จากกระแสการตื่นตัวของเกษตรกรที่มีต่อการใช้สารสมุนไพรและสารชีวภาพต่างๆ กลายเป็นช่องทางของแวดวงธุรกิจที่เปิดทางเลือกของเกษตรกรในการเลือกซื้อสารสกัดสมุนไพรเพื่อความสะดวกสบายไม่ต้องทำเอง เพียงพาปัจจัยเข้าไปในร้านขายวัสดุทางการเกษตรก็จะได้สารสกัดจากสมุนไพร ที่มีคุณสมบัติหรือสรรพคุณ ตามความต้องการ แต่สถานการณ์ดังกล่าวเป็นการตอบสนองต่อนโยบายเพียงประเด็นเดียวคือการอนุรักษ์สภาพแวดล้อม แต่ไม่สามารถแก้ปัญหาความยากจนของเกษตรกรได้ ในการนี้นายรังสรรค์ กองเงิน เกษตรจังหวัดชัยนาท แจ้งว่ากรมส่งเสริมการเกษตรจัดแนวทางการส่งเสริม ด้วยการจัดทำโครงการส่งเสริมและขยายผลการลดต้นทุนการผลิต โดยให้เกษตรกรร่วมกันวิเคราะห์ พิสูจน์ทราบร่วมกันผลิตและใช้ปัจจัยการผลิตที่มีอยู่อย่างหลากหลายในท้องถิ่นนั้นๆ เพื่อนำไปใช้ในการป้องกันและกำจัดศัตรูพืชแบบผสมผสาน โดยครูติดแผ่นดิน(เกษตรกรต้นแบบ) เป็นผู้ร่วมคิดร่วมประสานการเรียนรู้ร่วมกันของเพื่อนเกษตรกร ในพื้นที่ของตนเอง สำหรับฉบับนี้ผู้เขียนจึงขอนำแนวคิดจากครูติดแผ่นดิน ต.แพรกศรีราชา อ.สรรคบุรี คือ พันจ่าโท เฉลียว น้อยแสง ที่ได้ร่วมกับสมาชิกพิสูจน์ สรรพคุณของต้นจอกวัชพืชน้ำตัวสำคัญที่ขึ้นหนาแน่นในสระน้ำจนได้น้ำหมักชีวภาพ เพื่อป้องกันกำจัดศัตรูข้าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นการนำปัจจัยในท้องถิ่นให้เกิดประโยชน์สูง และประหยัดสุด ไม่ต้องนำปัจจัยเดินเข้าร้านให้สิ้นเปลืองสตางค์ในกระเป๋า
คิดได้อย่างไร
พ.จ.ท . เฉลียว น้อยแสง ครูติดแผ่นดิน (เกษตรกรต้นแบบ) ซึ่งเพื่อนเกษตรกรเรียก “จ่าเหลียว” เลขาศูนย์ส่งเสริมและผลิตพันธุ์ข้าวชุมชนบ้านพระแก้ว หมู่ที่ 10 ต.แพรกศรีราชา อ.สรรคบุรี จ.ชัยนาท ได้กล่าวถึงแนวคิดการนำต้นจอกมาใช้ประโยชน์ว่าเมื่อฤดูการผลิตที่ผ่านมาได้นำต้นจอกที่ขึ้นมากเต็มพื้นที่ มาทำเป็นปุ๋ยหมัก และนำไปใช้ในบ่อพิสูจน์ ทราบของข้าวที่ได้ปลูกไว้เพื่อสังเกตการณ์เจริญเติบโตและการเข้าทำลายของโรคเมลงศัตรูพืช พบว่าโรคแมลงไม่เข้าทำลายในแปลงที่ใช้ปุ๋ยหมักจากต้นจอก แต่แปลงซึ่งไม่ใช้ปุ๋ยหมักจากต้นจอกถูกแมลงเข้าทำลาย อีกทั้งจากการสังเกตยังพบอีกว่าในช่วงปลายของอายุของข้าวคือ ช่วงข้าวระยะเมล็ดน้ำนม พบเมลงเข้าทำลายจึงตั้งสมมุติฐานว่าเกิดจากสารที่เป็นประโยชน์สลายตัวไป รวมทั้งการสังเกตผักที่ขึ้นตามกองปุ๋ยหมัก ของต้นจอกไม่พบการเข้าทำลายของศัตรูพืช จากผลที่ได้จึงนำไปปรึกษาเพื่อนสมาชิก นำความรู้การหมักน้ำหมักชีวภาพ และการสกัดสมุนไพร และทดลองนำไปใช้จึงได้วิธีทำ เพื่อนำต้นจอกวัชพืชน้ำมาใช้ไม่ยากแก่การปฏิบัติ
การทำน้ำสกัดจากต้นจอก
การนำต้นจอกมาสกัดเพื่อใช้ป้องกันและกำจัดศัตรูข้าว โดยเก็บต้นจอกจากแหล่งน้ำเทียบโดยน้ำหนักคือ ต้นจอก 3 กก. กากน้ำตาล 1 กก. และน้ำหมักจากหน่อกล้วย (จุลินทรีย์หน่อกล้วย) จำนวน 1 ลิตร เมื่อได้วัสดุแล้วนำต้นจอกมาขยี้ให้แหลกก่อนเทกากน้ำตาล และน้ำหมักจุลินทรีย์หน่อกล้วยลงไป คลุกเคล้าให้ทั่ว เทลงหมักในถังพลาสติกปิดฝาเก็บไว้ในที่ร่ม ซึ่งมีอากาศถ่ายเทได้สะดวก หมั่นคนทุกวันทิ้งไว้ 15 วัน ก็สามารถนำไปใช้ประโยชน์โดย ด้วยการกรองนำน้ำที่ไม่มีกาก อัตราส่วน 20-30 CC : น้ำสะอาด 20 ลิตร เพราะถ้ามีกากปนลงไปจะทำให้หัวฉีดพ่นอุดตัน เป็นอุปสรรคต่อการฉีดพ่นได้ และควรฉีดพ่นในช่วงแดดอ่อน อีกทั้งหลังจากฉีดพ่นแล้วควรรีบอาบน้ำทำความสะอาดร่างกาย เพราะน้ำหมักมีกลิ่นแรง อีกทั้งคันด้วย จึงต้องอยู่เหนือลมขณะฉีดพ่น และรีบทำความสะอาดร่างกายภายหลังฉีดพ่นด้วย
ผลที่ได้หลังการฉีดพ่น
จากการสังเกตและเปรียบเทียบแปลงข้าวระหว่างแปลงที่ฉีดพ่นน้ำหมักต้นจอกและแปลงทั่วไปของเกษตรกรทั่วไปที่ปลูกพร้อมกันและอยู่บริเวณใกล้เคียงกัน พบว่า แปลงที่ฉีดพ่นน้ำหมักจากต้นจอกไม่พบการเข้าทำลาย ของแมลงศัตรูพืชถึงขั้นเสียหาย ในขณะที่แปลงเปรียบเทียบของเกษตรกร ที่ปฏิบัติโดยการฉีดพ่นสารเคมีป้องกันและกำจัดศัตรูพืชต้องฉีดพ่นสารเคมีเป็นระยะ เพราะพบการแพร่กระจายของศัตรูพืช เข้ามาเยี่ยมเยือนแปลงนาอย่างสม่ำเสมอ แมลงศัตรูพืชมี หาสารเคมีมา นำพาเงินหลีกหนี หลากหลายชีวีในแปลงนาล้มตาย แล้วผลกำไรจะได้มาจากไหน แต่ถ้าใช้สมุนไพร ยังสงสัยอยู่ว่าแมลงที่เป็นมิตรของชาวนาจะไปหาอาหารจากไหนไปประทังชีวิตของเขา เนื่องจากไม่มีแมลงศัตรูข้าวให้เขาได้กินเป็นอาหาร
ข้อคิดดีๆ เพื่อใช้อย่างได้ผล
การใช้สารสมุนไพร หากท่านนำวิธีการไปใช้พบว่าไม่ได้ผลนั้น ขอแสดงความคิดเห็นเพื่อปรับความเข้าใจ เพื่อนำไปใช้ได้อย่างถูกต้องว่า สารสมุนไพรที่ใช้แล้วได้ผลนั้น ปัจจัยบางส่วนที่สามารถรับรู้ได้โดยง่าย คือกลิ่นที่ไม่พึงปรารถนานั่นเอง ซึ่งจะมีกลิ่นแรงในระยะแรกๆ ซึ่งกลิ่นจะลดลง ตามวันเวลาที่ผ่านไป เกษตรกรที่จะนำวิธีไปใช้ให้ได้ประโยชน์จะต้องหมั่นสังเกตจากการสูดกลิ่นดู ถ้ากลิ่นจางลงควรนำต้นจอกใหม่ลงไปหมักอีก ถ้าเห็นว่ามีกากมากควรนำกากเก่าออกไปทำปุ๋ยหมัก ก่อนเติมต้นจอกใหม่ลงไป เพื่อมีใช้อย่างสม่ำเสมอฉีดพ่นไว้ก่อน แก้ปัญหาไม่ทันลุกลามทำลายไร่นา
สวัสดีค่ะ
ดีมากครับเเต่อยากให้มีเรื่องจอกกับผักตบชนิดไหนทำให้น้ำใสมากกว่ากัน