คนจีนคนไทยใช่อื่นไกลพี่น้องกัน ธรรมเนียมจีนในไทยหลายๆ อย่างกลายเป็นลูกผสมไปแล้ว ลูกไทยลูกจีนก็แยกไม่ค่อยจะถูก
ธรรมเนียมการกินแบบจีนแท้ๆ ไม่ใช่จีนปนไทยครั้งนี้ รู้ไว้ใช้เวลาไปฮ่องกง หรือ ปักกิ่ง อะไรทำนองนั้น
เคยมีบทความหนึ่งเขียนว่า งานอดิเรกของคนจีนคือการกิน แสดงถึงการให้ความสำคัญในเรื่องกินของคนจีน คิดแล้วก็คล้อยตาม เพราะคนจีนมีธรรมเนียมและความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องกินมากมาย นัยที่แฝงอยู่ก็น่าสนใจ
ทำไมคนจีนถึงนิยมโต๊ะอาหารแบบวงกลม?
คำอธิบายที่พบคือ โต๊ะกลมสามารถนั่งได้มากคนกว่า ทุกที่นั่งสามารถมองเห็นหน้าค่าตากันได้ทั่วถึงกว่า และที่สำคัญคือ ไม่แสดงความเหลื่อมล้ำในสถานภาพของผู้นั่ง
อันนี้ตรงกันข้ามกับธรรมเนียมตะวันตกที่นิยมโต๊ะสี่เหลี่ยม และแสดงความแตกต่างของสถานภาพผู้นั่งโดยคนที่เป็นหัวหน้าครอบครัว ประธาน หรือเจ้าภาพจะได้นั่งที่ “หัวโต๊ะ”
คนจีนใช้โต๊ะกลมเพื่อแสดงว่า เวลาของการกินไม่มีความแตกต่างกันในเรื่องชนชั้นทางสังคม เถ้าแก่กับลูกจ้างคนงานล้อมวงกันกินอาหารกลางวันยังคงมีให้เห็นได้ตามบริษัทต่างๆ
แม้ว่าโต๊ะกลมจะแสดงถึงความเท่าเทียมกัน แต่ธรรมเนียมในการนั่งก็ยังต้องมี...
คนจีนจัดที่นั่งในโต๊ะกลมกันอย่างไร?
ในการกินแบบมีพิธีรีตรอง แขกเกียรติยศจะถูกเชิญให้นั่งตรงที่อยู่ห่างจากทางเดิน หรือประตูทางเข้า หรือประตูครัวมากที่สุด ส่วนเจ้าภาพจะนั่งหันหลังให้ประตู ทั้งนี้เพราะตำแหน่งที่อยู่ห่างจากเส้นทางสัญจรของพนักงานเสริฟหรือบุคคลอื่นๆ ที่เดินไปเดินมา ถือว่าเป็นที่ที่ดีที่สุด
หากคุณเป็นแขกและถูกเชิญให้นั่งตรงที่เกียรติยศดังกล่าว คุณจะปฏิเสธก็ได้ เพื่อยกที่นั่งนั้นให้เจ้าภาพ ถ้าเป็นการกินในทางธุรกิจ คุณอาจจะต้องคะยั้นคะยอเจ้าภาพมากกว่าหนึ่งครั้ง แม้จะรู้ว่าคุณจะได้นั่งที่ตรงนั้นอยู่ดี เพราะส่วนใหญ่เจ้าภาพจะปฏิเสธ ในเชิงจิตวิทยาแล้ว การที่คุณให้เกียรติแก่เจ้าภาพเช่นนั้น จะทำให้เป็นที่จดจำและชื่นชม เรียกว่ารู้ธรรมเนียม อย่างนี้ใครเล่าจะไม่ชอบ
บนโต๊ะกลมมีอะไรบ้างที่ทำได้และอะไรที่ไม่ควรทำ?
กิริยาหลายอย่างที่เราถือว่าแย่มากสำหรับธรรมเนียมไทยหรือตะวันตก แต่ยอมรับปฏิบัติได้เวลากินอาหารจีน อาทิ การคายกระดูกลงบนโต๊ะอาหาร การซดน้ำซุปเสียงดัง การสูบบุหรี่ไปพร้อมๆกับการกินอาหาร และการพุ้ยข้าวจากชามที่จ่อตรงริมฝีปากแบบโซ้ยเอาๆ
การดื่มอวยพรให้กันและกัน เป็นกิจกรรมหนึ่งในโต๊ะอาหารจีน โดยปกติ ก่อนดื่มแก้วแรกของตัวเอง คุณควรยกแก้วเชิญชวนดื่มอวยพรให้ผู้อื่นก่อน จะเป็นเจ้าภาพหรือแขกคนใดคนหนึ่งก็ได้ คำอวยพรที่พูดควรจะแตกต่างจากที่คนอื่นๆ พูดไปแล้ว ฉะนั้น เตรียมคำอวยพรเก๋ๆไว้เยอะๆ หน่อย หรือไม่ก็รีบพูดซะก่อนที่คนอื่นจะพูด
ถ้าคุณเป็นคนที่ผู้อื่นดื่มอวยพรให้ แต่ไม่อยากจะดื่ม ก็ให้ยกถ้วยแตะริมฝีปาก ไม่จำเป็นต้องดื่ม ทำแบบนี้ถูกต้องตามธรรมเนียม อย่าผงกหัวหรือยิ้มรับเฉยๆ
เจ้าภาพชาวจีนมักจะปรนเปรอแขกให้กินและดื่มให้มากที่สุด ฉะนั้นคุณจะพบว่าจะมีการสั่งอาหารมาไว้บนโต๊ะเกินความจำเป็น ซึ่งแน่นอนว่าต้องมีอาหารเหลือ ฉะนั้นไม่ต้องรู้สึกอาย หรือรู้สึกผิดที่กินทิ้งกินขว้าง
ไม่ต้องพยายามกินอาหารบนโต๊ะให้เกลี้ยงทุกจาน ถ้าคุณอิ่มแล้วก็หยุดกิน ไม่ถือว่าผิดมารยาทแต่อย่างใด เพราะอย่างที่รู้ๆกัน อาหาร 10 อย่างเวลาเลี้ยงโต๊ะจีนถือว่าปกติ
ผู้สันทัดการกินโต๊ะจีนบอกว่า รายการอาหารแบบโต๊ะจีนมืออาชีพ จะมีการคำนวณล่วงหน้าในเรื่องปริมาณและคุณค่าทางโภชนาการไว้เรียบร้อยแล้ว ต้องกินครบทุกอย่างตามที่จัดจึงจะเกิดความสมดุลของหยินและหยางในอาหาร วิธีกินคือ ตักอาหารเพียงอย่างละ 1 ครั้ง จะกินได้ครบทุกรายการอย่างอิ่มพอดี
อุปกรณ์ในการกินคือ ตะเกียบ ตะเกียบจีนต่างกับตะเกียบญี่ปุ่นตรงที่ปลายไม่แหลม แต่ธรรมเนียมเกี่ยวกับการใช้ตะเกียบก็คล้ายๆ กัน
ตะเกียบไม่ได้มีไว้สำหรับเล่น ฉะนั้นการเอาตะเกียบมาเคาะหรือตีโต๊ะเล่นแบบไม้ตีกลองเป็นมารยาทที่น่าชัง รวมไปถึงการใช้ตะเกียบชี้โน่นชี้นี่
การปักตะเกียบทิ่มลงในชามข้าว เป็นกิริยาต้องห้าม คนจีนเชื่อว่าจะทำให้โชคร้าย เพราะเหมือนปักธูปไหว้คนตาย
การใช้ตะเกียบคุ้ยอาหารเพื่อเลือกหาชิ้นที่จะคีบ ก็อย่าทำ เมื่อหมายตาชิ้นไหนไว้ เล็งแล้วก็คีบมาเลย หากจะต้องยืนขึ้นเพื่อคีบอาหารชิ้นที่คุณต้องการก็สามารถทำได้ ไม่ผิดมารยาทอันดีแต่ประการใด
การที่อาหารเสริฟด้วยการวางกลางโต๊ะแล้วให้ตักเอง จึงควรใช้ช้อนกลางในการตักอาหารเสมอ อย่าเผลอเอาช้อนที่ใส่เข้าไปในปากแล้วตักอาหาร
ธรรมเนียมอีกอย่างที่ตรงกันข้ามกับธรรมเนียมตะวันตกคือ เรื่องของการเก็บจาน คนจีนจะเก็บจานอาหารทันทีที่กินเสร็จ เพื่อแสดงถึงประสิทธิภาพในการเสริฟ จานสำหรับใส่กระดูก (ถ้ามี) จะเก็บออกไปและเปลี่ยนใหม่ให้หลายครั้งในระหว่างการกิน แต่สิ่งที่ไม่เปลี่ยนให้คือตะเกียบ
การกินโต๊ะจีนแบบมีพิธีรีตรองมักจะกินเวลาหลายชั่วโมง และมีอาหารมากกว่า 20 ชนิด แต่เมื่อเจ้าภาพยืนขึ้นเพื่อดื่มปิดรายการ หรืออาหารจานสุดท้ายถูกจัดการเรียบร้อยแล้วแสดงว่าการกินสิ้นสุด ทุกคนจะต้องลุกจากโต๊ะทันที ประเภทนั่งเอ้อระเหย ดื่มกาแฟ คุยต่อที่โต๊ะโดยที่ไม่มีอาหาร ไม่ใช่ธรรมเนียมจีน
กินโต๊ะจีนในเมืองไทยเป็นอย่างไร ลองเปรียบเทียบดูเองก็แล้วกัน
ขอบคุณค่ะ
จะเอาไปทำรายงาน