ณ สุดสะแนน

ลายแคนบรรจงจาร เป็นลายใจลายแผ่นดิน

ณ สุดสะแนน

เป็นความต้องการอย่างยิ่งยวดของหัวใจที่จะเขียนบันทึกนี้

ด้วยเหตุที่ว่าอยากทำความรู้จักกับ “สุดสะแนน”

สุดสะแนน...คืออะไร

สุดสะแนน...หมายถึงอะไร

สุดสะแนน...อยู่ที่ไหน

เป็นครั้งแรกในชีวิต..ที่ได้ยินคำๆนี้จากกวีชื่อดังทางโทรศัพท์ คำว่า “สุดสะแนน” อาจารย์ครับ.. อาจารย์รู้จักสุดสะแนนไหมครับ อยู่ตรงข้ามกับโรงเรียนศรีธนาครับ “อะไรนะคะ.. สุดสะแนน” “ร้านสุดสะแนน.. ครับ” “..หากออกจากโรงแรมฮอลิเดย์การ์เดน เลี้ยวซ้ายครับ ผ่านสี่แยกรินคำ” “อาจารย์..พาอาจารย์ศิวกานท์มาที่ร้านนี้นะครับ.. ผมจะอยู่ที่นี่รอพบท่านครับ” เสียงของท่านค่อนข้างอู้อี้ ฮือๆ...ฟังก็ไม่ชัดปลายสายว่าสถานที่นัดพบคืออะไร ..สะแนน สะแนน

เป็นคำสนทนาระหว่างผู้เขียนกับคุณไพฑูรย์ พรหมวิจิตร(ไพฑูรย์ ดอกบัวแก้ว) กวีชื่อดัง

เมื่อครูกานท์ (ผศ.ศิวกานท์ ปทุมสูติ) ยื่นโทรศัพท์ของท่านให้ผู้เขียน

เพราะท่านไม่ใช่คนเชียงใหม่จึงไม่รู้จักเส้นทางที่ท่านทั้งสองจะพบกัน

แต่ผู้เขียนก็เป็นตัวช่วยที่ดีไม่ได้ เพราะไม่รู้จักและฟังไม่ออกเจ้าค่ะ..คิดว่าตัวเองฟังผิด

“อะไรนะคะ..สะแนน ๆ” แน่ะ ยังย้อนถามอีก..จะว่าคะแนนก็ไม่ใช่ ครั้นแล้วก็จนปัญญา ด้วยเกรงใจผู้พูดทางปลายสายว่าจะนานเกินไป จึงเอาโทรศัพท์มือถือของครูกานท์ทาบหูครูพี่เหมียว.. “พี่เหมียวขา..ช่วยฟังหน่อยเถอะค่ะ..อาจารย์เขาบอกว่าร้านอะไรนะคะ..”

อ้าววว..! ครูพี่เหมียวเกิดรู้จักร้านนี้..

การเดินทางสู่..ร้านสุดสะแนน..จึงเริ่มขึ้น

โดยมีผู้เขียนเป็นโชเฟอร์

คิดตลอดทางว่า “สุดสะแนน” หมายความว่าอย่างไร ทำไมเก๋จัง..โดนใจเป็นที่สุด จึงต้องเรียนถามคุณครูกานท์ถึงความหมายของคำว่า “สุดสะแนน” คุณครูบอกว่า ..ม่วนซื่น..เป็นที่รวมตัวกันพบปะพูดคุยกันของนักคิด นักเขียน กวี ผู้รักเส้นทางเพื่อชีวิตทั้งหลาย ครูกานท์บอกอีกว่าเป็นคำทางอีสาน ..ม่วนซื่น..ออนซอน เออหนอ..เกือบค่อนชีวิต อยู่เชียงใหม่ตั้งแต่เกิด ไม่เคยรู้จักเลย ..ร้าน“สุดสะแนน” ครูบอกว่ารู้จักเจ้าของร้านด้วย

เมื่อถึงร้าน..ตามประสาคนอยากรู้อยากเห็น...ก็เริ่มซอกแซกทั้งสายตาและสองเท้า ลักษณะของร้านคล้ายบ้านไม้เก่าๆ ปูพื้นด้วยไม้สักแผ่นที่ดูเก่าและขลัง เวลาเดินดังออดแอดๆเพราะแผ่นไม้ต่างระดับกัน สูงบ้างต่ำบ้าง บางแผ่นก็โก่งนูนขึ้นกว่าปกติ แอบเห็นครูพี่เหมียวพลาด..เมื่อเดินไปทางด้านหลังของร้าน ..ป๊อกกะแด๊ก..เหมือนคุณเย็นฤดี..อิอิ เห็นคนสามสี่คนอยู่ในมุมที่เป็นโซนของเจ้าของร้านและมุมที่จะเล่นดนตรี จุดเด่นของแต่ละคนก็คือ ผมยาว..บางคนหนวดเคราก็ยาวด้วย..มีผ้าโพกผม..ใส่เสื้อแขนยาว..กางเกงยีนส์..หากสรุปโดยรวมก็เป็นคน “เพื่อชีวิต” แต่ไม่เห็นสะพายย่ามเหมือนครูกานท์..

เมื่อครูเลือกที่นั่งแล้ว..ผู้เขียนก็นั่งตาม แต่ความสนใจกับร้านโดยรอบก็ยังคงมีอยู่ ได้ยินเสียงจากลำโพง..เป็นคำโฆษณาสมัยเก๊าเก่า...เก่าแก่มากได้ยิน “..ถ่านไฟฉายตรากบ...”(คำโฆษณายาวกว่านี้ค่ะ..) ครูกานท์บอก..ลองฟังสิ เป็นคำโฆษณา สมัยเก่าก่อนนู้นนะ..เริ่มฉุกใจคิดและฟังตามครู...เป็นคำพูดที่รวดเร็วมากค่ะ..เมื่อครูชี้ชวนให้เงียบฟัง ก็ฟังตาม ...ใช่เลยค่ะ เป็นคำโฆษณาสินค้า เมื่อผู้เขียนยังเป็นเด็ก เป็นเด็กสาว และวันรุ่นสมัยกระนู้นนนนนน..ค่ะ คลับคล้ายคลับคลาจะได้ฟังจากวิทยุของแม่ และฟังจากเสียงโฆษณารถฉายหนังเร่ขายยา ที่ได้ยินได้ฟังจนคุ้นหูเมื่อยังเด็ก..5555..อย่าเพิ่งแซวนะคะ..ว่าแก่แล้ววว... รีบเอากระดาษเล็กๆขึ้นมาเตรียมจะจด อ้าว...โฆษณาจบซะละ จึงถามเด็กที่ยกกาน้ำชามาให้ครู(ไม่ใช่เด็กแล้ว..แต่งกายแบบคนเพื่อชีวิต..)“น้องเจ้า..กำโฆษณานี้ได้มาจะไดเจ้า..” “เป็นการอัดรายการของดีเจท่านหนึ่งไว้นานแล้วครับ..เดี๋ยวนี้เขาเลิกรายการนี้แล้ว ร้านก็จะนำมาเปิดให้ลูกค้าฟังครับ” ตั้งใจฟังต่อ.. สักพักนักร้องเพลงสากลเก่าๆ ก็เริ่มร้องเพลง จึงอดฟังคำโฆษณาต่อ..

นั่งสักพักเพื่อนของครูกานท์ก็มาถึง “ไพฑูรย์ พรหมวิจิตร” หรือ “ไพฑูรย์ ดอกบัวแก้ว” ครูกานท์แนะนำให้ผู้เขียนและครูพี่เหมียวได้รู้จัก สำหรับผู้เขียนแล้วได้พบกับท่านครั้งนี้เป็นครั้งที่สอง ท่านได้รับรางวัลพระราชทาน "วรรณกรรมไทยบัวหลวง" จากเรื่อง ฉันทศาสตร์ไทย มีผลงานกวีนิพนธ์และสารคดีมากมายที่เป็นผลงานดีเด่นของท่าน ในคืนนี้ผู้เขียนกับครูพี่เหมียวก็ได้รับความกรุณาจากท่าน อิอิ..ได้หนังสือคนละ ๒ เล่ม เล่มแรกเรื่อง “นกสันติภาพ” อีกเล่มเป็นเรื่องราวของทางล้านนา (ชื่อค่อนข้างยากไม่คุ้นหู : กลับเชียงใหม่จะบอกชื่อค่ะ) ท่านลงลายมือชื่อให้ด้วยตัวอักษรล้านนา(ตั๋วเมือง) กราบขอบพระคุณอีกครั้งหนึ่งค่ะ ผ่านบันทึกนี้ ท่านยังมีน้ำใจงามอีกโดบบอกผู้เขียนว่าหากต้องการให้ช่วยเหลือเกี่ยวกับงานกวีงานเขียนโดยเฉพาะของล้านนา ท่านยินดีทุกเมื่อ จึงยืนยันได้ว่า “ร้านสุดสะแนน” ..ม่วนซื่น..ออนซอน

อย่างไรก็ตามนัยความหมายของคำว่า “สุดสะแนน” ก็ยังไม่กระจ่างในห้วงคำนึง

จึงต้องค้นต่อใน Google บ้าง ถามผู้รู้บ้าง

ในที่สุดก็ได้ความหมายจากเจ้าของร้านเอง (คุณชวด สุดสะแนน)

ที่ท่านได้ตอบอีเมลของคนชอบสงสัยเช่นเดียวกับ ศน.อ้วน

จึงขออนุญาต นำคำอธิบายของท่านมาให้เพื่อนๆได้อ่าน ได้ทราบกันนะคะ

..จากภาพ..เมื่อสองกวีแห่งแผ่นดินมาพบกัน

สวัสดีครับคุณ PB..

      "สุดสะแนน" ในความหมายจริง ๆ นั้น ผมคิดว่าอาจไม่มีในสาระบบของพจนานุกรม แต่มันปรากฎอยู่ในท่วงทำนอง(ลาย) "แคน" ของภาคอีสาน    "แคน" ที่มีการค้นพบภาพวาดในผนังถ้ำประเทศเวียดนาม อายุราวสามพันปี "สุดสะแนน" เป็นลายพื้นฐานหนึ่งในจำนวนสิบกว่าลาย(ถ้าผมจำไม่ผิดนะครับ) ซึ่งนักดนตรีที่เล่นแคนจำเป็นต้องเล่นให้ได้ก่อนอันดับแรก จากนั้นก็ค่อย ๆ ต่อออกไปสู่ลายอื่นที่ยากมากกว่าขึ้นไป
          ในความหมายของคำ "สุดสายแนน" "สายแนน" นั้น ผมยังไม่เคยเปิดพจนานุกรม   ดูเลยครับว่ามันมีความหมายหรือไม่หรืออย่างไร เอาไว้มีโอกาสไปห้องสมุดมอชอ ผมจะเสาะหาความหมายมาให้   แต่ถ้าหากคุณ "P B" เปิดดูแล้วเจอ จดหมายมาบอกผมบ้างนะครับ แต่มีคนเคยบอกผมว่า "สายแนน" นั้นมีความหมายว่า สายรกของเด็กทารกหรือคู่ สิ่งที่เป็นของคู่กัน    พ้องกันกับภาษาอังกฤษหรือเปล่า ยังไม่แน่ใจ (ผมไม่ค่อยเชี่ยวชาญ) เป็น สุดสายสะแนน สุดสายแนน หรือ "สุดสะแนน" ซึ่งอาจเรียกชื่อได้ง่ายกว่า อาจตีความหมายถึงความผูกพัน สายสัมพันธ์(อันลึกซึ้ง)
          ส่วนตัวผมเองผมไม่ค่อยชอบการนิยามความหมายของอะไรให้ชัด ๆ (แม้ว่าคนส่วนมากจะชอบอย่างนั้น) ทุกสิ่งมีความหมายและคุณค่าในตัวเอง อย่างน้อยที่สุดเราก็อาจเรียกมันว่า 'หนทางแห่งรหัสยนัย' ซึ่งเราก็มาตีความกันไป    ผมอยากให้ทุกคนมีส่วนร่วมในการตีความ และเสนอความหมายที่จะใช้อธิบายว่ามันมีส่วนเกี่ยวข้อง หรือสัมพันธ์อย่างไรกับมนุษย์อย่างเรา   เราจะอธิบายมันอย่างไรมิใช่บอกว่ามันหมายถึงอะไร
           ขอบคุณนะครับที่เขียนจดหมายมาหาผม คราวหน้าเขียนมาเยอะๆก็ได้   ต้องขอบคุณเพราะผมมีเพื่อนน้อยมากในโลกอินเตอร์เน็ท

ด้วยความจริง

ชวด สุดสะแนน

และอีกหนึ่งความหมายที่กวีชื่อดังท่านได้ประพันธ์ไว้

สุดสะแนนแปลว่าอะไร

ประนมนิ้วเป็นสำเนียง
เสนาะลายสุดสะแนน
คลอคำลงลำแคน
จำเรียงขับเป็นลำนำ

ลายร้อยสร้อยมโน
ส่งสำนวนมาชวนลำ
เพลินเพลงบรรเลงคำ
ให้คำนึงคะนึงใน

พรายพรูภู่ตอมดอก
จากโป้ซ้ายถึงลายใหญ่
ล่องโขงถึงผู้ไท
ไหว้พระธาตุเต้ยดอนตาล

ล่องน้อยค่อยตังหวาย
ลมพัดไผ่สอดผสาน
ลายแคนบรรจงจาร
เป็นลายใจลายแผ่นดิน

โดยเนาวรัตน์ พงษ๋ไพบูลย์

ประพันธ์แด่หมอแคน แสน กำเนิดสิงห์ และหมอลำทองมาก จันทะลือ ศิลปินแห่งชาติ

อาทิตย์ที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๓๓

หากเพื่อนๆและท่านผู้อ่านอยากรู้จัก “สุดสะแนน” เพื่อหาคำตอบว่า สุดสะแนนอยู่ที่ไหน เชิญค่ะ ..และรู้จัก คนธรรมดา ธรรมดาที่ไม่ธรรมดา ก็เชิญอีกค่ะ..น่าสนใจไม่น้อย ผู้เขียนก็ยังสนใจอยู่ คงมีโอกาสได้ไปสัมผัสอีกสักครั้ง ณ สุดสะแนน

๑. http://www.oknation.net/blog/print.php?id=80524 คิดถึงสุดสะแนน..

๒.http://www.sakulthai.com/DSakulcolumndetail.asp?stcolumnid=270&stissueid=2403&stcolcatid=2&stauthorid=12 รู้จักไพฑูรย์ พรหมวิจิตร

๓.http://blogazine.prachatai.com/user/saengdao/post/1454 เขาคือ..คนธรรมดา ธรรมดา

๔. http://totell.exteen.com/20080319/entry รู้จัก..แสงดาว ศรัทธามั่น

จำเพื่อลืม..ดื่มเพื่อเมา..เหล้าเพื่อโลก.. สุขเพื่อโศก..หนาวเพื่อร้อน..นอนเพื่อฝัน.. ชีวิตนี้มีค่านัก ควรรักกัน รวมความฝัน กับความจริงเป็นสิ่งเดียว -รุไบยาต- โอมาร์ คัยยัม รจนา แคน สังคีต

เขียนใน GotoKnow โดย ศน.อ้วน
ใน บันทึก..ชีวิตเดินทาง

คำสำคัญ (Tags): #นกสันติภาพ#ร้านสุดสะแนนเชียงใหม่#ศิวกานท์ ปทุมสูติ#สุดสะแนน#ไพฑูรย์ พรหมวิจิตร

หมายเลขบันทึก: 280369เขียนเมื่อ 26 กรกฎาคม 2009 14:52 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 21:09 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (17)

pa_daeng

เขียนเมื่อ 26 กรกฎาคม 2009 16:52 น. ()

สวัสดีค่ะ พี่อ้วน
เคยยินบ่อยๆๆค่ะ วลีนี้น่ะค่ะ เป็นคำทางอิสานแน่เลยค่ะ แต่นึกไม่ออกว่าหมายถึงอะไร อ่านบันทึกพี่อ้วนจนจบ จึงคิดได้ว่า "ใช่แล้ว เป็นเรื่องของดนตรีแคนที่เรียกว่า ลาย "ลายสุดสะแนน" เมื่อก่อนได้ยินบ่อยมาก หากไปฟังหมอลำกลอนหรือว่า หมอลำเรื่อง อ่ะค่ะ
เมื่อตอนที่อยู่ เชียงใหม่ หากรู้ว่ามีร้านชื่อแบบนี้ก็จะไม่พลาดที่จะแวะไปค่ะ
ขอบคุณค่ะ

NuiErnik

เขียนเมื่อ 26 กรกฎาคม 2009 17:07 น. ()

สวัสดีค่ะ พี่อ้วน ... เพิ่งจะได้ยินค่ะ ..แต่เป็นคำเฉพาะที่ไม่ต้องแปลก็รู้สึกน่ารักดีค่ะ .. สุด-สะ-แนน ..

พี่อ้วนสบายดีนะค่ะ .. ขอให้มีความสุขกับทุกๆวันค่ะ พี่อ้วน

หนุ่ย

เสียงเล็กๆ فؤاد

เขียนเมื่อ 26 กรกฎาคม 2009 18:57 น. ()

สวัสดีครับพี่...ตามมาเรียนรู้เรื่องราวๆใหม่กับครูภาษาไทยที่ควรนับถือ

มีความสุขกับการทำงานนะครับ ขอบคุณสำหรับทุกสิ่งและเป็นกำลังใจให้เสมอครับพี่ในการร่วมกันสร้างสรรค์สิ่งดีๆสู่สังคม...มีโอกาสคงได้ไปเจอะเจอพี่สาวใจดีที่ถิ่นเหนือนะครับ