บุคคล 7 ประเภท

สติปัฏฐาน 4 ...ยานอันเอก

ท่ามกลางทะเลหลวงอันกว้างใหญ่ไพศาลที่มืดมิดและเต็มไปด้วยภยันตรายต่างๆรอบด้าน แสงสว่างแห่งปัญญาเท่านั้นที่จะนำสัตว์โลกขึ้นสู่ฝั่งที่ปลอดภัยได้

สติปัฏฐาน 4 เป็นสนามแห่งการฝึกฝนจิตเพื่อให้เกิดปัญญาญาณเป็นยานอันเอก เป็นยานที่เลิศ เป็นยานอันประเสริฐที่จะรื้อถอนสัตว์โลกให้ขึ้นฝั่งพ้นจากวังวนแห่งความทุกข์ ที่เวียนว่ายมานานแสนนาน

อภิธรรมปิฏก ปุคคลบัญญัติ เล่มที่ ๓๖ ข้อที่ ๒๐๓ สัตตปุคคลปัญญัติ พระพุทธองค์ทรงแบ่งบุคคลออกเป็น ๗ ประเภทดังนี้

๑. ผู้จมแล้วครั้งเดียว ย่อมจมอยู่นั่นเอง

คือ บุคคลผู้มีจิตประกอบด้วยอกุศล อันเป็นธรรมดำล้วนๆ

๒. ผู้โผล่แล้วจมลงอีก

คือ บุคคลผู้มีจิตประกอบด้วยธรรม คือ ศรัทธา, หิริ - ความละอายต่อบาปอกุศล, โอตัปปะ - ความเกรงกลัวต่อบาปธรรม, วิริยะ - ความพากเพียร, ปัญญา กุศลธรรม ๕ อย่างนี้ ย่อมยังประโยชน์อันสูงสุดให้สำเร็จได้แต่ไม่สามารถรักษาคุณธรรมไว้ได้ มีแต่ความเสื่อมลงในที่สุด

๓. ผู้โผล่ขึ้นมาแล้วหยุดอยู่

คือ บุคคลผู้มีจิตประกอบด้วยกุศลธรรม ๕ ประการ แต่ดำรงอยู่ ณ จุดเดิมไม่เจริญขึ้นทั้งไม่เสื่อมลง

๔. ผู้โผล่ขึ้นมาแล้วเหลียวมองดู

คือ บุคคลผู้มีจิตประกอบด้วยกุศลธรรม ๕ ประการ และ สามารถเจริญคุณธรรมไปถึงขั้นสูง คือ ระดับโลกุตตระ ดับกิเลว ประหารสังโยชน์ได้เป็นสมุทเฉท เป็นอริยโสดาบันบุคคล ผู้ปิดประตูแห่งอบายภูมิ เป็นผู้คงที่ที่จะตรัสรู้อริยสัจธรรมขั้นสูงสุด อันเป็นที่ดับสนิทแห่งเพลิงทุกข์ทั้งปวงจะเวียนว่ายอยู่ในภพภูมิอีกไม่เกิน ๗ ครั้ง ถึงแม้ท่านจะเวียนว่ายอยู่ แต่ก็ไม่ไปสู่แดนอบายภูมิ เพราะประตู แห่งอบายภูมิได้ปิดสนิทแล้วสำหรับบุคคลประเภทนี้ ท่านเปรียบว่า ท่ามกลางความมืดมิดแห่งอวิชชานั้น แสงฟ้าแลบแห่งปัญญาปรากฏขึ้นครั้งแรก ทำให้มองเห็นทิศทางว่าฝั่งอยู่ทิศใด

๕. ผู้โผล่ขึ้นแล้ว ว่ยข้ามไป (ว่ายเข้าหาฝั่ง)

คือ จิตระดับพระสกิทาคามีบุคคล ผู้เห็นแสงฟ้าแลบแห่งปัญญาปรากฏขึ้นครั้งที่ ๒ เห็นฝั่งนิพพานชัดแล้ว พากเพียรแหวกว่ายเข้าสู่ฝั่ง ปัญญาระดับนี้ สามารถประหารสังโยชน์ ได้ ๓ อย่าง เหมือนโสดาบุคคลและสามารถดับโลภะ โทสะ โมหะ อันเป็นส่วนหยาบๆได้ด้วย เป็นผู้ที่เวียนว่ายอยู่ในสังสารวัฏอีกพียงครั้งเดียวเป็นอย่างช้าก็จะขึ้นสู่ฝั่งโดยปลอดภัย

๖. ผู้โผล่ขึ้นแล้ว และ ว่ายไปถึงที่ตื้นพอหยั่งถึง

คือ จิตระดับอนาคามีบุคคล ผู้บรรลุอริยสัจธรรมครั้งที่ ๓ ผู้เห็นปรากฏการณ์ฟ้าแลบแห่งปัญญาครั้งที่ ๓ เป็นผู้ดับสังโยชน์เบื้องต่ำ ๕ ได้เป็นสมุทเฉท หากไม่บรรลุคณธรรมขั้นสุดท้ายในปัจจุบันชาติ จะถือปฏิสนธิอุบัติขึ้นบนสุทธาวาสภูมิ และ จักบรรลุธรรมขั้นสุดท้ายพร้อมทั้งปรินิพพานบนพรหมโลกนั้น ไม่กลับสู่กามภูมิอีก

๗. ผู้โผล่ขึ้น และ ว่ายข้ามไปถึงฝั่งแล้ว เป็นผู้ประเสริฐอยู่บนบก

คือ จิตระดับพระอรหันต์ เมื่ออรหัตตมัคญาณปรากฏ เปรียบได้ดังสายฟ้าที่ผ่าลงมา กิเลส ตัณหาที่เหลืออยู่ดับหมดสิ้น ม่านหมอกแห่งอวิชชาถูกกำจัดแล้ว กงล้อแห่งสังสารวัฏถูกทำลายสิ้นแล้ว เข้าถึงแล้วซึ่งเจโตวิมุตติปัญญาวิมุตติ อันเป็นที่สิ้นไปแห่งอาสวะกิเลสทั้งปวง

ที่มา : หนังสือ วิมมุตติธรรม..ท่านอาจารย์ ปิยทัสสีภิกขุ ถ้ำดอยโตน เชียงใหม่

............................................................................................

วิชาการในโลกมีมากเหลือเกิน แต่พุทธศาสนิกชนก็ควรรู้ สติปัฏฐาน ๔ ซึ่งเป็นทางสายเดียวที่จะช่วยให้บุคคลผู้มืดบอดถึงฝั่ง หมั่นศึกษา เล่าเรียนวิชานี้กันด้วยเถิด

ภูมิธรรมระดับพระโสดาบันถึงจะประกันได้ว่า ไม่ไปอบายภูมิ ปุถุชนผู้ใฝ่ธรรมควรพากเพียรตามกำลังความสามารถเพื่ออย่างน้อยจะถึงหลักประกัน หรือ เลื่อนชั้นตามสมควร จะได้ไม่ต้องเสียดายที่จะผ่านไปชาติหนึ่งโดยไม่ได้พัฒนาอะไรเลย

เขียนใน GotoKnow โดย Phornphon
ใน Phornphon

คำสำคัญ (Tags): #สติปัฏฐาน ๔

หมายเลขบันทึก: 300789เขียนเมื่อ 25 กันยายน 2009 18:16 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 21:36 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (44)

ครูอ้อย แซ่เฮ

เขียนเมื่อ 25 กันยายน 2009 18:21 น. ()

ครูอ้อยมาทักทายค่ะ อยากเป็นทั้ง 7 อย่างเลยได้ไหมคะ เยอะดี

Sila Phu-Chaya

เขียนเมื่อ 25 กันยายน 2009 18:26 น. ()

ขอบพระคุณมากค่ะ พี่ศิลาเห็นภาพของขั้นการปฏิบัติเลยค่ะ
ชีวิตที่เหลือคิดเป็นวันละบาท เหลือไม่มากเลยนะคะ

คิม นพวรรณ

เขียนเมื่อ 25 กันยายน 2009 18:31 น. ()

สวัสดีค่ะ

ขอขอบพระคุณค่ะ
จะปฏิบัติได้ถึง..ประเภทไหนหนอ..เพียงได้อ่าน
ก็เป็นกุศลแล้วนะคะ เพราะทำให้รู้ตัวตนค่ะ

ครู ป.1

เขียนเมื่อ 25 กันยายน 2009 18:38 น. ()

พี่คงเป็นแบบนี้ ผลุบๆโผล่ๆ

๒. ผู้โผล่แล้วจมลงอีก

pa_daeng

เขียนเมื่อ 25 กันยายน 2009 19:08 น. ()

สวัสดีค่ะ
ขอบคุณมากค่ะ นอกจากจะพยายามให้ดีขึ้นแล้วจะนำไปบอกเล่าให้คนอื่นได้รับรู้ค่ะ
ขอบคุณค่ะ

Sila Phu-Chaya

เขียนเมื่อ 25 กันยายน 2009 19:15 น. ()

ช่วงนี้ พี่จะต้องทำการบ้าน (ของพระอาจารย์ปราโมทย์) มีสติรู้ตัวค่ะ ก็เลยไม่อยากเขียนบันทึกหรือตอบเม้นท์บ่อย ๆ อาจจะทำให้เผลอนาน ๆ
ยิ่งในช่วงที่มีงานใหญ่และเสี่ยงเข้ามา ตอนนี้จะวัดเราได้ว่าเราสอบผ่านหรือไม่ด้วยค่ะ
แล้วคงได้ไปส่งการบ้านที่วัดสวนสันติธรรมใหม่ค่ะ
น้องซวงจะกลับมา G2K อีกครั้งในไม่ช้านะคะ คุยกับเขาแล้ว งานโครงการที่เขาทำอยู่ใกล้จะเสร็จเร็ว ๆ นี้ค่ะ

ภัทรานิษฐ์

เขียนเมื่อ 25 กันยายน 2009 19:58 น. ()

ถูกใจระดับที่ 7 ค่ะ

๗. ผู้โผล่ขึ้น และ ว่ายข้ามไปถึงฝั่งแล้ว เป็นผู้ประเสริฐอยู่บนบก

ขอบคุณค่ะ

Phornphon