การนิเทศภายใน

การนิเทศภายใน เป็นหัวใจของการพัฒนาคุณภาพ

    การนิเทศภายในโรงเรียน 

                                              โดยยืนยง ราชวงษ์

        การศึกษาทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนแปลงในองค์กรที่สำคัญก็คือเกิดจากความร่วมมือ ร่วมแรง ร่วมใจของบุคคลภายในองค์กรเป็นหลัก บุคคลภายนอกมีส่วนน้อยมาก ดังนั้นกระบวนการทางการศึกษากระบวนการหนึ่งที่สำคัญคือ กระบวนการนิเทศการศึกษา ซึ่งประกอบด้วย กระบวนการนิเทศภายใน(โรงเรียน) กับกระบวนการนิเทศภายนอก(จากบุคคลภายนอกองค์กร เช่น ศึกษานิเทศก์) กระบวนการนิเทศที่ถือว่าสำคัญก็คือ กระบวนการนิเทศภายใน เพราะเป็นกระบวนการที่ดำเนินกิจกรรมโดยองค์คณะบุคคลภายในองค์กรเป็นหลัก แต่สิ่งที่สำคัญว่าการขับเคลื่อนกระบวนการนิเทศภายในจะไปได้หรือไม่ อยู่ที่กระบวนการคัดสรรองค์คณะบุคคลที่มาทำหน้าที่หรือบทบาทของการนิเทศภายใน ต้องเป็นบุคคลที่ได้รับการยอมรับ นับถือและเป็นที่ศรัทธาของเพื่อนร่วมงานก่อนเป็นอันดับแรก ถ้าได้ใครก็ได้มาเป็นองค์คณะกระบวนการนิเทศไม่เกิดแน่นอน จะทำอะไรก็ไม่ไม่ได้รับความร่วมมือ ดังนั้นหัวใจสำคัญของการขับเคลื่อนกระบวนการนิเทศภายในก็คือ “คน” ที่เป็นผู้นิเทศ และ “คน” ที่เป็นผู้รับการนิเทศ

ลักษณะของการนิเทศภายในโรงเรียน

    1.  เป็นการนิเทศการศึกษาอย่างหนึ่ง

    2.  ผู้ทำการนิเทศ คือ ครูในโรงเรียน  อันได้แก่ ผู้บริหารโรงเรียนเองหรือบุคลากร

อื่นในโรงเรียนที่ผู้บริหารโรงเรียนมอบหมายให้ร่วมดำเนินการและเป็นที่ยอมรับของเพื่อนครู

    3.  ผู้รับการนิเทศคือ ครู ซึ่งเป็นบุคลากรของโรงเรียน

วัตถุประสงค์ในการนิเทศภายในโรงเรียน   

คือช่วยให้การเรียนการสอนมีคุณภาพ  กับช่วยให้ครูในโรงเรียนมีขวัญกำลังใจในการทำงาน  ซึ่งส่งผลถึงการศึกษาของนักเรียน ก้าวหน้าไปอย่างมีประสิทธิภาพ บรรลุจุดหมายของหลักสูตร

 ความสำคัญของการนิเทศภายใน

    1. ในขณะที่การนิเทศจากภายนอกโรงเรียนกระทำได้ไม่ทั่วถึง  ไม่ต่อเนื่อง

    2. การนิเทศภายในโรงเรียนช่วยให้ครูปรับปรุงการสอนของตนเองให้มีคุณภาพดียิ่งขึ้น

    3.  การนิเทศภายในโรงเรียนเป็นวิธีการช่วยตัวเองของโรงเรียน  ซึ่งกระทำได้ทันทีที่มี

ความต้องการการนิเทศ

    4. การนิเทศภายในโรงเรียนช่วยครูให้ปรับปรุงพัฒนาการสอนของตน ได้เป็นระยะ ๆ 

ในความถี่ที่สูงได้  เพราะสิ้นเปลืองงบประมาณไม่มากเท่ากับการนิเทศภายนอก

     5.  การนิเทศภายในโรงเรียน  จัดทำโดยบุคลากรของโรงเรียน  ได้เปรียบที่บุคลากรภายนอกนั่งอยู่ในปัญหา รู้ปัญหาด้านการเรียนการสอนในโรงเรียนดีอยู่แล้ว

      6.  กระทำภายในโรงเรียน  โดยบุคลากรของโรงเรียน จัดทำแล้วช่วยให้ครูรู้สึกว่าตนได้มีส่วนร่วมในการบริหารโรงเรียน  รู้สึกภาคภูมิใจว่าการบริหาร เป็นการบริหารแบบประชาธิปไตย 

       7.  เป็นวิธีการที่ผู้บริหารโรงเรียนกระทำในลักษณะที่ใช้ทรัพยากรมนุษย์ในโรงเรียนมีอยู่แล้วให้เกิดให้ประโยชน์สูงสุด

      8.  เป็นวิธีการส่งเสริมให้บุคลากรของโรงเรียนแต่ละคนได้แสดงออกในการพัฒนาการสอนของตน

      9.  เป็นวิธีการที่ช่วยให้บุคลากรภายในโรงเรียนพบปะปรึกษาและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ความคิดและประสบการณ์ซึ่งกันและกัน  นับเป็นการเสริมสร้างความสามัคคีในหมู่คณะให้ทำงานร่วมกัน

      10. ช่วยบุคลากรในโรงเรียนรู้สึกปลอดภัยจากการถูกตำหนิ  การจับผิด  การกล่าวโทษ ที่ไม่เป็นธรรมด้านการเรียนการสอนที่ตนรับผิดชอบ

      11.  เป็นวิธีการที่ผู้บริหารโรงเรียนกระทำแล้วได้มาซึ่ง  การพัฒนาคน  คือ บุคากรผู้สอน พัฒนาเยาวชน  คือ  ผู้เรียน  พัฒนางาน  คือการสอนที่มีประสิทธิภาพสูง  ประสานสัมพันธ์ คือความร่วมมือจากทุกฝ่ายของบุคลากรในโรงเรียน และสร้างขวัญกำลังใจ คือ ทุกคนเกิดความเชื่อมั่น มั่นใจ มีกำลังใจในการพัฒนาการเรียนการสอน

     12. เป็นวิธีการที่ทำได้ครบ  ทำได้มาก  ทำได้ทันที  และทำได้เป็นระยะ  ๆ  เพราะสิ้นเปลืองงบประมาณน้อย และทำได้ครบสามไตรลักษณ์  คือ   การป้องกัน  การแก้ไขและพัฒนา

      13. ช่วยขจัดปัญหา ความรู้สึกไม่เชื่อถือ  ไม่เชื่อมือ  และไม่เชื่อใจบุคคล  ที่เป็นศึกษานิเทศก์จากภายนอกโรงเรียนได้

      14.  ช่วยให้บุคลากรโรงเรียนมีความสามารถในการประเมินผลการสอนของตนเอง  คิดหาวิธีการปรับปรุงพัฒนาร่วมกับเพื่อนร่วมงานในโรงเรียน  ภายใต้ความช่วยเหลือจากบุคลากรในโรงเรียน

      15. เป็นวิธีการกระต้นให้บุคลากรในโรงเรียนรู้จักและเข้าใจตนเอง  เข้าใจบุคลากรอื่นเข้าใจนักเรียน  เข้าใจหลักสูตร  และเข้าใจนวัตกรรมที่ใช้ประกอบการสอน 

      โดยสรุปความสำคัญของการนิเทศภายใน มีความสำคัญมาก  เพราะสามารถแก้ปัญหาด้านทรัพยากรหลาย ๆ  ประการ  โรงเรียนสามารถใช้ทรัพยากรมนุษย์ในโรงเรียนให้เกิดประโยชน์สูงสุดได้ จัดการนิเทศได้เป็นระยะ ๆ กระทำได้ทั้งการป้องกัน การแก้ไข และการพัฒนาไม่แพ้การนิเทศภายนอก และถือว่าได้เปรียบมากคือ  ไม่ต้องเสียเวลาสร้างสายสัมพันธ์หรือสมานจิต  และทุกฝ่ายต่างรู้และเข้าใจในปัญหาอยู่แล้วไม่ต้องเสียเวลาทำความเข้าใจกับปัญหามากนัก  ก็ดำเนินการนิเทศกันได้  ช่วยให้บุคลากรในโรงเรียนรู้สึกภูมิใจว่าตนมีความสำคัญ  ตนได้มีส่วนร่วมในการบริหารงานด้านวิชาการของโรงเรียน และตนได้ทำงานในบรรยากาศการบริหารโรงเรียนที่เป็นประชาธิปไตย 

 ทุกคนต้องมีความเชื่อเกี่ยวกับการนิเทศภายในว่า

    1.  ทุกคนในโรงเรียนต้องเชื่อว่าการนิเทศภายในโรงเรียน  เป็นการช่วยเหลือซึ่งกันและกันมิใช่เป็นการสร้างภาระ

    2.  ทุกคนในโรงเรียนต้องเชื่อว่าทรัพยากรบุคคลในโรงเรียนมีความรู้ความสามารถ

ด้านการเรียนการสอน และการปรับปรุงพัฒนาการสอน ไม่ด้อยกว่าบุคลากรจากภายนอกโรงเรียนที่เรียกว่า  ศึกษานิเทศก์

      3. ทุกคนในโรงเรียนต้องเชื่อว่า  ครูรายบุคคลเป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีค่าที่สุดของโรงเรียน  จำเป็นต้องพัฒนาศักยภาพด้านการเรียนการสอนให้สูงอยู่เสมอ

      4.  ทุกคนต้องเชื่อว่า  ทรัพยากรมนุษย์ในโรงเรียน  สามารถเรียนรู้สิ่งแปลกใหม่ได้ และสามารถนำสิ่งแปลกใหม่ที่เกี่ยวกับการเรียนการสอนไปใช้พัฒนาการเรียนการสอนได้  ถ้าแต่ละคนได้รับการช่วยเหลืออย่างเพียงพอภายในบรรยากาศที่เป็นมิตรและอบอุ่นใจ

      5. ทุกคนต้องเชื่อว่า  การนิเทศภายในโรงเรียน  ต้องเริ่มขึ้นที่ใจของแต่ละคน  หรือมีความรู้สึกต้องการปรับปรุงพัฒนาการเรียนการสอนของตน  มิใช่เริ่มที่การบังคับขู่เข็น

      6. ทุกคนต้องเชื่อว่า  ทรัพยากรมนุษย์ในโรงเรียนคือ  ครูรายบุคคล  มีศักดิ์ศรี  การนิเทศภายในโรงเรียนต้องกระทำในรูปแบบที่ไม่กระทบกระเทือน

       7. ศักดิ์ศรีของครู  การเข้าสังเกตการณ์สอนของครูในห้องเรียน  กระทำได้ภายในกติกาเดียวคือ  การเชื้อเชิญ

      8. ทุกคนในโรงเรียนต้องเชื่อว่า  ไม่มีใครทำอะไรไม่ผิด  เช่นเดียวกัน  กับการสอน

 การสอนที่ถูกในปีการศึกษาหนึ่ง  สำหรับนักเรียนกลุ่มหนึ่ง  สำหรับวิชาหนึ่งนั้น สำหรับอีกวิชาหนึ่งในการศึกษาที่แตกต่างออกไป  และกับกลุ่มนักเรียนที่ไม่เหมือนกันได้  วิธีการสอนจึงต้องปรับเปลี่ยนไปตามความเหมาะสม  และต้องมีการเรียนรู้วิธีการสอนที่แปลกใหม่อยู่เสมอ จึงจะประสบความสำเร็จในวิชาชีพของตน

       9. ทุกคนต้องเชื่อว่า  เยาวชนที่ตนรับผิดชอบสอนเป็นทรัพยากรมีค่าสูงสุดของชาติ  ทั้งได้รับการพัฒนาให้เจริญเติบโตทุกด้านด้วยความระมัดระวัง  การปรับเปลี่ยนวิธีการสอน ให้เยาวชนได้เรียนรู้รวดเร็ว   และเข้าใจจึงเป็นหน้าที่หลักของผู้สอนแต่ละคนที่จะต้องจัดทำภายในบรรยากาศที่เป็นมิตร  และไม่กระทบกระเทือนศักดิ์ศรีของเยาวชน

       10. ทุกคนต้องเชื่อว่า  ครูที่ทำการสอนมาหลายปีไม่จำเป็นต้องมีประสบการณ์การสอนมาก  หมายความว่า ครูที่ทำการสอนมา 10  ปี  บางคนมีประสบการณ์การสอนเพียงปีเดียวเท่านั้น  ดังนั้น  การมีประสบการณ์สอนมากเป็นสิ่งจำเป็นและการนิเทศภายในเป็นกรรมวิธีที่ช่วยครูมีประสบการณ์สอนมากเป็นสิ่งจำเป็นและการนิเทศภายในเป็นกรรมวิธีที่ช่วยครูมีประสบการการสอนเพิ่มขึ้นได้

 

     หลักการนิเทศภายในโรงเรียน

      1.  การนิเทศเป็นการกระตุ้นเตือน  การประสานงาน  และการแนะนำให้เกิดความเจริญงอกงามแก่ครูโดยทั่วไป  อาจกระทำได้โดยการจัดฝึกอบรมที่จะพัฒนาหลักวิชาความรู้  เทคนิค วิธีการสอนให้มีประสิทธิภาพ  และครูมีความเชื่อมั่นในตนเอง

     2.  การนิเทศตั้งอยู่บนฐานของประชาธิปไตย  ผู้บริหารโรงเรียนจะต้องเป็นผู้นำทางการศึกษายอมรับความคิดเห็นของผู้อื่น  และความแตกต่างระหว่างบุคคลให้ทุกคนมีส่วนร่วมกระตุ้นให้เกิดความคิดริเริ่มสร้างสรรค์  และมีส่วนร่วมในการดำเนินการตลอดจนการตัดสินใจ

     3.  การนิเทศเป็นกระบวนการส่งเสริม  สร้างสรรค์  การหลีกเลี่ยงการบังคับการสร้าง

บรรยากาศให้ครูเกิดความริเริ่มตามความสามารถแต่ละคน

     4. การนิเทศกับการปรับปรุงและพัฒนาหลักสูตร  เป็นงานที่เกี่ยวพันกันไม่แยกจากกัน

     5. การนิเทศคือการสร้างมนุษย์สัมพันธ์  ยอมรับนับถือบุคคลอื่นเข้าใจคนอื่น  เห็นอกเห็นใจคนอื่น  เปิดเผยตรงไปตรงมา  และให้ความช่วยเหลือเพื่อสร้างไมตรี

    6. การนิเทศมุ่งส่งเสริมบำรุงขวัญ  เพื่อให้ครูมีขวัญกำลังใจดี  จะส่งผลถึงคุณภาพของการเรียนการสอน

          การนิเทศมีจุดมุ่งหมายที่จะขจัดช่องว่างระหว่างโรงเรียนกับหน่วยงานหรือองค์กรต่าง ๆ  โดยเฉพาะในชุมชน  เพราะการนิเทศมุ่งที่จะพัฒนาหลักสูตร  และใช้ทรัพยากรให้เหมาะสมกับความต้องการและสภาพการณ์ของท้องถิ่นนั้น  ๆ

 

                  

 

 

 

 

                               

 

                               

 

 

 

 

[พิทักษ์]

ขอบคุณครับที่ให้ความรู้