เจดีย์ถา เจดีย์กัน เท่าที่นับได้ร่วม 16 สกุลที่มีคำว่า เจดีย์นำหน้า ใคร ๆ ก็เป็นญาติกันหมด.
การบอกว่าเป็นญาติกัน ไม่ได้เป็นเรื่องอาย |
ดีจังครับ ที่ได้ฟังเรื่องราวเกี่ยวกับเมืองน่าน
ตอนเด็กๆ ผมมักไปจังหวัดน่านทุกปีช่วงเดือนเมษายน ญาติฝ่ายแม่ผมเป็นคนเมืองน่านนะครับ อยู่ใกลักับวัดพันต้นเลย คุณตาของผมเป็นครูชื่อคุณตา อินแปลง เทพเสนา คุณแม่ชอบเล่าเรื่องในอดีตของญาติผู้ใหญ่ให้ฟังตอนเด็กๆ และผมก็ชอบฟังมากครับ