วันๆ บรรณารักษ์ ทำอะไร

“ขอบคุณที่ใช้บริการ โอกาสหน้าเชิญใหม่นะคะ”

 วันๆ บรรณารักษ์ ทำอะไร 

มีหลายคนชอบตั้งคำถามว่าวันๆ บรรณารักษ์ ทำอะไร วันนี้เลยลองนั่งนึก ตรึก ตรอง ดู ว่าวันๆ เราทำอะไร เริ่มจากสายงานของบรรณารักษ์ก่อน จริงๆงานในห้องสมุดแบ่งเป็น 3 สายงาน

1. สายบริการ

2. สายเทคนิค

3. สายบริหาร

ซึ่งทั้ง 3 สายมีภาระหน้าที่แตกต่างกัน ณ ที่นี้จึงขอพูดเพียง 2 สาย คือ สายบริการ และสายเทคนิค เพราะเป็นสายที่เกี่ยวพันกับผู้ใช้ และเป็นหน้าเป็นตาห้องสมุด

ส่วนสายบริหารมันก็คืองานบริหารนั่นล่ะ นะนะ

บรรณารักษ์งานบริการ

เป็นบรรณารักษ์ที่ทำหน้าที่เน้นงานบริการผู้ใช้ ซึ่งก็มีหลากหลายงานตามแต่ว่าห้องสมุดนั้น มีนโยบายให้บริการใครบ้าง หรือวางให้หน่วยงานมีบริการอะไรบ้าง

(ซึ่งห้องอ่านหนังสือ คณะพยาบาลศาสตร์ มีบรรณารักษ์คนเดียว ดังนั้นจึงต้องบริการทุกอย่างตามที่จะสามารถบริการได้)

1. บรรณารักษ์ฝ่ายยืม-คืน

ก็เหล่าบรรณารักษ์ที่นั่งอยู่ที่เคาน์เตอร์ยืม-คืน และรวมถึงบรรณารักษ์ให้บริการยืมใช้ทรัพยากรสารสนเทศในแผนกต่างๆด้วย ซึ่งท่านจะเห็นพวกเขาเหล่านี้ยืน/นั่งอยู่ที่หน้าเคาน์เตอร์ตลอด ซึ่งคนทั่วไปก็มักจะคิดว่า ทำหน้าที่ยืม-คืน ประทับตรา วดป. ที่ต้องคืน แล้วโยนมันไว้ข้างหลัง จริงๆก็ไม่ผิดนักหรอก (เพียงแต่พวกเขายังมีหน้าที่ดูแลในเรื่องการปรับ เช็คข้อมูลมีปัญหาในระหว่างการยืม-คืน

กล่าวคือ มันก็มีงานให้ทำได้ทั้งวันล่ะค่ะ แต่มันเป็นแบบเรื่อยๆ งานยืม-คืนจะหนักมากคือช่วง เช้า กลางวัน และเย็น เพราะเป็นช่วงที่เด็กๆ นิสิต และผู้ใช้มะรุมมะตุ้ม ซึ่งปัญหาหนักที่บรรณารักษ์เจอบ่อยๆคือ ผู้ใช้ที่ยืมไปแล้วมาคืนช้า ไม่ค่อยยอมเสียเงินค่าปรับ.... มีทุกที่ทุกหน่วยงานค่ะ บางคนขอต่อรองราคา แต่พวกนี้พอว่า พวกที่มาถึงอวดเบ่งว่าข้าใหญ่ แล้วไม่ยอมเสียเงินนี่สิน่าหงุดหงิด  ถ้าบรรณารักษ์ไม่ใจเย็นพออาจจะมีตบตีกันแน่ๆ ฉะนั้นบางครั้งจึงเจอบรรณารักษ์หน้าบูดๆ  แล้วยังมีหน้าที่คอยจัดชั้นหนังสืออีกด้วยนะคะ จัดชั้นธรรมดาก็คงไม่หนักหนาอะไรหรอกคะ แต่บางครั้งเจอผู้ใช้ที่ขยันอ่าน ขยันค้นมากๆ คือยกหนังสือทั้งชั้นออกมาแล้วก็กองไว้เพนิน คงคิดว่าบรรณารักษ์ว่าง

2. บรรณารักษ์ตอบคำถาม

โดยหน้าที่คือคอยให้คำแนะนำและตอบคำถาม-ปัญหาที่เกิดจากการใช้ เป็นงานที่บรรณารักษ์ต้องมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีมากๆ เพราะเป็นงานที่ประจันหน้าผู้ใช้ และเป็นงานที่เจอผู้ใช้ หลากหลายมีทั้งคนปกติ คนอัจฉริยะ คนไม่ค่อยฉลาด คนไม่เข้าใจตัวเอง และคนบ้า ซึ่งแต่ละพวกก็มีหลากหลายแนว ถามดีบ้าง ไม่ดีบ้าง บรรณารักษ์ก็ให้บริการกันไป การให้บริการ ณ ตรงนี้คือการให้คำตอบในสิ่งที่ผู้ใช้ต้องการ ส่วนใหญ่มักเป็นเรื่องที่ผู้ใช้หาอะไรซักอย่างไม่เจอ แต่.....

(ขอบ่น) คนไทยส่วนใหญ่อวดเก่งนะคะ ประมาณว่าหาไม่เจอ แล้วไปพูดข้างนอกว่า "ไม่มี "  “หรือหาไม่เจอ ก็บอก หายไปแล้ว”…......ก็ไม่มาถามบรรณารักษ์ ให้บรรณารักษ์ช่วยหาให้ล่ะ

บรรณารักษ์ตอบคำถามก็จะช่วยหาคำตอบให้ โดยถ้าเป็นเรื่องง่ายๆ (ที่ผู้ใช้ไม่เข้าใจ) บรรณารักษ์จะแนะนำวิธีการหาให้ เพราะ เรื่องง่ายๆ ก็ต้องฝึกให้ผู้ใช้หาเองเป็น จะได้หาเองได้ในอนาคตไม่ต้องคอยพึ่งบรรณารักษ์ตลอดเวลา

3. บรรณารักษ์สืบค้น???

จริงๆแล้วก็คือ บรรณารักษ์ตอบคำถามนั้นล่ะ เพียงแต่บางครั้งบรรณารักษ์ต้องทำหน้าที่สืบค้นข้อมูลจากฐานข้อมูลมาให้ผู้ใช้บริการ (หรือหนักกว่านั้นบริการหาหนังสือให้ด้วย เดี๋ยวลงมารับนะคะ)

บรรณารักษ์งานเทคนิค

เป็นบรรณารักษ์ที่มักจะทำงานอยู่เบื้องหลังราวกับรัฐบาลเงาก็ไม่ปาน มักจะไม่ชอบเสนอหน้าออกไปข้างนอก เพราะไม่ถนัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่าน งานที่พวกเขาเหล่านี้ทำ ก็ไม่ใช่ธรรมดานะ ก็จะมีตั้งแต่

1. งานจัดซื้อ หน้าที่คือคอยหาสารพัดทรัพยากรสารสนเทศเข้าสู่ห้องสมุด ตั้งแต่ติดต่อสั่งซื้อ จัดหา จัดทำ ขอรับบริจาค เพื่อให้ได้ของนั้นๆมา และคอยประสานงานในกรณีที่ต้องมีการทำสัญญา ต่อสัญญา และเมื่อซื้อมาแล้วก็ต้องทำหน้าที่ลงทะเบียนสิ่งที่ซื้อมาด้วย คือต้องมาประทับตราหนังสือ แสดงความเป็นเจ้าของอีก   1 เล่ม ก็ต้องประทับตราประมาณ 7 ที่

2. งานจัดหมวดหมู่ ให้หัวเรื่อง

เป็น 1 ในงานที่หลายๆคนอยากจะร้องยี้ แต่ก็ปฎิเสธไม่ได้ จัดหมวดหมู่ก็คือ มานั่งให้เลขเรียก แก่หนังสือแต่ละเรื่อง ตรงนี้ขออธิบายยาวนิด เพราะคาดว่าหลายๆคนไม่เข้าใจ ไอ้เลขหมู่ที่ว่านี้ เป็นการแบ่งหนังสือออกตามเนื้อหาสาระ โดยใช้สัญลักษณ์มาแทนเนื้อหาหนังสือ ซึ่งไอ้เจ้าสัญลักษณ์ที่ว่านี้จะครอบคลุมเนื้อหาทั้งหมดภายในเล่ม แต่ดึงเฉพาะส่วนที่เป็นหลักเท่านั้น โดยเลขหมู่ที่ว่านี้ ใช้ๆกันอยู่ก็มีหลายแบบ ตามแต่ห้องสมุดพิจารณาความเหมาะสม แต่หลักๆที่ใช้กันในไทยก็จะมี

1. ระบบ Dewey  ให้นึกถึงเลขหมู่ที่มันมีแต่ตัวเลข ไล่ตั้งแต่ 100 - 000 (ในห้องสมุดจะจัด 000 - 900)

2. ระบบ LC ระบบนี้จะเป็นตัวอักษรภาษาอังกฤษผสมเลข ปกติก็คือ A - Z ยกเว้น I O W X Yและแต่ละตัวอักษรจะแบ่งย่อยๆได้อีกเช่น A ก็จะมี Aa - Az (จริงๆมันไม่ครบทั้งหมดหรอก)

3. ระบบ NLM ระบบนี้จะคล้าย LC แต่มีเนื้อหาไปทางสาขาแพทย์ จึงเป็นระบบที่นิยมใช้ในโรงพยาบาล หรือ มหาวิทยาลัยที่ผลิตพวกหมอ พยาบาล เป็นหลัก

(ซึ่งห้องอ่านหนังสือ จัดหมวดหมู่หนังสือด้วยระบบ NLM เหมือนชาวบ้านเค้าทั่วโลกละคะ)

ซึ่งไอ้การคิดเลขเหล่านี้ออกมา บรรณารักษ์ก็ต้องมานั่งอ่านหนังสือเพื่อตีความให้ ออกว่าตกลงมันเป็นเรื่องอะไร บางครั้งความคลุมเครือของเนื้อหาก็ทำให้บรรณารักษ์ปวดหัวได้เหมือนกัน ทำให้การจัดหมวดหมู่บางครั้งใน 1 วันบรรณารักษ์ทำได้เพียงไม่กี่ชื่อเรื่อง อีกงานก็คืองานให้หัวเรื่อง เพื่อให้ผู้ใช้ ใช้เป็นคำค้น หัวเรื่อง (Subject) เป็นคำที่ครอบคลุมเนื้อหาทรัพยากรนั้นๆ เป็นตัวบอกถึงเนื้อหาที่เราจะได้รับ ต่างจากคีย์เวิร์ดนะคะ คีย์เวิร์ดเป็นคำธรรมชาติ มีอะไรก็ใช้แบบนั้น แต่หัวเรื่องเป็นคำเฉพาะ หรือบางกรณีเป็นคำทางการ

ยังรวมไปถึงการติดสันหนังสือ ติดบัตรกำหนดส่ง ติดบาร์โค้ดหนังสือ

3. งานซ่อม เป็นงานที่เอาของที่ชำรุดมาซ่อมให้กลับมามีสภาพใช้งานได้นั้นล่ะค่ะ ซึ่งแต่ละที่ก็มีกลเม็ดต่างกันไป เพราะแต่ละหน่วยงานเก็บของไม่เหมือนกัน เลยต้องมีวิธีอนุรักษ์ต่างกันไป (แต่ไม่ต้องพูดถึงหรอกค่ะ มีบรรณารักษ์คนเดียว แค่ให้บริการกับแคตตาล็อก ก็ไม่ทันแล้วค่ะ)

“นี่ยังไม่รวมงานอื่นๆ ที่ได้รับมอบหมายนะคะ”

 

แต่ถึงยังไงๆ บรรณารักษ์ก็ยังคงอยากทำหน้าที่เป็นผู้ให้บริการเสมอ แม้บางครั้งจะมีการกระทบกระทั่งกับผู้ใช้บริการบ้าง ยังไงก็นึกใจเขาใจเรานะคะ ถ้อยทีถ้อยอาศัย ยินดีรับใช้และให้บริการเสมอจ้า

 

“จะรับบทความวารสาร หรือบริการ DDS เพิ่มมั้ยค่ะ”

“ขอบคุณที่ใช้บริการ โอกาสหน้าเชิญเข้าใช้บริการใหม่นะคะ”

[Wasawat Deemarn]

เล่น Facebook ตอนงานว่าง และตอนอยู่เวรที่เคาน์เตอร์ครับ ผมแอบเห็น ;)

ขอบคุณครับ ;)

[รศ.ดร. เพชรากร หาญพานิชย์]

สวัสดีครับ

รับทราบ ครับ

[noonui_nazi]

โอ้โห แสดงว่าบรรณารักษ์สมัยนี้ ทันสมัยเนาะ เล่น facebook ซะด้วย ว่าแต่ว่าคนที่แอบเห็น ก็คงเล่นด้วย เพราะรู้จัก facebook ขนาดเค้าแอบบแล้วยังเห็นอีกง่ะ

[Ninko]

แต่ละคนก็มีหน้าที่ของตนเอง ใครทำตามหน้าที่อย่างรับผิดชอบ ก็น่ายกย่องชมเชย

เพราะงานบรรณารักษ์ เป็นงานบริการ ที่ต้องอดทนกับผู้ใช้บริการที่แตกต่างหลากหลาย

แต่คอมเม้นท์เหมือนคนข้างบนนิดนึง เพราะเคยไปใช้บริการยืม

มี จนท. นั่งอยู่หลายคน เราเดินตรงไปหาคนที่ว่าง

ปรากฏว่าเขา (เพศชาย) ชี้ให้เราไปต่อแถวคนที่กำลังบริการคนอื่น

เลยแอบชะเง้อมอง พบว่ากำลังเล่น MSN โต้ตอบกับใครอยู่ก็ไม่ทราบ

อย่างนี้ ไม่สมควรเลยค่ะ

[noonui]

ถ้าเป็นอย่างนั้นจริงๆ ก็ไม่สมควรละคะ งานบริการก็ควรเต็มใจให้บริการ สำหรับบรรณารักษ์การเข้าถึงข้อมูลที่ผู้ใช้บริการต้องการเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด

[pom]

บรรณารักษ์ ไม่เพียงแต่นั้นนะคะ การใช้ Facebook หรือ MSN เราเรียกว่าเ็ป็นบริการบรรณารักษ์เสมือนค่ะ วงการห้องสมุดแทบทุกแห่งทั้งในประเทศและต่างประเทศ ต่างนำ เครื่องมือสื่อสาร 2 ชนิดนี้มาให้บริการตอบคำถามแก่ผู้ใช้บริการ ซึ่งอาจจะเกิดปัญหาในการใช้บริการต่าง ๆ เช่น สืบค้นฐานข้อมูลออนไลน์จากที่บ้าน ที่ทำงาน หรือนอกสถาบันไม่ได้ ก็เข้ามาสอบถาม ดาวน์โหลดเอกสารฉบับเต็มไม่ได้ ก็เข้ามาสอบถาม ก็เป็นการประหยัดเงินในการใช้โทรศัพท์ และให้การตอบปัญหาที่รวดเร็ว เพิ่มอีกช่องทางหนึ่งค่ะ นอกจากนั้น ยังใช้ในการประชาสัมพันธ์การบริการ หรือแนะนำหนังสือ หรืออื่น ๆ อีกมากมายในการให้บริการผู้ใช้ค่ะ เป็นการบริการที่เข้าถึงผู้ใช้เพิ่มขึ้น เมื่อผู้้ใช้บริการนิยมใช้สิ่งเหล่านี้ ห้องสมุดก็ต้องมีการบริหารการเปลี่ยนแปลงด้วยเช่นกันค่ะ