มังกรต่างถิ่นฤาจะสู้งูดินได้

        ผมได้ฟังอดีตผู้บริหารระดับสูงของกระทรวงศึกษาธิการท่านหนึ่ง วิพากษ์การบริหารงานในกระทรวงศึกษาธิการว่า ข้าราชการประจำต้องวิ่งตามนโยบายของรัฐมนตรีแต่ละยุคแต่ละสมัยมาโดยตลอด นักบริหารระดับสูงของกระทรวงจะเป็นตัวแทนรับลูกแล้วก็โยนลงไปสู่ระดับปฏิบัติ ซึ่งถนนทุกสายก็วิ่งไปที่สถานศึกษาที่เป็นหน่วยปฏิบัติท้ายสุด ที่ไม่รู้จะโยนต่อให้ใคร ก็ต้องโยนให้ครูในโรงเรียนนั่นแหละ ครูก็เลยต้องทิ้งห้องสอนมาทำงานสนองนโยบาย (ก็เลยไม่ได้เรื่องทั้งสองอย่าง) ถ้าผู้บริหารโรงเรียนบางคนจัดกระบวนทัพไม่เป็นก็จะทำแบบแยกส่วน เป็นเรื่องๆไป เพื่อโชว์ให้รอดตัวว่า “ฉันได้สนองนโยบายแล้วนะ”
           ในยุคนี้แม้จะมีเวลาบริหารสั้นเพียง 1 ปี ก็มีนโยบายออกมาหลายเรื่อง เรื่องเด่นๆที่วิจารณ์กันมากคือ เรื่อง “มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ” และหลังสุดก็คือ “การปราบแป๊ะเจี๊ยะการฝากเด็ก”
          อดีตผู้บริหารฯท่านนี้ใช้คำกล่าวที่คมลึกว่า “มังกรต่างถิ่นฤาจะสู้งูดินได้” โดยท่านขยายความว่า ข้าราชการประจำ(งูดิน)อยู่กับพื้นที่ รู้สภาพทุกอย่าง พอคนนอกเข้ามา(มังกร)ประกาศนโยบายที่ไม่ดูสภาพบริบทให้ดี งูดินก็จะทำอย่างจำใจ (ให้ผ่านๆไป) พอพ้นยุคนี้ก็เลิกทำ
         ผมเคยเรียนกับท่านศาสตราจารย์ ดร.เสริมศักดิ์ วิศาลาภรณ์ ท่านกล่าวว่า ปัญหาในการบริหารมี 3 อย่าง คือ ปัญหาเด่นชัด ปัญหาซ่อนเร้น และปัญหาอำพราง ปัญหา 2 ประการหลัง เป็นปัญหาที่ผู้บริหารต้องตรวจสอบให้ดี เพราะถ้ามองปัญหาไม่ชัด ก็จะเกิดความผิดพลาดในการบริหารอย่างมหันต์
         ท่านบอกเราอีกว่า ปัญหาทางการศึกษา ปัจจุบันมีประเด็นปัญหาที่ยากแก่การแก้ไขหลายเรื่อง เช่น การใช้คัมภีร์นิยม คือการสอนตามตำรา ไม่ส่งเสริมการคิดหรือบอนไซความคิดคน การพัฒนายังใช้วิธีการจุดพลุมากกว่าการซึมซับ (สร้างภาพ) ที่อันตรายมาก คือการมองสิ่งเดียวกัน แต่เห็นไม่เหมือนกัน และการมองด้วยตามากกว่าการมองด้วยสมอง พยายามชี้ให้เห็นของปลอมเป็นของจริง เป็นต้น
        เพราะผู้บริหารที่ตกรุ่น มักจะมีนิสัยเผด็จการ นิยมสร้างจัดหาวัตถุ ทำตัวยิ่งใหญ่ และมุ่งสร้างสถิตินิยม

[ไปอ่านหนังสือ]

สวัสดีครับอาจารย์

อ่านบทความอาจารย์แล้วเห็นด้วยอย่างยิ่งครับ ผู้บริหารรับนโยบาลจากรัฐบาลกลางมา แล้วผู้บริหารก็ทำตามแบบไม่ลืมหูลืมตา ผู้บริหารบางคนนั้นไม่เคยเข้าใจถึงสภาพพื้นที่ ความเป็นอยู่อย่างอาจารย์บอกจริงๆครับ

อ่านแล้วนึกถึงเรื่องท่านมหาตมะคานธีครับ สมัยที่ท่านกลับจากแอฟริกาใต้ใหม่ๆ แล้วก่อนที่ท่านจะเข้าไปยุ่งกับการเมืองนั้นท่านได้นั่งรถไฟชั้นสาม ไปทั่วอินเดียเพื่อที่จะศึกษาสภาพความเป็นอยู่ของคนอินเดีย ทำให้ท่านได้รู้เข้าใจคนอินเดียทุกภาค และเป็นที่รักของคนอินเดียทุกคน

ประเทศไทยนั้นต้องการทั้งนักการเมืองและข้าราชการแบบนี้มากๆ รักที่จะเรียนรู้ถึงคนที่อยู่ทุกภาค เพื่อที่จะหานโยบายที่เหมาะสมสอดคล้องกับสภาพความเป็นอยู่ของประชาชนและจุดแข็งของแต่ละท้องถิ่น

การศึกษาเป็นก้าวที่สำคัญครับ แต่การศึกษาเมืองไทยนั้นไม่ค่อยเน้นให้เด็กอยากรู้ (ไม่ต้องอยากเรียกก็ได้ครับ) ในเมื่อไม่เน้นให้เด็กอยากรู้แล้วจะทำให้เด็กอยากเรียนได้อย่างไรครับ

[Ranee]

เมื่อก่อนนึกว่าเป็นครูจะสบาย  แต่เดี๋ยวนี้เปลี่ยนความคิดโดยสิ้นเชิง  ราณีเห็นด้วยค่ะในการพัฒนาเด็กต้องให้เขาซึมซาบ  แต่พัฒนาผู้บริหารซิค่ะลำบากเพราะเขาไม่รู้หรอกค่ะว่าคนทำลำบากแค่ไหน ทำงานภาค ทำงานคณะ ช่วยโครงการนู้น นี้  พานักศึกษาไปดูงาน  ทำหลักสูตร(เพิ่งเสร็จ)  งานสอนก็ต้องให้ได้ดี  ไม่เคยขาดสอนเลยแม้แต่คาบเดียว  แต่คนนะค่ะ ทำทุกอย่างให้ดีทุกอย่างเป็นไปไม่ค่อยได้ ทุกวันนี้ก็ได้แต่บอกตัวเองว่าทำให้ดีที่สุด  จะได้ไม่มีใครมาว่าไล่หลังได้  แต่ก็ทำใจหลายต่อหลายครั่ง  บางครั้งก็รู้สึกท้อบ้าง เหนื่อยใจบ้าง  อยากลาออกหลาย ๆต่อหลายครั้ง แต่พอนึกถึงเด็กก็ใจเย็นลง  แต่ที่มาบอกไม่ใช่ว่าจะตัดพ้อนะค่ะ  คือปลงแล้วค่ะ  คงมีคนอื่นที่โดนมากกว่าเราเขายังทนได้  ราณีก็ต้องสู้ค่ะ  (แอบให้กำลังใจตัวเอง)

[Handy]

    ติดตามอ่านด้วยความเห็นร่วม และเป็นกำลังใจให้อาจารย์ สำเร็จประโยชน์จากการกระตุ้น บอกเตือนเพื่อนพ้องในวงการให้ ฉุกคิด และเริ่มต้น ปรับปรุง แก้ไข อะไรๆ ให้เข้าทาง เป็นเหตุเป็นผล และใช้ปัญญากันให้ได้มากขึ้นครับ

[ขจิต ฝอยทอง]

• ตามมาอ่านทุกครั้งถึงแม้จะไม่ได้แสดงความคิดเห็นไว้ครับอาจารย์
• คาดว่า การศึกษาไทย อ่อนแอเกินไปครับ
• เอาอันนี้มาฝากเผื่ออาจารย์จะได้มีกำลังใจมากขึ้น
• ที่นี่ครับ
• ขอบคุณครับ

[ธเนศ ขำเกิด]

     สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงฯ พระองค์ใช้การเสด็จประพาสต้น เพื่อศึกษาสภาพความเป็นจริงของบ้านเมือง
     ผู้บริหารเรายังถนัดบริหารในแนวตั้ง(สั่ง)มากกว่าแนวราบ จึงมีคำพูดเรียกกันติดปากว่า "นาย" กันเต็มบ้านเต็มเมือง  วัฒนธรรม "KM" จึงเข้าถึงระบบราชการยากมากครับ
    ฝากบทกลอนของหลวงวิจิตรวาทการให้อาจารย์ราณี เพื่อเป็นกำลังใจครับ
     "สุขของฉันอยู่ที่งานหล่อเลี้ยงจิต
      สุขของฉันอยู่ที่คิดสมบัติบ้า(งาน)
      คิดทำโน่นทำนี่ทุกเวลา
      เมื่อเห็นงานก้าวหน้าก็สุขใจ
      งานยิ่งมีมากจริงยิ่งเป็นสุข
      งานยิ่งชุกมันสมองยิ่งผ่องใส
      เมื่องานทำได้เสร็จสำเร็จไป
      ก็สุขใจปลาบปลื้มลืมทุกข์ร้อน"

[Ranee]

กราบขอบพระคุณอาจารย์ธเนศมากค่ะที่ให้กำลังใจ

[เรณู]

การบริหารแนวราบเข้ามาสู่รูปแบบการบริหารสมัยใหม่ในยุคของผู้บริหารมืออาชีพ รุ่นใหม่ ซึ่งได้พบปะแลกเปลี่ยนด้านการบริหารสถานศึกษาที่ควรแปรเปลี่ยนปรับปรนเป็นการบริหารแนวราบตามหลักการสมัยใหม่   แต่กลับพบว่า...เพื่อนครูไม่พร้อมในการรับปฏิบัติเนื่องจากเคยชินและจากงานวิจัยหลายฉบับยังพบว่าไม่มีอะไรเกิดขึ้นกับการเปลี่ยนแปลงการสอนแนวยุคการปฏิรูปเลย การสอนไม่ได้คำนึงถึงศักยภาพนักเรียน ไม่หลากหลายๆ ไม่เข้าใจหน้าที่ของครู มาตรา 22 มาตรา 30 ไม่รู้ไม่ชี้ ซึ่งส่วนหนึ่งท่านเองต้องยอมรับว่าจริงเนื่องจากระบบหน่วยเหนือเองยังเห็นโรงเรียนเป็นหน่วยสุดท้ายของผลลัพท์การปฏิบัติ ปัจจัยนำเข้ายังคงเดิม หน่วยเหนือปฏิบัติเดิมๆ แต่หวังผลสุดท้ายให้เป็นตามบริบทที่การปฏิรูปการศึกษาต้องการให้เกิดที่โรงเรียน พบว่า...ยากมาก ใครใคร่ทำ...ทำ ใครไม่อยากทำแล้วจะทำไม เคยพบบ้างหรือยังคะ