ความคิดสร้างสรรค์(Creativity)

ควาคิดสร้างสรรค์เป็นปัญญา แต่แตกต่างจากปัญญาที่เรียกว่า IQ

ถึงเวลาที่จะกล่าวถึงความคิดสร้างสรรค์กันเสียที  โดยเริ่มต้นจากรูปข้างบนนี้   ถ้าถามว่า จากรูปข้างบนนี้ ท่านเห็นอะไรบ้าง  บอกมาให้มากที่สุด ?  และคำตอบสมมุติว่าเป็นดังนี้

นายแดงตอบว่า :  วงกลม, สีน้ำเงิน, จำนวนรูปหนึ่งรูป. (3 คำตอบ 3 คะแนน)

นายดำตอบว่า   :  วงกลม, สีน้ำเงิน, จำนวนหนึ่งรูป, ลูกบอล, ( 4 คะแนน)

นายขาว           :  วงกลม, สีน้ำเงิน, จำนวนหนึ่งรูป, ลูกบอล, ตาดำ.( 5 คะแนน)

นายเขียว          :  วงกลม, สีน้ำเงิน, จำนวนหนึ่งรูป, ลูกบอล, ตาดำ, ปากบ่อ.( 6 คะแนน)

จะเห็นว่า (1)จำนวนคำตอบเป็นผลของความคิดที่ชื่อว่า ความคิดอเนกนัย (Divergent thinking)  จำนวนคะแนนจึงชี้ถึงความคิดอเนกนัยของผู้ตอบ, (2) ทุกคนมีความคิดอเนกนัย  แต่บางคนมีระดับสูง  บางคนมีระดับต่ำ, (3) คำตอบว่า  ปากบ่อ  เป็นคำตอบไม่เหมือนใคร เป็นเอกลักษณ์ จึงเรียกว่า ความคิดเอกลักษณ์ (Uniqueness), การที่มันเป็นเอกลักษณ์  จึงได้เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า ริเริ่ม  หรือ ความคิดริเริ่ม (Originality), (4) จำนวนคำตอบเป็นตัวแปรที่ทำให้เกิดความคิดเอกลัษณ์  หรือความคิดริเริ่ม  นั่นก็คือ  ถ้าไม่คิดอเนกนัยแล้ว จะไม่เกิดผลเป็นเอกลักษณ์ หรือริเริ่ม

ดังนั้น  ความสามารถของเราที่ชื่อว่า  ความคิดสร้างสรรค์นั้นจะประกอบด้วยความสามารถย่อยที่ชื่อ  ความคิดอเนกนัย  ความเอกลักษณ์  ความคิดริเริ่ม  และดังนั้น เราจึงนิยามความคิดสร้างสรรค์ว่า  คือความสามารถที่จะคิดอเนกนัย คิดเอกลักษณ์หรือริเริ่ม  และถ้าเป็นภาษาอังกฤษก็ใช้ว่า  Creativity  หรือ  Creative thinking 

อนึ่ง  ความคิดเอกลักษณ์  หรือริเริ่ม นั้น  จะเกิดขึ้นได้ยาก  หรือเกิดขึ้นไม่ได้ ถ้าไม่คิดอเนกนัย ฉะนั้น  ถ้าจะนิยามความคิดสร้างสรรค์ให้สั้นเข้าว่า  ความคิดสร้างสรรค์คือความคิดเอกลักษณ์  หรือถ้าจะให้ชาวบ้านฟังให้ง่ายเข้าไปอีกก็นิยามว่า  ความคิดสร้างสรรค์คือความคิดริเริ่ม ก็ได้

ความคิดสร้างสรรค์นี้มันดีนักหรือ ?  ทำไมผมจึงพูดถึงแต่ความคิดสร้างสรรค์? อ๋อ - ดีแน่ครับ

ถ้าชาวนามีความคิดสร้างสรรค์สูง  เขาก็จะคิดวิธีใหม่ๆ ท่เป็นเอกลักษณ์ มาทำนา ฯลฯ

ถ้าเขาเป็นกำนัน เขาก็จะคิดริเริ่มวิธีใหม่ๆมาพัฒนาชุมชน ฯลฯ

ถ้าเขาเป็นนายกเทศมนตรี เขาก็จะคิดริเริ่มวิธีใหม่ๆ มาแก้ปัญหาจราจร ฯลฯ

ถ้าเขาเรียนทางคณิตศาสตร์ เขาก็จะสร้าง ทฤษฎีบทเรขาคณิต, แคลคูลัส,ฯลฯ

ถ้าเขาเรียนฟิสิกส์ เขาก็จะคิดค้นแรงโน้มถ่วง, สูตรการเคลื่อนที่ ฯลฯ

ถ้าเขาเรียนทางศิลปะ เขาก็จะสร้างจิตรกรรมมหัศจรรย์, เพลง หรือวรรณกรรมที่มหัศจรรย์ ฯลฯ

                               ฯลฯ

คนพวกนี้ไม่ใช่หรือครับที่สร้างสิ่งมหัศจรรย์ไว้ให้โลก ?  พัฒนาโลก ?

จึงสมควรอย่างยิ่งแล้ว ทีเราจะให้ความสำคัญกับความคิดสร้างสรรค์ 

[หนึ่งร้อยปีแห่งความเหงา]

หากเป็นคนคดโกง...ก็จะนำความคิดสร้างสรรค์ไปใช้ในทางคดโกง...แหะๆ...

อย่างนี้เขาเรียกความคิดสร้างสรรค์รึป่าวครับ...?

[นายบอน]

ความคิดสร้างสรรค์เป็นสิ่งที่ดีครับ แต่บางที ความคิดของใครหลายคนที่สร้างสรรค์นั้น กลับเป็นโทษต่อคนอื่นเช่นกัน

จาก ความคิดที่ไม่น่าจะหล่นหาย

[ไสว เลี่ยมแก้ว]

ความคิดของคุณ หนึ่งร้อยปีแห่งความเหงา  และ คุณบอน  เกี่ยวกับความคิดสร้างสรรค์ นั้น  ถูกต้อง  ที่ผมเขียนนั้นเป็นข้อเขียนเกี่ยวกับธรรมชาติของความคิดสร้างสรรค์ที่เราได้จากการวิจัย   

ที่เรากลัวกันนักก็คือ  กลัวว่า IQ  ก็ดี  ความคิดสร้างสรรค์ก็ดี  จะไปอยู่ในร่างกายของคนที่มีจิตใจชั่ว  หรือคิดเห็นแก่ตัว  เช่นใช้ความคิดสร้างสรรค์ประดิษฐ์เครื่องมือปล้นธนาคารเอาเงินไปหาความสุขให้ครอบครัวตัวเอง  เป็นต้น  คนดีๆจะห่วงใยเรื่องนี้ครับ 

 

[ไสว เลี่ยมแก้ว]

ขอตอบเพิ่มเติมคำถามของคุณ หนึ่งร้อยปีแห่งความเหงา อีกหน่อย  ที่ถามว่า  ความคิดสร้างสรรค์ในหัวของคนโกง จะถือว่าเป็นความคิดสร้างสรรค์หรือเปล่า?  ความสามารถด้านความคิดสร้างสรรค์ระดับสูงๆนั้นมีโอกาสเกิดได้ในสมองของทุกคน  ทั้งคนดีและคนชั่ว  ถ้าเกิดมีในหัวคนโกง  เราก็เรียกว่าความคิดสร้างสรรค์เหมือนกัน  แต่ถ้ามี  เราก็ต้องช่วยกันจัดการไม่ให้เขาใช้ความคิดสร้างสรรค์นั้นมาทำร้ายคนอื่น ซีครับ

[วิริยะ]

เด็กที่มีความคิดสร้างสรรค์ จะมีอารมณ์ขัน มากกว่ากลุ่มเด็กที่มีความฉลาดหรือ I.Q. สูง อารมณ์ขันเป็นผลของความคิด ที่พิจารณาในทางกลับกันกับความคิดเป็นปกติธรรมดา และ สามารถเป็นแรงกระตุ้น ให้นัก สร้างสรรค์แสดงออก ทางอารมณ์ร่วมกับความคิดได้เต็มที่โดยไม่เสแสร้ง ซึ่งคนปกติธรรมดา อาจมีความเขินอาย หรือไม่กล้าพอที่จะแสดง ออกได้เต็มที่ การมีจิตใจที่ร่าเริงเบิกบาน เป็นลักษณะ ของการแสดงสภาพจิตใจ ที่ไร้กังวลและความกดดันต่างๆ ความคิดที่ตอบสนอง จึงเป็น ลักษณะที่แสดงออกได้ตามธรรมชาติ ทำให้มีความคล่องแคล่ว ทางความคิด เพราะมีการผสมผสานกับความขี้เล่นปนเป กับความเคร่งขรึม ในการคิดทำ ลักษณะความคิดอาจมีการจินตนาการ เหมือนเด็ก แต่พฤติกรรมของผู้มีความคิดสร้างสรรค์ไม่เป็นเช่นเดียวกับเด็ก การโต้แย้งภายในจิตใจ และการแสดงออก ทาง ความคิดในการเสียดสีประชดประชันโดยอารมณ์ขัน เป็นการขัดแย้งต่อทัศนคติเดิมทางสังคม และวัฒนธรรม โดยไม่ก้าวร้าวนั่นเอง

[ไสว เลี่ยมแก้ว]

เป็นคำอธิบายที่มีความสำคัญมากครับ  คือเป็นการให้ความสำคัญกับอารมณ์ที่เข้ามามีอิทธิพลต่อความคิดสร้างสรรค์  และยังบอกถึงลักษณะของพฤติกรรมคนที่คิดสร้างสรรค์สูงด้วย

ความคิดสร้างสรรค์ต้องการความเป็นอิสระเสรีในขณะคิด  ถ้าหากว่าเขาอยู่ในบรรยากาศที่ถูกคุกคาม  ขู่คะคอก  บีบบังคับ ทำให้เกิดอารมณ์ประหม่า  ตกใจ  กลัว  แล้วละก้อ  ความคิดสร้างสรรค์จะไม่ทำงานครับ  คือจะถูกขัดขวางจากบรรยากาศเช่นนั้น - บรรยากาศที่ไม่มีอิสระเสรี  การมีอารมณ์ดีก็แสดงว่าเขาเป็นสุข  มีเสรีที่จะคิด  เช่นในขณะที่คิดสร้างสรรค์อยู่นั้น  มีคนเดินผ่านหน้าไปมา  หรือมีคนแอบดูอยู่ข้างหลัง เหมือนการคุมการสอบของครูบางคน  หรือการกาบัตรเลือกตั้ง ส.ส. นั่นแหละครับ  บรรยากาศเช่นนั้นเขาคิดสร้างสรรค์ไม่ออก  เพราะอิสระเสรีสูญสิ้น  ครูที่ชอบตวาดเด็ก  ดุดัน  หน้าตาน่กลัว  หรือแม้แต่บอกว่า  คนโง่ๆ คิดสร้างสรรค์ไม่เป็นหรอก!  แค่นี้ก็เพียงพอแล้วที่จะเป็นบรรยากาศไร้อิสระเสรีครับ

คำอธิบายของคุณวิริยะจึงสำคัญมาก  ผู้ที่ยังไม่ได้หัวข้อวิจัยน่าจะลองนำไปปรับปรุงเป็นสมมุติฐานแล้ววิจัยทดสอบดูนะครับ

[ฐานิตา]

ท่านดร.อธิบายได้กระจ่างและตอบคำถามได้เข้าใจง่ายค่ะ

ขอบคุณค่ะ

[มิ้น]

ดีจังเลยนะคะความคิดสร้างสรรค์ แล้วเราจะมีสร้างความคิดสร้างสรรค์ที่แปลก ไม่ซำใครได้ยังไงกันคะช่วยตอบมาที่เมล์ [email protected] ขอบคุณล่วงหน้าคะ

[ดร.ไสว เลี่ยมแก้ว]

ลองอ่านบทความนี้ซ้ำอีกทีครับ

[flipp2w]

สามารถเข้าไปฝึกสมอง บวกความคิดสร้างสรรค์ได้ที่นี่เลยครับ flipp2w.blogspot.com

[ดร.ไสว เลี่ยมแก้ว]

ขอบคุณมากครับ