ประวัติย่อ

         โครงการโรงเรียนวิถีพุทธ กระทรวงศึกษาธิการ นี้  เริ่มมีดำริการดำเนินงานจากกระทรวงศึกษาธิการเมื่อ เดือนธันวาคม 2545 และได้มีพิธีเปิดโครงการในเดือน พฤษภาคม  2546 ณ พุทธมณฑล  โดยมีสมเด็จพระพุฒาจารย์ ประธานมหาเถรสมาคม เป็นประธานในพิธี  โดยมีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการ 89 โรงเรียน จากสถานศึกษาทุกสังกัด ต่อมามีสถานศึกษาสมัครเข้าร่วมโครงการมากขึ้นเป็นลำดับจนปีพ.ศ. 2550 มีจำนวนประมาณสองหมื่นโรงเรียน

          โรงเรียนวิถีพุทธ เป็นโรงเรียนทั่วไปที่สมัครใจที่จะเน้นการนำหลักไตรสิกขา หรือหลักธรรมพระพุทธศาสนามาใช้ในการบริหารและพัฒนานักเรียนโดยรวมอย่างบูรณาการในวิถีชีวิต เพื่อพัฒนาการกิน อยู่ ดู ฟังเป็น โดยผ่านกระบวนการทางวัฒนธรรมแสวงปัญญา และวิถีวัฒนธรรมเมตตา

          โครงการโรงเรียนวิถีพุทธ นอกจากได้รับการส่งเสริมจากผู้บริหารในรัฐบาลและผู้บริหารของกระทรวงศึกษาธิการหรือกระทรวงอื่นๆ ยังได้รับความเมตตาการเป็นที่ปรึกษา การส่งเสริมสนับสนุนจากมหาเถรสมาคม และพระเถรานุเถระอย่างต่อเนื่อง อาทิ สมเด็จพระพุฒาจารย์ วัดสะเกศ  พระพรหมคุณาภรณ์(ป. อ. ปยุตฺโต)  พระธรรมโกศาจารย์ อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย หรือผู้บริหารมหาวิทยาลัยมหามกุฎราชวิทยาลัย เป็นต้น  ส่วนของเขตพื้นที่การศึกษาและโรงเรียนวิถีพุทธทั่วประเทศก็ได้รับความกรุณาช่วยเหลือจาก พระสังฆาธิการและพระเถรานุเถระทุกภูมิภาคอย่างดียิ่ง

          โรงเรียนวิถีพุทธ โดยมีจุดเน้นของการพัฒนาตามหลักไตรสิกขา ที่เป็นการศึกษาพัฒนา 3 ด้าน อย่างบูรณาการ คือ ด้านศีลที่จะพัฒนาพฤติกรรมให้ไม่เบียดเบียนตน ผู้อื่นตลอดจนสิ่งแวดล้อม ด้านสมาธิที่จะพัฒนาให้มีจิตใจที่เข้มแข็งและมีสุขภาพหรือสุขสงบ ด้านปัญญาที่เป็นการพัฒนาความรู้ที่เข้าใจและเท่าทันโลกและชีวิต  ซึ่งไตรสิกขาจะส่งผลให้ผู้ที่ได้รับการศึกษาพัฒนาสู่การมีชีวิตที่ดีงาม มีความสุข และดำเนินชีวิตได้อย่างเหมาะสม  หรือทำให้มีชีวิตที่สันติสุขได้  ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้เกิดสันติภาพในสังคมได้ ซึ่งดูจากประวัติศาสตร์กว่าสองพันปีก็เป็นที่ยืนยันได้ และการศึกษาแนววิถีพุทธนี้น่าจะเหมาะกับสังคมไทยอย่างยิ่ง ด้วยเพราะวิถีไทยเองมีพระพุทธศาสนาเป็นฐานของวิถีชีวิตและจิตใจ อีกประชากรถึง 90%นั้นนับถือพระพุทธศาสนา การจัดศึกษาแนววิถีพุทธนี้จึงกลมกลื้นกับคนไทยได้มากกว่า ประโยชน์ที่เกิดขึ้นก็มีโอกาสเกิดได้มากอย่างยิ่ง

           โรงเรียนวิถีพุทธ คาดหวังว่าจะเป็นโอกาสและหนทางหลักของการศึกษาไทยที่จะมีเครื่องมือสำคัญที่จะสามารถพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ตามที่พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติกำหนดไว้