เรียนรู้พิธีทำขวัญนาค ตอนที่ 8 บทร้องเพลงลาประกอบพิธีทำขวัญนาค

ด้วยความประทับใจให้กับผู้ฟัง เมื่อก่อนที่จะต้องจากลา จึงมีบทร้องฝากไว้เป็นเพลง

เรียนรู้พิธีทำขวัญนาค

ตอนที่ 8 บทร้องเพลงลา

ประกอบพิธีทำขวัญนาค

โดย นายชำเลือง มณีวงษ์

ผู้มีผลงานดีเด่น รางวัลราชมงคลสรรเสริญ ด้านเพลงพื้นบ้าน ปี 2547 

          หมอทำขวัญนาคที่เป็นผู้ประกอบพิธีในแต่ละงาน เป็นบุคคลที่ท่านเจ้าภาพหรือเจ้าของงานมีความเชื่อถือ ศรัทธาในตัวบุคคลจึงตกลงปลงใจที่จะให้เป็นผู้มาประกอบพิธีสำคัญ อันเป็นประเพณีที่เชื่อถือกันมานานกว่า 150 ปี หลายครั้งที่ไปทำหน้าที่โหราบดีแล้ว ได้รับเกียรติจากท่านเจ้าภาพให้ได้กลับไปในสถานที่ใกล้เคียงกันอีกหลายครั้ง เพราะความรัก ความเชื่อถือ ความศรัทธา

          ดังนั้นก่อนที่หมอทำขวัญจะลาจากเจ้าของงานไป หมอทำขวัญรุ่นก่อน ๆ ท่านได้ประพันธ์บทร้องแหล่ บทพูดฝากก่อนจากลาเอาไว้หลายรูปแบบอย่างน่ารับฟัง เหมือนเป็นการแสดงความอาลัยที่มีต่อกัน ในช่วงระยะเวลาสั้น ๆ เพียงไม่กี่ชั่วโมงที่หมอขวัญมาทำหน้าที่ แต่ด้วยภูมิปัญญาของแต่ละท่าน ที่สามารถสร้างความประทับใจให้กับผู้ฟัง เมื่อก่อนที่จะต้องจากลา จึงมีบทร้องฝากเป็นเพลงบ้างหรือเป็นคำพูดบ้าง ดังที่จะนำเอามาเสนอในบางตอน เพื่อการเรียนรู้เอาไว้ ดังนี้ 

        

        

แหล่ลา (จากต้นฉบับเดิมและปรับปรุงใหม่)

             เมื่อก่อนจะลาเมื่อคราจะไกล      ขอชมน้ำใจเจ้าภาพของผม

         แสนประเสริฐน่าเทิดเชยชม           ช่างน่านิยมเมื่อได้มายล

         ขอชมบายศรีสวยดีจริงนั่น             คนทำชำนาญประเสริฐเลิศล้น

         มองแต่ชั้นล่างกระทั่งชั้นบน           ยากที่จะหาคนอื่นใดมาทำ

         อันว่าบายศรีที่ตั้งข้างหน้า              เป็นปริศนาที่งามล้ำ

         ก่อนลาเวียนแวะเข้ามาแนะมานำ     ท่านจงจดจำคำอธิบาย

             เมื่อยกบายศรีเอาเข้ามาตั้ง         ก็เหมือนกายยังเราท่านทั้งหลาย

         เมื่อถือกำเนิดเกิดแล้วก็ตาย           อยู่ด้วยดอกไม่เอามาแทรกแซม

         เป็นเครื่องสลักนำเอามาจักมาหั่น    เป็นเชิงเป็นชั้นดูงามแฉล้ม

         มีข้าวมีไข่คาวหวานแซกแซม         ช่างเหน็บช่างแนมทุกชั้นไป

         มีไม้ขนาบบายศรี 3 อัน                 มีด้ายดิบพัน กันเข้าไว้

         เอาใบตองห่อหุ้มพุ่มภายใน           สุดจะบรรยายเพราะเวลาไม่มี

            ขอลาเครื่องไฟให้แสงสว่าง         งามตาสะพรั่งหลายหลากมากสี

         เสียงดังฟังชัดถนัดถนี่                   บริการอย่างดีแน่นอนเที่ยงตรง

         ลาแล้วดนตรีที่บรรเลงไพเราะ         มิใช่มาเคาะกันเล่นส่ง ๆ

         เสนาะสำเนียงพร้อมเพรียงทั้งวง      ตั้งแต่เพลงโหมโรงเพลงรับเพลงรัว

             ขอลาแขกเหลื้อที่มามากล้น       ลากันหมดทุกคนก็คงไม่ทั่ว

         ลาสาวคนสวยที่มาช่วยทำครัว         หมอขวัญหวั่นกลัวแฟนเขาจะกัน

         จะเดินไปชมคนงามติดตามถึงจุด     แล้วก็ต้องมาหยุดโดยกะทันหัน

         หันไปมองพ่อนาคเขานั่งมานาน       มองดูนาคนั้นมีอาการอ่อนเพลีย

              ขอลาพ่อนาคไปก่อนหนา...      โอกาสข้างหน้ามาแล้วช่วยเชียร์

         ปีหน้าฟ้าใหม่หวังไว้ไม่เสีย             หมอขวัญอ่อนเพลีย ด้วยโรครุงรัง

         ขออำนวยอวยพรเมื่อก่อนจะจาก      ขอให้ท่านเจ้าภาพจงสุขสมหวัง

         มีบ่าวมีค่ารุมหน้ารุมหลัง                ชื่อเสียงโด่งดังไปไกลแสนไกล

         จงเจริญสุขอย่าได้ทุกข์ร้อน            เหมือนดังคำพรที่ได้กล่าวไว้

         ท่านปรารถนาในสิ่งใด                   ให้สมดังใจ....ที่เจตนา....

ที่มา  พิธีทำขวัญนาคและแหล่ต่าง ๆ. 2512.

 

แหล่พรศรัทธา

            ขอเพิ่มศรัทธา มหาผล               พุทธนิพนธ์ จตุพร

         สถิตเสถียร สถาวร                       ให้แน่นอน ก่อนจะลา

         ความเจ็บอย่าได้ ความไข้อย่ามี       ให้หมดคาวราคี เถิดท่านจ๋า

         ขอให้มีสุข ทุกเวลา                      งามหน้าตา แลวิลัย

            จงพูนเพิ่ม ซึ่งโภคา                   อเนกนานา อนันต์ไฉน

         จะปรารถนา ในสิ่งใด                    ให้สมดังใจ เจตนา

         สู้พากเพียร บำเพ็ญผล                  หวังช่วยตน เมื่อหลับตา

         ทั้งโลก และโลกหน้า                    ได้พึ่งพา เป็นเพื่อนตน

            สมัยนี้ ชีวิตมนุษย์                     ช้าเร็วที่สุด ได้เห็นผล

         ที่สุดก็ตาย ล่วงวายชนม์                ชั่วดีมีจน ก็ต้องตาย

         ถึงมีทรัพย์ เป็นแสนล้าน                ไม่เป็นแก่นสารในจุดหมาย

         เมื่อถึงคราว ชีวาวาย                    ไม่มีอะไร เข้ามาประกัน

            ทั้งลูกเมีย บริวารทั้งหมด            โศกกำสรด ไม่สุขสันต์

         ต้องพลัดพราก ต้องจากกัน            ดับชีวัน ศูนย์ชีวี

         ทั้งลูกเมีย ที่คิดถึง                       เมื่อวันนั้นมาถึง หมดขันตี

         ไม่สามารถผลัดรอ ขอชีวี               ไว้สักกี่ หนอเพลา

            มัจจุราช  ไม่รั้งรอ                     ทั้งหมดหนอ ต้องก้มหน้า

         ติดอกตัน กลั้นน้ำตา                     หมดปัญญา ทั้งหญิงชาย

         มีบางบ้าน ก็บานบน                     ขอบวชตน ให้พ้นตาย

         บ้างบนเจ้า บ้างบนนาย                 ไม่พ้นตาย เลยสักคน

            อันสังขาร เป็นการจำกัด             ถึงคราววิบัติ ไม่รับสินบน

         ไม่ว่าหนุ่มแก่แม้กลางคน               ถึงมีเวทย์มนต์ ก็มรณา

         พระพุทธพระธรรมนำสดับ              ป้องโสตฟังศัพท์โดยสัจจา

         เหมือนภาชนะ สุวรรณรจนา           ฟังธรรมมา อย่าหมิ่นใจ

            ให้ฟังเทศน์ กล่อมใจบ้าง           ให้เห็นทาง สว่างไสว

         สาวหนุ่มกระเตาะ ไม่พอใจ            อยากจะให้ มีเฮฮา

         คนชะแร ชะราร่าง                       ก็เบาบาง เรื่องตัณหา

         มักสรรเสก อุเบกขา                     ตั้งหน้าตั้งตา ฟังบาลี

            ตอนสุดท้าย ก่อนจะลา              ขอบอกว่า ได้มางานนี้

         สุขหัวใจ ได้มาฝากไมตรี               เจ้าภาพแสนดี มีเมตตา

         ทั้งการต้อนรับ ประคับประคอง        น้ำใจท่านต้อง จดจำไว้หนา

         อีกนานแค่ไหน กว่าที่จะได้มา        จะตั้งตา นับเวลารอคอย

            ขอให้พรพระ สี่ประการ              ประสบแด่ท่าน เต็มเกินร้อย

         ขอให้รวยเงินล้าน ความฝันที่รอคอย จากเงินร้อย เป็นเงินหมื่นเงินพัน

         เมื่อจะต้องลา มองหน้าแล้วนึก        อยู่ในความรู้สึก ที่สุขสันต์

         ขอให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ สถิตมานาน        คุ้มครองทุกท่าน..ให้ประสบ..โชคดี

 

ร้องลา (สร้อยเพลงลา) แล้วออกแหล่หรือราชนิเกลิงตาม

            มองดูนาฬิกา  (เอ่อ เอิ้ง เอย..)    เวลาจวนหมด..

         คงจะต้องละลด  (เอ่อ เอิง เง้ย..)    บางอย่างออกไป

         ดูตะวันหรือก็เย็น (เอ่อ เอิ้ง เงอ..)    ลงแรมรอย

         นกขมิ้นเหลืองอ่อน (เอ่อ เอิง เง้ย..) เจ้าจะนอนไหน

            เอ่ยปากอำลา (เออ เอิ้ง เงย..)     แล้วทุกท่าน

         ถึงตัวไปใจนั้น (เอ่อ เอิง เง้อ..)       ไม่ห่างไกล

         แม้นว่าเราจากกัน ไม่ช้าพลัน          คงได้พบ กันใหม่

         ให้โชคดีมีชัย หมดทุกข์                โรคภัย ตลอดกาล

                             

ติดตาม เรียนรู้พิธีทำขวัญนาค ตอนที่ 9 บทร้องเพลงเบิกบายศรีประกอบพิธีทำขวัญนาค