39. อิงจันทร์ สวัสดีค่ะ รู้สึกเราจะคุ้นเคยกันมา ตั้งแต่ที่อนุทินนะคะ ตามไปอ่านบันทึกของคุณบ่อยๆค่ะ และจะเข้าไปอ่านอีกค่ะ
ครูอิง เคยกินมะขามป้อมไหมคะ ตอนเด็กๆ ดิฉันเคยกินบ่อยๆ แต่เดี๋ยวนี้ หายากขึ้น ไม่ทราบว่าจะซื้อที่ไหนค่ะ แต่พอเห็นสรรพคุณแล้ว ต้องบอกว่า เป็นผลไม้ ที่มีคุณค่ามากจริงๆค่ะ
ไปเห็น แถวบูธ ผลงานวิจัยของมหาวิทยาลัยเกษตรฯ เรื่อง มะขามป้อม คุณค่าเกินกว่าจะอยู่ในป่าค่ะ เลยขอโบรชัวร์เขามาอ่าน ย่อๆดังนี้ค่ะ
มะขามป้อม เป็นต้นไม้ยืนต้นชนิดหนึ่ง อยู่ในวงศ์ EUPHORBIACEAE มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Phyllanthus emblica Linn. เป็นผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง และมีคุณค่าทางสมุนไพรด้วย
มะขามป้อมเป็นผลไม้เก่าแก่ ที่คนเฒ่าคนแก่จะรู้จักและตระหนักถึงคุณค่าของมะขามป้อมเป็นอย่างดี ว่ากันว่าชนชาติที่รู้จักมะขามป้อมมาช้านาน และแพร่หลายมากที่สุดในโลกเห็นจะได้แก่อินเดีย เคยมีเรื่องกล่าวกันว่า เมื่อครั้งสมัยพุทธกาล พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้พระภิกษุทั้งหลายฉันมะขามป้อมเป็นโอสถได้
ผล จะมีรูปร่างกลม ผิวเกลี้ยง เนื้อหนา รสฝาด มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 ซ.ม. เปลือกแบ่งเป็นสันความยาว 6 ซ.ม. ภายในเนื้อมีเมล็ดสีน้ำตาลอยู่ 6 เมล็ด
ส่วนที่ใช้ ใบ เปลือกลำต้น ผล ปมที่ก้าน ราก
สรรพคุณทางยาสมุนไพร
รากแห้งของมะขามป้อม ใช้ต้มดื่มแก้ร้อนใน แก้ท้องเสีย แก้โรคเรื้อน ลดความดันโลหิต
รากสดมะขามป้อม นำมาพอกแผลเมื่อโดนตะขาบกัด สามารถแก้พิษได้
เปลือกลำต้นมะขามป้อม ใช้เปลือกแห้งบดเป็นผง โรยบาดแผลหรือนำมาต้มดื่มแก้โรคบิด และฟกซ้ำ
ปมก้าน ใช้เป็นน้ำยาบ้วนปากแก้ปวดฟัน โดยนำปมก้าน 10-30 อัน มาต้มกับน้ำแล้วใช้อมหรือดื่มแก้ปวดท้องน้อย กระเพาะอาหาร แก้ปวดเมื่อยกระดูก แก้ไอ แก้ตานซางในเด็ก
ผลมะขามป้อมสด ใช้รับประทานเป็นผลไม้แก้กระหายน้ำได้เป็นอย่างดี นอกจากนั้นยังเป็นยาบำรุง แก้หวัด แก้ไอ ละลายเสมหะ ขับปัสสาวะ เป็นยาระบาย รักษาคอตีบ รักษาเลือกออกตามไรฟัน หรือจะนำมาตำให้ละเอียดผสมกับน้ำผึ้ง รับประทานเป็นยาถ่ายพยาธิ
ผลมะขามป้อมแห้ง นำมาบดชงน้ำร้อนแบบชาดื่มแก้ท้องเสีย โรคหนองในบำรุงธาตุ รักษาโรคบิด ใช้ล้างตา แก้ตาแดง เยื่อบุตาอักเสบ แก้ตกเลือด ใช้เป็นยาล้างตา หรือจะผสมกับน้ำสนิมเหล็กแก้โรคดีซ่าน โลหิตจาง
เมล็ด นำมาเผาไฟจนเป็นเถ้าผสมกับน้ำมันพืช ทาแก้ตุ่มคัน หืด หรือตำเป็นผงชงน้ำร้อนดื่มรักษาโรคเบาหวาน หอบหืด หลอดลมอักเสบ รักษาโรคตา แก้คลื่นไส้ อาเจียน
คุณค่าทางอาหาร
มะขามป้อมมีรสชาติถึง 5 รสด้วยกัน คือ เปรี้ยว หวาน เผ็ดร้อน ขม ฝาด ถือได้ว่าทุกส่วนของมะขามป้อมมี คุณประโยชน์ต่อร่างกายเราทั้งสิ้น ในมะขามป้อม 1 ผล มีวิตามินซีสูงถึง 700-100 มิลลิกรัม มะขามป้อมนับว่าเป็นยาอายุวัฒนะขนานหนึ่ง
ที่มา : หนังสือ คัมภีร์แพทย์สมุนไพร ผลไม้สมุนไพรและพืชผักสวนครัว
มะขามป้อม (Malacca tree)