อนุทิน 14763

ขอบคุณครับพี่ Little Jazz   @14746 ทรรศนะของพี่มีประโยชน์มากๆ นะครับ ทำให้ได้ฉุกคิดเรื่องการแฝงนัยยะทางการเมือง  สำหรับบทความเรื่อง สวรรคชั้นเจ็ด นั้นผมเขียนโดยยึดขอสังเกตของ จิตร ภูมิศักดิ์ ที่เคยเขียนไว้ในหนังสือ บทวิเคราะห์มรดกวรรณคดีไทย ภาคผนวก ชีวิตและงานของ ปิกัสโซ.กรุงเทพมหานคร : ศตวรรษ,2523.  น่ะครับ ซึ่งจิตร ภูมิศักดิ์ แสดงทรรศนะว่าด้วยเรื่อง ความสับสนระหว่าง สายฟ้า ซึ่งเป็นอาวุธของพระอินทร์ แต่ใน โองการแช่งน้ำ กล่าวว่าเป็นอาวุธของพระอิศวร และผมได้แสดงทรรศนะเพิ่มไว้ ว่า ไม่เฉพาะเรื่องอาวุธ แต่ความเชื่อเรื่อง ไฟประลัยกัลป์ล้างโลกนั้น ก็มีการอ้างไว้อย่างคลาดเคลื่อน เพราะตามความเชื่อใน เตภูมิกถา/ไตรภูมิพระร่วง กล่าวว่า ไฟประลัยกัลป์นั้นสามารถทำลายภพภูมิต่าง ๆ ได้ถึง 14 ภพภูมิ แต่โองการแช่งน้ำกลับอ้างแต่เพียงว่าไฟประลัยกัลป์นั้นทำลายแค่เพียงภพภูมิที่เจ็ด (ภพภูมิที่เจ็ดคือสวรรค์ชั้นที่สอง ซึ่งก็คือสวรรค์ชั้น ไตรตรึงษ์/ตรัยตรึงศ์/ดาวดึงส์  (ชักไตรตรึงษ์เป็น(ผง)เผ้า) ซึ่งสวรรค์ชั้นไตรตรึงษ์ ปกครองโดยพระอินทร์ พอพูดถึงตรงนี้ทำให้เราสามารถ ตั้งสมมติฐาน ได้สามประเด็นคือ 

-สมมติฐานที่ 1 พราหมณ์ผู้แต่งโองการแช่งน้ำบกพร่องเข้าใจผิด
-สมมติฐานที่ 2 กลอนพาไป
-สมมติฐานที่ 3 ไตรตรึงษ์ในความหมายโดยรวมก็คือ สววรค์ทั้ง 14 ภพภูมิ

จิตร ภูมิศักดิ์ เชื่อว่าโองการแช่งน้ำมีลักษณะเป็นโคลงห้า (โคลงมณฑกคติ) ซึ่งเป็นต้นแบบของโคลงดั้นบาทกุญชร หากวิเคราะห์ โดยยึดตามแผนผังโคลงห้า ตามที่จิตร ภูมิศักดิ์ เสนอไว้จะเขียนแสดงได้ดังนี้นะครับ

นานา อเนกน้าว            เดิมกัลป์     
จักร่ำ จักราพาฬ            เมื่อไหม้    
กล่าวถึง ตระวันเจ็ด       อันพลุ่ง 
(อันพลุ่ง) น้ำแล้งไข้      ขอดหาย ฯ

เจ็ดปลา มันพุ่งหล้า       เป็นไฟ    
วะวาบ จัตุราบาย          แผ่นขว้ำ   
(แผ่นขว้ำ)ชักไตรตรึงษ์  เป็นเผ้า          
(เป็นเผ้า) แลบ่ ล้ำ        สีลอง ฯ         

ถ้ามองตามผังโคลงห้าของจิตร ภูมิศักดิ์ จะเห็นได้ว่า คำว่า ไตร นั้น ถูกใช้เพื่อให้รับสัมผัสสระกับคำว่า ไฟ นั่นเอง

ถ้าพราหมณ์ผู้แต่งโองการแช่งน้ำทราบว่าไฟประลัยกัลป์นั้นสามารถทำลายภพภูมิสูงสุดถึง 14 ภพภูมิ (ภพภูมิที่ 14 คือสวรรค์ชั้น มหาพรหมา ซึ่งสูงกว่า ภพภูมิที่เจ็ด ซึ่งนั่นก็คือสวรรค์ชั้นไตรตรึงษ์ ซึ่งเป็นสวรรค์ชั้นที่สอง) ก็สรุปได้ ตามสมมติฐานที่ 2-3 เพราะ หากพรามหณ์ แต่งโคลงห้าว่า "(แผ่นขว้ำ)ชักมหาพรหมา  เป็นเผ้า" ก็จะไม่มีคำใด รับสัมผัสกับคำว่า ไฟ 

แต่ทว่า สมมติฐานที่ 1 ก็ไม่ใช่ว่าจะเป็นไปไม่ได้เพราะ พราหมณ์ผู้แต่งโองการแช่งน้ำ ทำให้เราเห็นแล้วว่า ท่านอ้างว่า สายฟ้าเป็นอาวุธของพระอิศวร ทั้งที่ในความเป็นจริง สายฟ้าเป็นอาวุธของพระอินทร์ จึงทำให้เชื่อได้ว่า ท่านก็มั่วนิ่มเรื่อง ไฟประลัยกัลป์ ได้เช่นกัน

สำหรับ สมมติฐาน ว่าด้วยเรื่อง โองการแช่งน้ำ นั้นแฝงนัยยะทางการเมืองหรือไม่นั้น ตอบว่า แฝงนัยยะทางการเมืองอย่างแน่นอน เพราะวัตถุประสงค์ในการแต่ง โองการแช่งน้ำก็เพื่อใช้ อ่านเพื่อสาปแช่ง ข้าราชการผู้คิดคดทรยศต่อเจ้า และสรรเสริญอำนวยพรแด่ข้าราชการผู้มีความจงรักษ์ภักดี ในพิธีถือน้ำพระพิพัฒนสัตยา แต่พรามหณ์ผู้แต่งโองการแช่งน้ำ จะแฝงนัยยะทางการเมืองว่า ด้วยเรื่องอื่นด้วยหรือไม่นั้น ยังเป็นสิ่งที่ต้องศึกษาค้นคว้ากันต่อไป