อนุทิน 124610
ครูกู๋สตรีพังงา
เขียนเมื่อคำศัพท์เรื่องพันธุกรรม และความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต
1. สปีซีส์ (species) หมายถึง กลุ่มของสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะทางพันธุ์กรรมคล้ายคลึงกันมาก ทั้งรูปร่างและพฤติกรรม ทำให้สามารถผสมพันธุ์ และถ่ายทอดลักษณ์ทางพันธุกรรมให้ลูกหลานได้อย่างปกติ โดยที่ลูกไม่เป็นหมัน
2. ลักษณะทางพันธุกรรม (genetic character) หมายถึง ลักษณะของสิ่งมีชีวิตที่ถูกควบคุมโดยกรดนิวคลีอิกชนิด DNA หรือ RNAที่สามารถถ่ายทอดจากรุ่นหนึ่งไปยังรุ่นต่อ ๆ ไปโดยอาศัยเซลล์สืบพันธุ์หรือเซลล์ชนิดอื่น ๆ เป็นสื่อกลางในการถ่ายทอด
3. การแปรผัน (variation) หมายถึง ลักษณะทางพันธุกรรมที่แตกต่างกัน ทำให้สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดมีลักษณะเฉพาะตัว แบ่งเป็น 2 กลุ่มได้แก่
3.1 การแปรผันต่อเนื่อง (continuous variation) คือ ลักษณะที่ถูกควบคุมโดยยีนหลายยีน โดยสิ่งแวดล้อมมีอิทธิพลต่อการแสดงออกของลักษณะมาก ความแตกต่างของสิ่งมีชีวิตจะมากน้อยลดหลั่นไปตามปริมาณของความแปรผันทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิต ได้แก่ สีผิว ความสูง น้ำหนัก ความฉลาด
3.2 การแปรผันไม่ต่อเนื่อง (discontinuous variation) คือ ลักษณะที่ถูกควบคุมโดยยีนน้อยคู่ โดยสิ่งแวดล้อมไม่มีอิทธิพลต่อการแสดงออก เป็นลักษณะที่แยกเป็นพวกได้อย่างชัดเจน ได้แก่ หมู่เลือดคน ลักษณะผิวเผือก ลักยิ้ม ติ่งหู การห่อลิ้น เป็นต้น
4. ยีน (gene) คือ หน่วยควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตเป็นสารเคมีจำพวกกรดนิวคลีอิก
5. โครโมโซม (chromosome) คือ ร่างแหโครมาตินหรือร่างแหนิวเคลียสที่หดตัวสั้นขณะที่เซลล์มีการแบ่งตัวและเป็นที่อยู่ของยีน โครโมโซมประกอบด้วย แขน 2 ข้าง ที่เรียกว่า โครมาทิด (chromatid) ซึ่งแขนทั้งสองข้างนี้จะมีจุดที่เชื่อมกัน เรียกว่า เซนโทรเมียร์ (centromere) โดยถ้าดูจากแบบจำลองจะมองคล้ายปาท่องโก๋ที่เชื่อมกัน
6. ดีเอ็นเอ (DNA = deoxyribonucleic acid) คือ ชื่อย่อของสารพันธุกรรม มีชื่อแบบเต็มว่า กรดดีออกซีไรโบนิวคลีอิก (Deoxyribonucleic acid) ซึ่งเป็นจำพวกกรดนิวคลีอิก(Nucleic acid) (กรดที่สามารถพบได้ในส่วนของใจกลางของเซลล์) ซึ่ง ดีเอ็นเอ (DNA) มักพบอยู่ในส่วนของนิวเคลียสของเซลล์ โดยพันตัวอยู่บนโครโมโซม(chromosome) ดีเอ็นเอ (DNA)มักพบในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตทุกชนิด ได้แก่ คน (Human), สัตว์ (Animal), พืช (Plant), เห็ดและรา (Fungi), แบคทีเรีย (Bacteria), ไวรัส (Virus) (ไวรัสอาจจะไม่ถูกเรียกว่าสิ่งมีชีวิตเพราะองค์ประกอบบางอย่างไม่ครบ) เป็นต้น ดีเอ็นเอ (DNA) ทำการเก็บข้อมูลทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่งๆเอาไว้ ซึ่งมีลักษณะที่มีการผสมผสานมาจากสิ่งมีชีวิตรุ่นก่อน ซึ่งก็คือ รุ่นพ่อและแม่ (Parent) ทั้งยังสามารถถ่ายทอดลักษณะไปยังสิ่งมีชีวิตรุ่นถัดไป ซึ่งก็คือรุ่นลูก หรือ รุ่นหลาน (Offspring)
7. ออโตโซม (autosome) คือ ชื่อเรียกโครโมโซม(chromosome)หรือกลุ่มของโครโมโซม(chromosome)ที่ควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมและลักษณะต่างๆของร่างกาย ยกเว้น ลักษณะที่เกี่ยวกับเพศ ออโตโซม(autosome)มีเหมือนกันทั้งเพศชายและเพศหญิงออโตโซม(autosome) ในเซลล์ร่างกายของคน(2n)มี 22 คู่ ถูกแบ่งเป็น 7 กลุ่ม คือ A B C D E F G แต่ออโตโซม(autosome) ในเซลล์สืบพันธุ์(n)มีแค่ 22 แท่ง ซึ่งโดยปกติแล้วโครโมโซม(chromosome)ของคนมีทั้งหมด 23 คู่เป็นออโตโซม (autosome) 22 คู่ เป็นโครโมโซมเพศ(sex chromosome) 1 คู่
8. โครโมโซมเพศ (sex chromosome) คือ ชื่อเรียกของโครโมโซม(chromosome)ที่ควบคุมลักษณะทางเพศหรือเป็นตัวกำหนดเพศ ในเซลล์ร่างกายของคนมีจำนวน 1 คู่ คือ โครโมโซม(chromosome) X และ โครโมโซม(chromosome) Y ที่มีลักษณะไม่เหมือนกัน โดยเพศหญิงถูกกำหนดด้วยโครโมโซม(chromosome) X จำนวน 2 แท่ง คือ XX ส่วนเพศชายถูกกำหนดด้วยโครโมโซม(chromosome) X จำนวน 1 แท่ง และ โครโมโซม(chromosome) Y จำนวน 1 แท่ง คือ XY ในขณะที่เซลล์สืบพันธุ์ของคนจะมีโครโมโซมเพศ (sex chromosome)เพียง 1 แท่ง คือ เป็น X หรือ Y ในเพศชาย เป็น X ในเพศหญิง
9. การแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส (mitosis) คือ กระบวนการแบ่งเซลล์ของเซลล์สืบพันธุ์ ที่มีการจับคู่กันของโครโมโซมคู่ที่เหมือนกัน (Homologous chromosome) มีการแลกเปลี่ยนชิ้นส่วนกันของโครโมโซมเมื่อ โครโมโซมคู่เหมือนกันลูกแยกออกจากกันในระยะแอนาเฟส 1 (anaphase) จึงทำให้มีการลดจำนวนโครโมโซมลงเหลือเพียงครึ่งหนึ่งของจำนวนเดิม (hapoid) และการแบ่งเซลล์แบบนี้ มีขั้นตอนของการแบ่งเซลล์สองครั้ง ดังนั้นผลสุดท้ายของการแบ่งเซลล์แบบไมโอซิสครั้งหนึ่ง จะได้เซลล์ลูก (daughter cell) 4 เซลล์
10. การแบ่งเซลล์แบบไมโอซิส (meiosis)
แหล่งข้อมูล
ความเห็น (0)
ไม่มีความเห็น