มรดกชีวิต

ทรัพย์ภายใน

 

สังคมไทยเคยปลูกฝังค่านิยมแบบวัตถุนิยม เป็นผลให้เกิดวิถีชีวิตแบบบริโภคนิยม     โดยให้คติว่ามีเงินก็นับเป็นน้องมีทองก็นับเป็นพี่  มีความเชื่อว่าความสุขมีได้เพราะมีเงิน  ยิ่งเกิดมามีวาสนาศักดิ์ใหญ่มีเงินมีทองยิ่งมีความสุขมาก  ส่วนผู้ที่ไม่มีก็ขวนขวายหาเอาทั้งทุกข์ทั้งยาก  การได้ว่าเป็นความสุขซึ่งอาจมีวิธีการที่แตกต่างกันหลายรูปแบบ  ที่เห็นปรากฏเป็นเรื่องราวมากมาย  ทำให้นึกไปว่า  ทรัพย์สินเงินทองมีค่า (ฆ่า) มากกว่าความเป็นพ่อแม่ ความเป็นพี่เป็นน้อย  ความเป็นญาติกันเสียอีก   เรื่องเหล่านี้มีมานานแล้ว  และปรากฏให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน  จึงทำให้หวนคิดว่าตราบใดที่มนุษย์ตอบตนเองไม่ได้ว่าสิ่งที่เราต้องการจริงๆ  และดีจริง  มีประโยชน์จริง คืออะไร  การสืบค้นหาสิ่งที่มนุษย์ต้องการจึงมีลักษณะเป็นการลองผิดลองถูก

เรื่องราวของทรัพย์สินเงินทอง  หรือมรดกที่ได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษแม้ว่าจะมีมากสักเพียงใดก็ตาม ไม่มีวันพอกับการใช้เพื่อเป็นต้นทุนในการตามหาสิ่งที่ตนเองต้องการ เนื่องจากทรัพย์สินเงินทองเป็นทรัพย์ภายนอก  มันจึงเป็นเครื่องมือสร้างสิ่งตอบสนองได้เพียงภายนอกเท่านั้น  ไม่สามารถจะตอบสนองความต้องการภายในได้ (ใจ)  ทรัพย์มรดกประเภทอีกหนึ่งที่ไม่ค่อยมีใครกล่าวถึงนัก คือทรัพย์มรดกภายใน ที่ทุกคนมีและครอบครองอยู่  ได้แก่มรดกต่อไปนี้

๑.  กาลสมบัติ เวลาคือทรัพย์สินหรือมรดก  ในหนึ่งวันมนุษย์ทุกคนมีเวลาเท่ากัน  แต่ในความเท่ากันไม่สามารถจะสร้างอะไรได้เท่ากัน  โดยเฉพาะผู้ที่ไม่เห็นคุณค่าของเวลา  เวลาหมายถึงผู้ฆ่าหรือทำลาย  จะทำลายทุกสิ่งทุกอย่างให้หมดไป  ทำให้สิ่งมีค่าจะลดค่าลง สิ่งที่มีประโยชน์จะใช้สอยได้น้อยลง ทำลายแม้แต่สังขารให้หมดไปทีละน้อย  ทำลายสรรพสิ่งให้ให้อายุลดน้อยลง  ดังนั้นเวลาจึงเป็นมรดกชีวิตประเภทหนึ่งที่เป็นสมบัติของทุกคน  เพราะการไม่เห็นค่าของเวลาแม้ว่าจะมีอายุร้อยปีเหมือนมีอายุเพียงราตรีเดียว  ส่วนผู้ที่เห็นค่าของเวลาแม้ว่าจะมีลมหายใจเพียงชั่วคืนเหมือนมีอายุยืนร้อยปี

๒.  รูปสมบัติ  รูปร่างคือทรัพย์สินหรือมรดก ได้แก่การมีรูปร่างสง่างาม แข็งแรง รวมทั้งการเกิดเป็นมนุษย์ เพราะคติทางพุทธศาสนาสอนว่าการเกิดเป็นมนุษย์นั้นยากนัก  แต่การดำรงความเป็นมนุษย์ยากกว่า  บางคนเกิดมาไม่นานก็ตาย บางคนรอดแต่พิการ  บางคนสมบูรณ์ดีแต่ทนกับแรงเสียดแทงจากภาวะที่กดดันทางสังคมไม่ได้  บางคนมีพร้อมสรรพ์แต่อ่อนแอและมีวุฒิภาวะน้อย นอกจากนี้ยังรวมถึงการมีสุขภาพที่แข็งแรงไม่เป็นโรคภัย ดังพุทธพจน์ที่ว่า  ความไม่เป็นโรคเป็นลาภอันประเสริฐ  คำนี้ไม่มีค่าจะมีค่าและเห็นด้วยตอนที่เราป่วยแล้วเจ็บปวดแล้วนั่นหละ  เพราะเวลาที่สังขารเราป่วยก็ไม่แตกต่างจากท่อนไม้ที่ไร้ประโยชน์เท่าใดนัก  ดังนั้นรูปร่างที่แข็งแรงจึงเป็นทรัพย์มรดกของชีวิต  ที่สำคัญยังเป็นเครื่องมือสร้างทรัพย์สินอื่นๆ  ได้อีกมากมายถ้าแข็งแรงและสุขภาพดี

ตามคติโบราณไทย  ผู้ชายมีปัญญาเป็นทรัพย์  ส่วนสตรีมีรูปเป็นทรัพย์  คือใช้รูปร่างเป็นส่วนประกอบในอาชีพต่างๆ  เราจะเห็นได้ตามที่ถูกกำหนดเป็นคุณลักษณะของแต่ละอาชีพ นอกจากเป็นทรัพย์แล้ว หากว่ามีใครมาละเมิดสิทธิถือครองในรูปร่างเราอย่างไม่ถูกต้องตามกฎหมายกฎจารีติ  ต้องเสียค่าสินไหม เป็นค่าทำขวัญบ้าง เป็นค่าเสียผีบ้างก็มี  ดังประโยควลีที่ว่า จับมือเสียหมู จับหูเสียผี.......................เป็นต้น

๓.  คติสมบัติ  ได้แก่ความรู้ ความคิด ทัศนคติ ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการกำหนดเส้นทางเดินของมนุษย์  คติที่เป็นสมบัติต้องมีลักษณะเป็นกัลยาณมิตร หรือประกอบด้วยสัมมาทิฏฐิ เนื่องจากคติที่ถูกต้องจะเป็นตัวกำหนดนำให้เราได้ทำดีและทำถูก เพราะว่าคนเราหากคิดผิด รู้ผิด ทำผิด ชีวิตจะผิดพลาดตลอดเวลา คติสมบัติทางพุทธศาสนามีจิตใจเป็นองค์ประกอบสำคัญ  ดังนั้น ความสุขเล็กน้อย หรือมากจะเกิดหรือไม่เกิดอยู่ที่คติสมบัติ  เพราะมนุษย์มีจิตเป็นนาย มีกายเป็นทาส

๔.  ปโยคะสมบัติ  การประกอบกิจให้สำเร็จ  ประกอบด้วยความเพียรฝักใฝ่ในทางที่ถูก นำความเพียรไปใช้ขวนขวายประกอบการที่ถูกต้องและดีงาม มีปกติประกอบกิจการงานที่ถูกต้อง ทำแต่ความดีงาม โดยมีระยะเวลาเป็นเครื่องกำหนดความสำเร็จ ไม่ปล่อยให้งานทุกอย่างตกค้างเป็นอากูล  เราจะเห็นได้จากสถานการณ์ของสังคมที่เปลี่ยนไป  หลายชีวิตกำลังวิ่งแข่งกันเพื่อชิงชัย ทุกคนจึงทำและทำเพื่อให้ประสบกับสิ่งหวัง  แต่หากว่าเรามัวแต่ปล่อยภารกิจเป็นดินพอกหางหมูยากที่จะทำกิจให้สำเร็จได้ พรุ่งนี้ดีกว่าวานนี้  แต่เดี๋ยวนี้ดีกว่าทั้งพรุ่งนี้และวานนี้  ดังนั้น การประกอบกิจให้สำเร็จตามบทบาทและหน้าที่จึงเป็นสมบัติของมนุษย์ชิ้นเอกอีกชิ้นหนึ่ง

สมบัติที่ตกทอดมาจากรุ่นสู่รุ่น  เราเชยชมและเห็นว่าเป็นเครื่องมือที่ตอบสนองความต้องการของเราได้  แท้จริงมันช่วยได้เพียงชั่วระยะเวลาหนึ่ง อีกไม่นาน ไม่นานจริงๆ  จะหมดค่าแล้ว  แต่สมบัติของมนุษย์ที่เราครอบครองอย่างแท้จริง เป็นของเราทั้งปัจจุบันและอนาคต  คือสมบัติภายในที่เป็นมรดกชีวิต