หน้าแรก
สมาชิก
ชำเลือง
สมุด
ทำขวัญนาค
พิธีทำขวัญนาค ตอน...
ชำเลือง
นาย ชำเลือง มณีวงษ์
สมุด
บันทึก
อนุทิน
ความเห็น
ติดต่อ
พิธีทำขวัญนาค ตอนที่ 7 พิธีกรรมที่ต้องกระทำพิธี เป็นหน้าที่ของใครมาแต่โบราณ (ต่อ)
จุดเน้นของการทำขวัญนาคได้เปลี่ยนไป จนบางครั้งสังเกตดูเหมือนว่า เป็นส่วนประกอบอย่างหนึ่งของการจัดงานบวชไปเสียแล้ว
พิธีทำขวัญนาค
ตอนที่ 7 พิธีกรรมที่ต้องกระพิธี
เป็นหน้าที่ของใคร มาแต่โบราณ (ต่อ)
ชำเลือง มณีวงษ์ (เล่าเรื่อง)
เมื่อสมัย 100 กว่าปีที่ผ่านมา หมอทำขวัญจะต้องเป็นผู้ชาย อาจจะมีหมอเพียงคนเดียวหรือหลายคนก็ได้ แต่สำหรับคนที่นั่งอยู่ต้นหลักบายศรีนั้นเรียกว่า “โหราจารย์” และหมอทำขวัญจะต้องเป็นผู้เฒ่าที่ถือศีลกินเพล มีจริยวัตรที่งดงาม ได้รับการยอมรับนับถือจากปวงชนในละแวกบ้านนั้นให้เป็นผู้ประกอบพิธี และได้ยึดถือเป็นแบบอย่างกันต่อมา ดังนั้นผู้ที่กระทำขวัญนาคจึงมักเป็นพราหมณ์
ในราวปี พ.ศ. 2500 เป็นต้นมา เป็นยุคเริ่มต้นถือเป็นธรรมเนียมประเพณีว่า ผู้ชายที่มีอายุครบ 20 ปีบริบูรณ์ต้องบวช และอยู่ต่อไปจนทนไม่ไหวต้องสึกเรียกว่า ลาสิกขา ประเพณีพิธีทำขวัญนาคได้ถูกต่อเติมให้เกิดความสนุกสนานด้วยการใช้ถ้อยคำสำนวนตลกสอดแทรกลูกเล่นทำให้ถึงใจพระเดชพระคุณ ตามความต้องการของเจ้าภาพมากยิ่งขี้น ทิ้งแบบแผนประเพณีเก่า ๆ ที่เคยมีมาแต๋โบราณแทบจะไม่หลงเหลือ และที่สำคัญคือผู้ประกอบพิธีทำขวัญนาคในยุคนี้ไม่ใช่ท่านผู้เฒ่า ผู้ทรงศีลที่มีจริยวัตรอันงดงาม แต่กลับกลายเป็นศิลปินนักแสดงหรือคนธรรมดาที่อยากร้องทำขวัญนาคก็ไปซื้อตำรา ซื้อเทป ซื้อแผ่นซีดีที่นักร้องเขาบันทึกเอาไว้มาฝึกหัดร้องเพราะเป็นเพลงเกี่ยวกับการทำขวัญนาค หรือเพียงแค่ไปจดจำเนื้อร้องมาจากหมอทำขวัญที่ตนชอบใจมาเป็นแบบอย่าง โดยมิได้เริ่มต้นมาจากบรมครูของตน (ไม่มีครู) จึงทำให้ขาดการครอบงำ (ไม่ได้ผ่านการครอบครู) ขาดระเบียบประเพณี ขาดความขลัง มองข้ามความศักดิ์สิทธิ์ (ไม่มีคาถาอาคม) อย่างที่เคยมีมาก่อนจึงลดน้อยถอยลงจนเกือบจะกลายเป็นการละเล่น (มหรสพ) อย่างหนึ่งไปเสียแล้ว
สิ่งสำคัญในการทำขวัญนาค คือ หลักบายศรีซึ่งหมอทำขวัญจะห่อหุ้มเอาไว้ด้วยโขมพัตรและจะเปิดออกมาในตอนท้ายของพิธีทำขวัญนาค ส่วนบทกลอนที่นำมาร้องในพิธีทำขวัญนาคนั้น ตามแบบฉบับครูโดยทั่วไปมักจะจัดลำดับเนื้อหาเรื่องราวของการทำขวัญนาคเอาไว้ 7 เรื่อง ได้แก่
ชุมนุมเทวดา (เป็นการขอพรให้เจ้านาคและเจ้าภาพ) จะร้องชุมนุมเทวดาแปลด้วยก็ได้ เป็นการอันเชิญสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งปวงให้ลงมาประสิทธิประสาทพร
บทเคารพคุณพระศาสดาพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์
บทร้องเชิญ เชิญครูบาอาจารย์มาคุ้มครอง ช่วยเหลือ ร้องเป็นเพลงไทยเดิม
บทปฏิสนธิ เป็นคำกล่าวถึงบุญคุณของบิดา-มารดาที่ได้ให้กำเนิดเจ้านาคมาและให้การเลี้ยงดูมาโดยตลอด
บทนามนาค กล่าวถึงประวัติความเป็นมาของคำว่า “นาค”
บทสอนนาค เป็นการแนะนำให้เจ้านาคทราบว่า เมื่อบวชแล้วจะต้องปฏิบัติอย่างไร
บทเชิญขวัญ เป็นการรวบรวมสติให้เจ้านาคมีความสงบ มีใจแน่วแน่มั่นคง
มาถึงยุคปัจจุบัน ประเพณีทำขวัญนาคได้แปรผันไปจากความศักดิ์สิทธิ์ ความเชื่อถือ ความศรัทธา มาเป็นความนิยมชมชอบ ความสนุกสนานและเป็นการแสดงอย่างหนึ่งเสียมากกว่าที่จะเรียกว่า “พิธี” เพราะการลำดับขั้นตอนแทบจะไม่มีเหลือให้เห็น บทที่ร้องทำนองธรรมวัตรเหลือน้อยมาหรือแทบจะไม่มี ทั้งที่เป็นเอกลักษณ์ของพิธีทำขวัญนาค มีแต่แหล่ ร้องลิเกและเหลงไทยสากลเป็นหลัก
ถึงแม้ว่า การบวชพระในยุคนี้ จะยังมีการทำขวัญนาคอยู่ก็ตาม แต่จุดเน้นของการทำขวัญนาคได้เปลี่ยนแปลงไป จนบางครั้งสังเกตดูเหมือนว่า เป็นส่วนประกอบอย่างหนึ่งของการจัดงานบวชหรือเพื่อรอเวลากินเลี้ยงโต๊ะจีน
ติดตาม ตอนที่ 8 พิธีกรรมที่ต้องกระทำพิธี เป็นหน้าที่ของใครมาแต่โบราณ (ต่อ)
เขียนใน
GotoKnow
โดย
ชำเลือง
ใน
ทำขวัญนาค
คำสำคัญ (Tags):
#พิธีทำขวัญนาค
#ภูมิปัญญาท้องถิ่น
#หมอขวัญ
#หมอชำเลือง
#หมอทำขวัญ
#หมอทำขวัญนาค
#หมอทำชวัญ จากดอนเจดีย์
#อ.ชำเลือง มณีวงษ์
หมายเลขบันทึก: 364448
เขียนเมื่อ 6 มิถุนายน 2010 13:18 น. (
)
แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 23:01 น. (
)
สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกัน
จำนวนที่อ่าน
จำนวนที่อ่าน:
ความเห็น (1)
[email protected]
เขียนเมื่อ 6 มิถุนายน 2020 06:07 น. (
)
เรียนรู้ครับ
ชื่อ
อีเมล
เนื้อหา
จัดเก็บข้อมูล
หน้าแรก
สมาชิก
ชำเลือง
สมุด
ทำขวัญนาค
พิธีทำขวัญนาค ตอน...
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID
@gotoknow
สงวนลิขสิทธิ์ © 2005-2023 บจก. ปิยะวัฒนา
และผู้เขียนเนื้อหาทุกท่าน
นโยบายความเป็นส่วนตัว (Privacy Policy)
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท