อุปนิสัยที่ 1 ต้องเป็นฝ่าย เริ่มต้นทำก่อน (Be Proactive)
“หลักการวิสัยทัศน์ส่วนบุคคล (Self vision)”
เราเป็นคนที่มีอิสรภาพในการเลือก มีทางเลือกของตนเองบนพื้นฐานค่านิยมที่ถูกต้อง มีสติในการคิดในการเลือกทางเลือกที่เห็นว่าเหมาะสมที่สุด และพร้อมที่จะรับผิดชอบต่อทางเลือกของตนเอง อุปนิสัยที่ 1 จะเป็นพื้นฐานของของอุปนิสัยที่ 2 – 7 ถ้าไม่สามารถสร้างอุปนิสัยที่ 1 ได้ ก็จะไม่สามารถสร้างอุปนิสัยที่ 2 – 7 ได้
เป็นอุปนิสัยเบื้องต้นที่สำคัญที่สุดของคนที่จะมีประสิทธิผลในทุกสถานการณ์ คำว่า Pro-activity มีความหมายมากกว่าการริเริ่ม คนที่ Proactive จะมีความรับผิดชอบดีมาก ไม่ตำหนิสภาพแวดล้อม เงื่อนไขต่างๆ หรือข้อจำกัดจากพฤติกรรมของเขา การกระทำของเขาเกิดจากการเลือกของตนเองซึ่งตั้งอยู่บนพื้นฐานของคุณค่ามากกว่าผลจากเงื่อนไขหรือความรู้สึกแก่นแท้ของคนที่ Proactive คือความสามารถในการเก็บแรงกระตุ้น การตอบสนองกับสิ่งกระตุ้นจะเป็นไปอย่างรอบคอบ และผ่านการชั่งใจมาแล้ว ต่างกับคนที่ Reactive หรือเป็นฝ่ายถูกกระทำ มักได้รับผลกระทบจากเงื่อนไขทางสภาพแวดล้อมและเลือกที่จะให้อำนาจเหล่านั้นมาควบคุมตน
คนเรานั้น หากไม่เป็นผู้กระทำ (Proactive) ก็มักจะเป็นผู้ถูกกระทำ (Reactive) คนที่เป็นคนเฉื่อย ไม่ยอมคิดไม่ยอมสร้างอะไร ก็จะถูกสิ่งแวดล้อมมากระทบหรือนำพาบังคับให้ต้องทำอย่างนั้นอย่างนี้ไปตามสภาพแวดล้อม แบบนั้นเรียกว่าเป็นผู้ที่ถูกกระทำ แต่ในทางตรงกันข้าม คนที่อยู่ในประเภทที่เป็นผู้กระทำ จะเป็นผู้เลือกที่จะทำหรือจะไม่ทำสิ่งใดๆ ด้วยเหตุด้วยผลของเขาเอง คือคิดว่าตัวเองเป็นผู้กำหนดชีวิตของตน ทั้งนี้ด้วยการพิจารณาไว้ก่อน ไม่ใช่ว่าถึงเวลาแล้วค่อยคิดจะทำ เพราะสุดท้ายแล้วก็จะกลายเป็นผู้ถูกกระทำและตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมเหมือนเดิม
บุคคลจะต้องมีความกระตือรือร้น และริเริ่มทำสิ่งต่างๆ หรือโครงการต่างๆด้วยตนเองก่อนที่จะเรียกร้องให้คนอื่นทำ การริเริ่มงานเป็นความรับผิดชอบต่อการเลือกกระทำของตนเองและมีอิสระในการเลือกกระทำ ซึ่งอิสระในการเลือกเป็นไปตามหลักการและค่านิยมที่ดีในการทำงาน ไม่ใช่เลือกกระทำเพราะอยู่ในอารมณ์อยากทำหรือเนื่องจากตกอยู่ภายใต้เงื่อนไขที่จะต้องทำ
ความจริง การเริ่มต้นทำก่อน เหมือนเหรียญที่มี 2 ด้าน
ด้านหนึ่ง คือ การเริ่มทำอะไรสักอย่าง (Pro action)
อีกด้านคือ รออะไรสักอย่างแล้วจึงลงมือทำ (Reaction)
การเริ่มต้นลงมือทำ เป็นการแสดงความรับผิดชอบอย่างหนึ่งของชีวิต เพราะถ้าคุณเอาแต่ตั้งหน้าตั้งตารอคอย คุณจะเที่ยวโทษคนนั้นคนนี้ สิ่งนั้นสิ่งนี้ โทษเรื่องต่างๆ นอกตัว โดยที่ไม่มองตัวเอง ดังนั้น เราจึงควรคิดริเริ่ม ลงมือทำ แล้วติดตามผลลัพธ์ ผลลัพธ์ซึ่งจะเกิดขึ้นตามหลักของเหตุและผล อย่างไรก็ตาม เมื่อเราถูกกระทบด้วยความรู้สึกใด เราจะทำอะไรบางอย่างเป็นการตอบโต้หรือตอบสนอง แต่เพราะคนมีสามัญสำนึก (สัตว์ไม่มี) ดังนั้น เราต้อง“เลือก”ที่จะทำในสิ่งที่ควรทำ ที่ว่าเป็นเหรียญ 2 ด้าน ก็เพราะการเลือกทำนั่นแหละ คือ การเริ่มต้นลงมือทำก่อน
เมื่อมีสิ่งเร้ามากระทบกับตัวเรา หากเราโต้ตอบไปทันที เรียกว่า Reactive
แต่ถ้าเราหยุดใช้สติ คิด แล้วเลือกการตอบสนองสิ่งเร้า เรียกว่า Proactive
สรุปง่ายๆ คือ ให้เรามีสติในการแก้ปัญหาต่างๆ
ที่เผชิญอยู่นั่นเอง ในอุปนิสัยนี้ยังสอนด้วยว่า
เรามักไปกังวลกับสิ่งที่เราไม่สามารถทำอะไรได้ ดังนั้น
Proactive สอนให้เราทำในสิ่งที่เราทำได้ให้มากที่สุด
ทำตัวเราที่ทำได้ให้ดีที่สุด ก็คือ อยู่กับปัจจุบัน
ทำปัจจุบันให้ดีที่สุด นั่นเอง
นอกจากนั้นในอุปนิสัยนี้ ยังพูดในเรื่องของสิ่งที่คนเรากังวล โดยปกติแล้วคนเรามักจะมีเรื่องกังวลมาก และทุกข์ใจไปหมด แต่ที่ถูกแล้วเราควรกังวลเฉพาะเรื่องที่เราจัดการได้ และหาทางป้องกันหรือแก้ไขปัญหานั้น หากเป็นเรื่องที่ควบคุมไม่ได้จริง ๆ เช่น เรื่องดินฟ้าอากาศ, เรื่องความคิดของคนอื่น เราก็ไม่ควรไปกังวลมาก เพียงแต่จัดการในสิ่งที่เราทำได้ให้ดีที่สุดเท่านั้น
เคล็ดลับ
ชีวิตของเรา เราต้องเลือกเอง
เราต้องเป็นผู้กำหนด อย่าให้สภาพแวดล้อมต่าง ๆ มาทำให้เราลังเล
ต้องมั่นใจ ต้องมี "สติ"
หรือ
“มีการรู้สึกตัว”
ในการเลือกทำอะไรทุกครั้ง
และพร้อมจะรับผลจากสิ่งที่เราเลือกนั้นไม่ว่าดีหรือร้ายอย่างเข้มแข็งและกล้าหาญ
อ่านอุปนิสัยข้ออื่นได้ที่นี่ค่ะ
http://gotoknow.org/blog/the7habits
