ปัจจัยที่ทำให้เด็กโง่ สภาพแวดล้อมทางครอบครัว ตั้งแต่การตั้งครรภ์ การดูแลทารกในครรภ์และการเลี้ยงดู
ปัจจัยที่ทำให้เด็กฉลาด พ่อแม่เปิดโอกาสให้เด็กได้คิด ทดลองทำสิ่งต่างๆ จนเกิดเรียนรู้ได้ดี