4. บทบาทของพยาบาลเวชปฏิบัติที่จะสร้างความเข้มแข็งในบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ
บุคลากรทางการพยาบาลจะต้องปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์ ขยายขอบเขตการปฏิบัติงานรวมทั้งปรับบทบาทของการเป็นพยาบาลวิชาชีพให้ชัดเจนยิ่งขึ้น ซึ่งบทบาทที่สำคัญในการปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ อันจะนำไปสู่การจัดการบริการระดับปฐมภูมิที่มีคุณภาพ แต่ละบทบาทอาจจะทำไปพร้อม ๆ กัน บทบาทที่สำคัญของพยาบาลในการดูแลสุขภาพของประชาชน ได้แก่
- 1. บทบาทการเป็นผู้จัดการ หมายถึง การวางแผน กำหนดทิศทาง การพัฒนาคน การติดตามควบคุมกำกับ และการเป็นตัวแทนของชุมชน
- 2. บทบาทการเป็นผู้นำ หมายถึง กระบวนการสัมพันธภาพระหว่างบุคคล ซึ่งพยาบาลควรจะเป็นผู้ริเริ่ม ชักชวนให้มีการตัดสินใจ กำหนดเป้าหมาย แสวงหาแนวทางบรรลุเป้าหมาย
- 3. บทบาทการเป็นผู้ดูแลเอาใจใส่ ให้ความสุขสบายรวมถึงกิจกรรมการรักษาไว้ซึ่งเกียรติยศและศักดิ์ศรีของผู้รับบริการ
- 4. บทบาทการเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง อาจเป็นบุคคลหรือกลุ่มคนที่ริเริ่มการเปลี่ยนแปลง หรือช่วยเหลือให้บุคคลอื่นเปลี่ยนแปลง ซึ่งการเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงเป็นบทบาทสำคัญในการดูแลสุขภาพ บุคคล ครอบครัว กลุ่มคน และชุมชน ในการวางเป้าหมายร่วมกัน ดำเนินการและคงไว้ซึ่งความเปลี่ยนแปลงที่ดี
- 5. บทบาทการเป็นที่ปรึกษา เพื่อช่วยเหลือผู้รับบริการให้ตระหนักถึงปัญหาและการเผชิญปัญหา การหาทางเลือก รู้จักเลือกพฤติกรรมที่มีผลดีต่อสุขภาพกับสุขภาพและการพัฒนาความสามารถในการดูแลตนเอง
- 6. บทบาทการเป็นผู้สอนหรือให้ความรู้ด้านสุขภาพ เพื่อสนับสนุนให้ประชนทุกกลุ่มอายุ มีความรู้เพื่อการเสริมสร้างสุขภาพ และป้องกันโรค
- 7. บทบาทการเป็นผู้ติดต่อสื่อสารและผู้ช่วยเหลือ จะสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจและรักษาไว้ซึ่งสัมพันธภาพที่ดีระหว่างผู้ให้บริการและผู้รับบริการ
- 8. บทบาทการเป็นผู้พิทักษ์สิทธิ์ของผู้บริโภค การส่งเสริมให้ประชาชนได้ข้อมูลข่าวสาร สามารถเลือกใช้บริการสุขภาพได้อย่างเหมาะสม
- 9. บทบาทการเป็นนักวิจัย สามารถค้นคว้าหาความรู้อย่างเป็นระบบ มีการรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ การแก้ไขปัญหา เพื่อให้ได้คำตอบในการพัฒนาหรือแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผล
- 10. บทบาทการจัดบริการเชิงรุกภายใต้ขอบเขตของกระทรวงสาธารณสุขกำหนด ตลอดจนบทบาทการเป็นพี่เลี้ยงชุมชนด้านการจัดการสุขภาพ
- 11. บทบาทในการประเมินภาวะสุขภาพ การดูแลสุขภาพและการส่งต่อผู้ป่วย
- 12. บทบาทการแสวงหามหามิตร ทั้งองค์การบริหารส่วนตำบล เทศบาล และองค์กรอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
- 13. บทบาทการดำเนินงานตาม 8 กระบวนการหลักของศูนย์สุขภาพชุมชน เพื่อการจัดบริการให้ผสมผสานเป็นองค์รวม และต่อเนื่องตามแนวปฏิบัติบริการสุขภาพแบบบูรณาการสำหรับศูนย์สุขภาพชุมชนของสำนักพัฒนาระบบบริการสุขภาพ กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข รายละเอียดดังต่อไปนี้