ผมมีความเห็นกลางๆกับประเด็นนี้ครับ อาจารย์ปภังกร...

          รัฐเองต้องทบทวนนโยบาย และควรที่จะจัดการเพื่อ "สิทธิของชุมชน" ที่เขาอยู่เดิม หมายถึง การจัดสรรพื้นที่ทำกิน พื้นที่ใช้สอย ควรจะเป็นไปตามหลักเกณฑ์ และตามข้อตกลงร่วมกับชุมชน ว่าพื้นที่ใดสามารถใช้ประโยชน์ได้

ส่วน "การท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์อย่างยั่งยืน" (Sustainable Ecotoursm) ผมมองว่า แนวความคิดดี แต่ในทางปฏิบัติและกระบวนการพัฒนาไม่แน่ใจว่าจะยั่งยืนจริงหรือไม่

ผมเห็นด้วยกับการใช้ทุนที่มีอยู่ เพื่อเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ แต่ทั้งนี้ถ้าจะให้ยั่งยืน ผมก็มองว่าชุมชนที่อยู่ตรงนั้นร่วมบริหารจัดการด้วย

หากเกิดภาพแบบนี้ได้ ผมว่าไปได้ไกลและยั่งยืนด้วยครับ

ในขณะเดียวกัน หากยังลักลั่น ไม่เคลียร์ จะก่อให้เกิดปัญหา ความขัดแย้งที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนยากจะแก้ไข

อาจารย์คงเคยได้ยินนะครับ กรณี จนท.ป่าไม้มีหน้าที่ดูแล และจำกัดเขตพื้นที่ป่าไป ชาวบ้าน นายทุน (บางกลุ่ม)ที่ถูกขัดผลประโยชน์ก็บุกรุกป่าไป (รุนแรงขึ้นเรื่อยๆด้วย) ใช้กำลังและกฏหมายเข้าไปจัดการ บางทีไม่ช่วยอะไรดีขึ้นมา ถามหา ความยั่งยืน ไม่เจอครับ 

การจัดการท่องเที่ยวโดยให้ชุมชนจัดการ และอนุรักษ์ป่า อนุรักษ์สิ่งดีๆของชุมชนประสบความสำเร็จ ยั่งยืนมีให้เห็นหลายพื้นที่ในประเทศไทยครับ