ดิฉันเคยช่วยให้เด็กเร่ร่อนคนหนึ่งมีบัตรประชาชนครั้งหนึ่งนานมาแล้ว แต่คิดว่าปัจจุบันกระบวนการคงไม่แตกต่างกันมาก  เริ่มด้วยการ...

1. ให้ผู้ที่จะขอมีบัตร(ลุง)เดินทางไปที่อำเภอที่เขาเกิด

2. นัดหมายบุคคลที่เคยรู้จักลุงเป็นอย่างดีและสามารถยืนยันการเกิดของลุงได้ไปเป็นพยานที่ที่ว่าการอำเภอ จำนวน 2-3 คน เช่น ผู้สูงอายุในหมู่บ้าน ญาติพี่น้องที่เหลืออยู่  หมอตำแยที่เคยทำคลอดตอนลุงเกิด ผู้นำหมู่บ้าน หรือข้าราชการที่เคยพบเห็นและรับรองได้ว่าลุงเป็นคนไทยและเป็นลูกเต้าของใคร และบุคคลเจ้าบ้านที่จะรับลุงเข้าในทะเบียนบ้าน (พยานมีความสำคัญมาก ถ้าพยานครบถ้วนน่าเชื่อถือ ขั้นต่อไปก็ง่าย)

3. ขอแจ้งเกิดล่าช้ากับเจ้าหน้าที่ทะเบียนราษฏร์ ณ ที่ว่าการอำเภอนั้น

4. เจ้าหน้าที่จะทำการสอบสวน ซักถาม สัมภาษณ์ทุกคนเพื่อบันทึกข้อมูลถึงสาเหตุของการไม่ได้แจ้งเกิด หากการสอบสวนได้ข้อมูลไม่ชัดเจนเจ้าหน้าที่ก็จะขอให้หาพยานบุคคลเพิ่มเติมอีก (ขั้นตอนนี้ใช้เวลานาน อาจมีการนัดให้มาอีกในวันถัดไป และข้อมูลจากทุกคนต้องตรงกันจริงๆ - เป็นการป้องกันการนำคนต่างด้าวมาแจ้งเกิดเท็จ)

5. หากผลการสอบสวนออกมามีเหตุผลน่าเชื่อถือเจ้าหน้าที่ก็จะทำการออกบัตรให้ลุงและนำชื่อเข้าทะเบียนบ้านของเจ้าบ้านที่ยินยอม  ค่าใช้จ่ายที่จำได้ก็มีการชำระค่าธรรมเนียมการแจ้งเกิดช้า ค่าทำบัตรใหม่ อัตราค่าธรรมเนียมเท่าไรสอบถามได้จากเจ้าหน้าที่ค่ะ

ขอให้โชคดี