สมบัติบ้าในวัด : ชุดเครื่องสังฆทาน
การถวายสังฆทาน เป็นที่นิยมทั่วไปของชาวพุทธในเมืองไทย ซึ่งญาติโยมบางส่วนก็ไม่เข้าใจรายละเอียด... โดยมากมักจะทำตามๆ กันมา ทำไปแล้วรู้สึกว่าได้บุญ ได้กุศล รู้สึกสบายใจ ก็เท่านั้นเอง...
ที่เรียกว่า ชุดเครื่องสังฆทาน ใครๆ ก็คงจะรู้จักและเข้าใจว่า เป็นสิ่งของหลายๆ อย่าง ที่บรรจุไว้ในถังเหลืองๆ หรือหีบห่ออื่นๆ... สิ่งของเหล่านี้ก็เช่น สะบู่ ยาสีฟัน แปรงสีฟัน ผงซักฟอก ยาบางชนิด น้ำ กระดาษ ธูป เทียน...ซึ่งจำนวนสิ่งของอาจขึ้นอยู่กับขนาดและราคาของชุดสังฆทานนั้นๆ
สำหรับในวัด รู้กันมานานแล้วว่า ชุดเครื่องสังฆทานเหล่านี้ โดยมากมักจะเป็นสิ่งของที่เก่าเก็บ หมดอายุ ราคาถูก ซึ่งหลายๆ อย่าง พระเณรก็ไม่สามารถนำมาใช้ได้ เช่น น้ำดื่ม เมื่อรวมมากับสะบู่และผงซักฟอกนานๆ ก็จะมีกลิ่น ไม่สามารถฉันได้ ก็ต้องทิ้งไป...
ชุดสังฆทานเหล่านี้ ดูภายนอกก็อาจใหญ่โต รู้สึกว่ามีของจำนวนมาก เพราะผู้ขายฉลาดในการจัดแต่ง ... เมื่อแกะออกมา ภายในเอากระดาษหนังสือพิมพ์เก่าๆ อัดไว้ เอาน้ำดื่มสองขวดถ่วงไว้ให้หนักๆ แค่นั้นเอง...เมื่อได้มาแล้ว บางครั้งก็ตั้งเกะกะอยู่ตามกุฏิวัด จัดเป็น สมบัติบ้าในวัด อย่างหนึ่ง...
....
อันที่จริง คำว่า สังฆทาน แปลว่า ถวายสงฆ์ หมายถึงการถวายต่อพระภิกษุสังฆ์ (และสามเณร) ไม่จำเพาะเจาะจงว่าถวายใครหรือรูปหนึ่งรูปใด จัดว่าได้บุญมากกว่าปุคคลิกทาน...
ปุคคลิกทาน แปลว่า ถวายบุคคล หมายถึงการถวายจำเพาะเจาะจงต่อรูปโน้นรูปนี้ จัดว่าได้บุญน้อยกว่าสังฆทาน...
ตัวอย่างเช่น ถ้าเรานำชุดสังฆทานไปถวายหลวงพี่หรือหลวงพ่อที่เรานับถือส่วนตัว อย่างนี้... ไม่จัดเป็นสังฆทาน เพราะจำเพาะเจาะจง จัดเป็นปุคคลิกทาน..
นัยตรงข้าม ถ้าตอนเช้าเราเตรียมอาหารไว้ ๑ ชุด แล้วจะใส่บาตรหรือถวายต่อพระภิกษุหรือสามเณรที่ผ่านมาหน้าบ้านโดยไม่เจาะจง อย่างนี้.. อย่างนี้ก็จัดเป็นสังฆทาน ย่อมได้บุญมาก...
.....
ชุดเครื่องสังฆทานเหล่านี้ ปัจจุบันกลายเป็นสมบัติบ้าในวัด (โดยเฉพาะวัดในเมือง) เพราะได้มาหลายๆ อย่างก็ใช้ไม่ได้หรือไม่มีโอกาสได้ใช้ ...ตามประสบการณ์อยู่วัดมานาน ชุดเครื่องสังฆทานเหล่านี้ เมื่อพระเณรได้มาก็จะเก็บไว้อย่างนั้น... เมื่อต้องการอะไรก็ไปค้นหาเอาว่ามีหรือไม่ สิ่งที่ต้องการก็จะหมดไปก่อน สิ่งที่ไม่ต้องการก็จะเหลือกองไว้อย่างนั้น ....
ฟังว่า บางวัดที่มีผู้เชื่อถือไปถวายมากๆ ก็อาจมีทางร้านสังฆภัณฑ์หรือพ่อค้าแม่ค้ามารับซื้อกลับไป แต่ก็มีส่วนน้อย เป็นเพียงบางวัดเท่านั้น...
โดยทั่วไป เมื่อมีมากๆ ขึ้น พระ-เณร ก็อาจทำการจัดแกะแยกประเภทครั้งหนึ่ง เช่น ยา สะบู่ ถัง กล่อง ธูป เทียน กระดาษ น้ำ...บางอย่างก็ทิ้งไป บางอย่างก็เก็บไว้หรือแจกจ่ายให้แก่ผู้ที่ต้องการ...
สำหร้บบางอย่างมิใช่ว่าพระเณรจะใช้ทุกวัน เช่น ยาธาตุน้ำแดง ขวดโตๆ บางขวดก็หมดอายุ... ผู้เขียนเคยอยู่กับพระเถระท่านหนึ่ง เมื่อดึกๆ ท่านก็จะเอายาธาตุน้ำแดงเหล่านี้มาเทน้ำยาออกไป ให้เหลือแต่ขวดเปล่าๆ แล้วให้เด็กพาไปทิ้งถังขยะ ...ท่านบอกว่า ทิ้งทั้งขวด ทำให้ผู้พบเห็นรู้สึกไม่สบายใจ...
แต่มิใช่ว่า พระ-เณรจะไม่ซื้อเลย เช่น ยาสีฟันวิเศษนิยม ผู้เขียนจะใช้ประจำ ไม่ค่อยมีในถังสังฆทานก็ต้องซื้อ ใบมีดโกนก็ต้องซื้อ ผู้เขียนฉันกาแฟซึ่งนานๆ จะเห็นซองเล็กๆ ในถังสังฆทานสักครั้ง ผู้เขียนจึงซื้อประจำ... ส่วนรูปอื่นๆ ก็ยังมีสิ่งจำเป็นที่ต้องซื้อ ซึ่งแตกต่างกันไป...
ตามที่เล่ามานี้ มิใช่ว่า จะคัดค้านหรือต่อต้านการถวายสังฆทาน แต่ต้องการบอกเล่าเพื่อเป็นข้อคิดบางอย่างในคราวที่จะทำบุญเท่านั้น....สมดังพระบาลีบอกว่า
วิเจยฺย ทานํ สาธุ การเลือกเฟ้นถวายเป็นการดี ...
ความเห็น (22)
- นมัสการพระอาจารย์
- อ่านบันทึกนี้ได้ข้อคิดที่ดีมากค่ะ
- ดิฉันเองชอบทำบุญเมื่อมีโอกาส ไปวัดบ่อย หลวงพี่ที่สนิทกันก็บอกเรื่อง การซื้อสังฆทานมาถวายเช่นกันกับบันทึกนี้ ท่านนำมาแกะให้ดู ก็เห็นจริง ๆ ว่าสงฆทานที่เราหาซื้อตามร้าน ข้างในยัดกระกาษเก่า ๆ ไว้มากมาย มีของที่ใช้ได้จริง ๆ ไม่กี่อย่าง ทั้งที่เราซื้อมาราคาแพงด้วย ถ้าคิดมูลค่าแล้วไม่กี่บาทเองค่ะ
- พอรู้เช่นนี้ดิฉันก็ไม่ซื้ออีกค่ะ จะเปลี่ยนมาทำอาหารไปถวายพระทั้งวัดเลยค่ะ และหากจะถวายสังฆทานด้วยก็จะหาซื้อ และเลือกของที่จำเป็นที่คิดว่าสงฆ์ต้องใช้ เช่น มีดโกน กาแฟ เป็นต้น แล้วนำมาใส่ตระกร้าจัดเองค่ะ
- สงกรานต์นี้ คงมีคนไปทำบุญที่วัดกันมากนะคะ บันทึกนี้เป็นประโยชน์ค่ะ
- ขอบคุณค่ะ
 |
ปัญหาเรื่องเครื่องสังฆทานมีมานานแล้ว แต่ไม่ค่อยมีใครออกมาพูด....
ตอนนี้ เริ่มมีการตื่นตัวเรื่องนี้...
สื่อ ก็เริ่มเล่นเรื่องนี้บ้างแล้ว....
เจริญพร
- นมัสการพระอาจารย์ครับ
- เดี๋ยวนี้เวลาไปถวายสังฆทานจะซื้อของเหมือนใช้ในบ้านเลยครับ คือแยกซื้อเป็นอย่าง ๆ และเลือกเฉพาะของที่เราใช้ครับ เวลาถวายก็ถวายทั้งถุง supermarket เลยครับจะไม่ได้ต้องมีถังเหลืองเยอะล้นวัด
- ไม่ทราบถวายสังฆทานที่มีน้ำผลไม้หลังเพลควรไหมครับ?
- มีอีกข้อที่สงสัย คือถวายให้พระรูปเดียว (โดยไม่เจาะจง) นี่ถือว่าถวายให้คณะสงฆ์หรือไม่ครับ
- ขอบพระคุณครับ
 |
การซื้อของแยกประเภทแล้วใส่ถุงไปถวายตามที่เล่ามา ก็อนุโมทนาด้วย....
น้ำผลไม้ทั่วๆ ไป จัดเป็น น้ำอัฎฐปาน สามารถถวายได้ตามปรกติ ไม่กำหนดว่าจะเป็นก่อนเพลหรือหลังเพล...
......
การถวายพระรูปเดียว ถ้าไม่เป็นการเจาะจง ก็จัดเป็นการสงฆทานได้...
กรณีตรงข้าม แม้ถวายพระ ๕-๑๐ รูป แต่เจาะจงมาว่า ต้องเป็นรูปนั้นๆ ๑...๒..๓.... ๑๐... ดังนี้ ก็ไม่จัดว่าเป็นการถวายสงฆทาน...
การถวายเป็นสงฆทาน เน้นการไม่จำเพาะเจาะจงเป็นสำคัญ จึงถึอว่าได้บุญแรง....
เจริญพร
นมัสการพระอาจารย์
กระผมเห็นว่า ประเด็นอย่างนี้ หรือ เรื่องอย่างนี้ควรที่แพร่หลายให้มากขึ้น...... และมีประเด็นที่สำคัญ คือ ความเป็นพุทธ เพื่อจะได้เข้าถึง แก่นของพุทธ ..... เพราะผู้คนส่วนหนึ่ง ยังติดอยู่ที่กระพี้ ทำอย่างไรที่จะส่งเสริมผู้คนเหล่านั้นได้เข้าถึง " แก่นของพุทธ " ?
อีกประเด็นหนึ่ง คงต้องขอความรู้จากพระอาจารย์ .... เรื่องจตุคามรามเทพ และ เรื่องการสร้างรูปพระ กันมากมาย .... มันเป็นอย่างไรครับ
 |
เรื่องความเชื่อทางศาสนา มิใช่เป็นเรื่องที่แก้ไขได้ง่ายๆ...ในหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนามีประเด็น...
อันตคาหิกมิจฉาทิฎฐิ (ความเห็นผิดอันถึอเอาถึงที่สุด) ซึ่งผู้ที่ ชวนจิต แล่นไปถึงดวงที่เจ็ด แม้พุทธญาณร้อยองค์พันองค์ก็ไม่สามารถแก้ได้ในภพชาตินั้น...
ซึ่งเรื่องนี้อาตมาค่อยนำมาเล่าในโอกาสต่อไป...
..........
ส่วนประเด็น จตุคาม นั้น อาตมาก็เขียนไว้บ้างแล้ว คุณโยมลองดู....
ตื่นรู้ ตื่นตาม ตื่นตูม จตุคาม (อีกครั้ง)
กุฏินี้ ไม่มีจตุคามแจก อ่านออกมั้ยครับ
เจริญพร
นมัสการพระอาจารย์
พูดยากจังเลยเกี่ยกับเรื่องอย่างนี้ บางครั้งไปทำบุญที่วัดเราเอากับข้าวขนมและผลไม้ไปตามสมควรแล้วเห็นคนอื่นเอาไปพะรุงพะรังมากมายรวมทั้งสังฆทานด้วย ทำให้มีความรู้สึกว่าเราด้อยจังเลยทั้งที่การทำบุญไม่เคยมีข้อจำกัดว่าต้องทำมากน้อยเพียงใด อยากให้เรื่องการถวายสังฆทานออกมาตีแผ่ให้ญาติโยมเข้าใจกันบ้างจะได้เข้าวัดอย่างสง่าผ่าเผยและมีความสุขโดยไม่เกิดปมด้อยกับการเข้าวัดอย่างสมควร
 |
ประเด็นที่ว่า ค่อนข้างหยั่งรากลึกไปถึงวัฒนธรรมและค่านิยมทางศาสนาหลายแง่มุม .... ว่างๆ ค่อยวิจารณ์เรื่องนี้..
เฉพาะความรู้สึกบางอย่างที่คิดว่าเป็น ปมด้อย .... ถ้าเกิดความรู้สึกทำนองนี้ ก็ให้ สั่นศรีษะ แล้วขับไล่ความรู้สึกนั้นออกไปจากใจ... ทำทุกครั้งที่เกิดขึ้น มันก็จะมีอิทธิพลครอบงำเราได้น้อยลง..
แต่ ถ้าเกิดความรู้สึกนี้แล้ว รับเข้ามา และคิดไปเรื่อยๆ มันก็จะครอบงำเรา และเจริญเติบโตขึ้นภายในใจของเรา...
เจริญพร
กราบนมัสการค่ะ
ขอกราบเรียนถามเรื่องผ้าไตรจีวร ควรเป็นผ้าชนิดใด ขนาดกี่เมตรจึงจะเหมาะสมในการใช้ได้จริงๆคะ
 |
เรื่องจีวร เล่วไว้บ้างแล้ว ดู สมบัติบ้าในวัด : ผ้าเหลือง ...
เฉพาะ จีวร (ผ้าห่ม) ห้ามใช้ขนาดเท่ากับจีวรพระสุคต ..จีวรพระสุคตยาว ๙ คืบ กว้าง ๖ คืน (สิกขาบทที่ ๑๐ ปาจิตตียวัคค์..)
คำว่า พระสุคต คือ พระพุทธเจ้า...
รายละเอียด ชนิด และขนาดของไตรจีวร สามารถ Search หาได้ (หรือถาม google ก็ได้) มีบอกไว้เยอะ....
เจริญพร
สมบัติบ้ามีมากกว่าสังฆทาน
- ได้ข้อคิดดีดีอีกแล้ว
- มีน้องบวชเป็นพระเจ้าค่ะ บวชไม่ยอมสึกเลย ก็เล่าเรื่องถวายสังฆทานเหมือนกัน ว่าถ้าจะทำสังฆทานให้เป้นทำทานดีกว่า หรือทำบุญด้วยอย่างอื่น เพราะของพวกนี้โดยเฉพาะวัดในเมืองแล้ว กลายเป็นธุรกิจ ระหว่างวัดกับพ่อค้าแม่ค้า อันนี้ไม่ว่านะเจ้าค่ะ พุดถึง
- ทำบุญอยู่ที่วัตถุประสงค์แต่บุญที่ไม่ทำประโยชน์ก็กลายเป็นว่าสูญเปล่าไหมเจ้าค่ะ
- บล็อกนี้สีสันเยอะนะเจ้าค่ะ
กราบนมัสการ ค่ะ
เคยได้ยินบางคนเขาพูดถึง สังฆทานชุดใหญ่ คือมีการถวายองค์พระพุทธรูปด้วย เช่นอาจเป็นพระพุทธรูปประจำวันเกิด อยากทราบว่า ข้อเท็จจริง คืออะไรคะ มีการแยกประเภทการทำบุญถวาย สังฆทานชุดใหญ่ ชุดธรรมดา ด้วยหรือคะ
ธัญญา
ใครเล่าให้คุณโยมฟัง ?
อย่าไปเชื่อ !... พระพุทธเจ้าไม่เคยตรัส และคัมภีร์อรรถกถา ฎีกา อนุฎีกา หรือปกรณ์วิเสสอื่นๆ ก็ไม่ได้อธิบายสังฆทานไว้ตามที่ว่ามา....
- สังฆทาน แปลว่า ของถวายสงฆ์ คือ ของที่ถวายโดยไม่เจาะจงต่อพระ-เณรรูปหนึ่งรูปใด... แค่นี้เอง
- ย้ำ ! แค่นี้เอง...
ส่วนที่ว่า การถวายสังฆทานมีบุญมาก เพราะผู้ถวายมีน้ำใจกว้างขวาง... ไม่ใจแคบเพราะเห็นแก่หน้าคนโน้นคนนี้ (ศัพท์บาลีเรียกว่า มุโขโลกนะ)... แค่นี้เอง
..........
แต่ ธรรมเนียมนิยมตามสังคมปัจจุบัน...
นั่น ! เป็นเพียงพัฒนาการที่เกิดขึ้นจาก ผู้ที่มักได้ หรือ ผู้ละโมบ บางคนบางกลุ่มเท่านั้น (เป็นพระสงฆ์บ้าง หรือร้านขายของพวกนี้บ้าง)...
...........
การใส่บาตรตอนเช้าโดยไม่จำเพาะว่าเป็นพระ-เณรรูปหนึ่งรูปใด จัดเป็นสังฆทานที่ชัดเจนที่สุด
เจริญพร
ที่บ้านเป็นร้านขายสังฆทานคะ
ได้รับผลกระทบจากเรื่องนี้เหมือนกันคะ ที่ย้านจะแพ็คเองคะ ไม่ได้รับมาขาย ของข้างในจึงเป็นของที่มีคุณภาพ ไม่มีของหมดอายุ แล้วก็ไม่ได้ยัดกระดาษด้วย ที่ทางร้านแพ็คเอง เนื่องจากว่าที่บ้านก็ไปทำบุญบ่อยๆ ไม่กล้าที่จะทำอะไรแบบนั้น กลัวบาปด้วย ที่บ้านขายอย่างนี้มานานแล้ว ตั้งแต่ดิฉันยังเป็นเด็ก แต่เมื่อโตขึ้น ก็มีร้านค้ามาเปิดขายเหมือบ้านดิฉันมากมาย จึงต้องมีการแข่งขันกัน (แต่ที่ร้านก็ยังคงคุณภาพนะคะ) ปัญหาอยู่ตรงที่ว่า บางร้านขายสังฆทานที่ไม่มีคุณภาพ(ยัดกระดาษ หมดอายุ) แต่คนซื้อไม่เข้าใจ คนซื้อต้องการสังฆทานที่ราคาถูก แรกๆหนักใจนะคะ คือสู้ร้านอื่นไม่ได้ เราลดราคาเหมือนที่เขาทำไม่ได้ ลูกค้าก็บ่นว่าของแพง ทั้งๆที่ของที่แพ็คเราก็คิดตามราคาของ ไม่ได้คิดค่าแรงเพิ่มเลย แต่ลูกค้าก็ยังหาสังฆทานที่ราคาถูกอยู่ดี จากที่คนในร้านเราได้มานั่งคุยกันนะคะ คิดว่าคนซื้ออยากได้ของถูก เมื่อนำไปถวายก็กลับบ้านโดยที่ไม่รู้ว่าของที่ถวายไปเป็นอย่างไร คือดูจากรูปลักษณ์ภายนอกสังฆทานก็เหมือนกัน แต่เค้าไม่รู้ว่าจริงๆข้างในเป็นอย่างไร ลูกค้าบางคนเราอธิบายให้เค้าฟัง เค้าก็ไม่เข้าใจ ตอนที่เกิดปัญหานี้ขึ้นยอมรับว่าอึดอัดมากนะคะ เราก็อยากขาย(อยากให้ลูกค้าได้สินค้าคุณภาพด้วย) แต่บางทีเราก็ต้องลดจำนวนของลงเพื่อที่จะให้ราคาไม่แพงจากร้านข้างๆมากนัก บางทียังมานั่งคิดเลยนะคะว่าอยากทำสังฆทานที่มีของที่ทางวัดได้ใช้ประโยชน์มาก-มาก แต่ลูกค้าส่วนใหญ่ก็อยากได้ของถูก อย่างกรณีที่มีการพูดถึงผ้าสบง ทางร้านใช้ผ้าผืนเต็ม เนื้อผ้าค่อนข้างดี แต่ร้านบางร้านกลับใช้เศษผ้าเท่านั้น ซึ่งถ้าดูจากภายนอกแล้วเค้าทำได้เหมือนกันถ้าไม่สังเกตุดีๆ ช่วงแรกที่ดิฉันได้เห็นยังตกใจเลยนะคะว่าทำไมเขาใส่ผ้าสบงในสังฆทานแล้วยังขายราคาถูกๆได้ แต่พอมีพระมาเล่าให้ฟัง(ที่บ้านไปทำบุญประจำ)เลยเพิ่งเข้าใจว่าผ้าที่เห็นคือเศษผ้า แต่คนซื้อเขาไม่รู้นิคะ แย่หน่อย
อยากให้หลายๆคนช่วยออกความเห็นด้วยคะ บางทีอาจจะไดข้อมูลมาใช้ที่ร้านบ้าง ขอบคุณล่วงหน้าเลยนะคะ ^_^
อยากบอก
เจริญพร
ธรรมรัตน์
กราบนมัสการครับ
ไม่ทราบว่าการถวายสังฆทาน ควรทำในเวลาใด
จะถวายหลังเพลได้หรือไม่ครับ
ธรรมรัตน์
สังฆทาน คือของถวายสงฆ์นั้น มีหลายประเภท ถ้าเป็นของของเครื่องใช้อื่นๆ เช่น สะบู่ ยาสีฟัน กระดาษ ผ้า ฯลฯ ซึ่งเป็นของควรถวายแก่สงฆ์ จะถวายเวลาใดก็ได้ ตามที่เห็นสมควร...
ส่วนสังฆทาน ที่จัดเป็นอาหารสด จะต้องไม่ถวายหลังเพล เพราะผิดวินัย...
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันมีอาหารสำเร็จรูป และอาหารกึ่งสำเร็จรูป ซึ่งสามารถเก็บไว้ได้ นับว่าเป็นปัญหาทางพระวินัยในเมื่อถวายหลังเพล เพราะเป็นวิวัฒนาการในสังคมยุคปัจจุบัน...
จากประสบการณ์อยู่วัดมาเกินยี่สิบปี... ในสมัยก่อนนั้น พระเถระมักจะสั่งให้แกะถังสังฆทาน เอาอาหารสำเร็จรูป เช่น ปลากระป๋องเป็นต้น ออกไป แล้วให้ประเคนสิ่งอื่นๆ ส่วนปลากระป๋องเป็นต้นนั้นให้นำไปจัดเก็บไว้ เพื่อจะให้ลูกศิษย์จัดถวายในคราวที่จะฉัน...
แต่ปัจจุบันนี้ ตามวัดทั่วไปมักรับประเคนรวมทั้งถัง หรืออาหารสำเร็จรูปก็รับประเคนเหมือนกัน แม้จะเป็นช่วงหลังเพล โดยอ้างว่ามิได้ฉันในเวลานั้น และรู้สึกว่าจะเป็นที่ยอมรับกันในปัจจุบัน...
เจริญพร